Wytrzeszcz oczu, inaczej orbitopatia to przemieszczenie gałek ocznych ku przodowi, w pionie lub poziomie. Może pojawić się z chwili na chwilę lub narastać stopniowo. Niezależnie od tego, czy jest to lekki jednostronny wytrzeszcz jednej gałki ocznej, czy obustronny mocny wytrzeszcz obydwu gałek ocznych, przyczyn jest wiele, w związku z czym ważna jest wnikliwa diagnostyka.
Objawy orbitopatii
Najczęstszym objawem wytrzeszczu jednej lub obydwu gałek ocznych jest wysadzenie ich z oczodołu przeważnie ku przodowi, zdarza się też przemieszczenie w poziomie lub w pionie. Pacjenci zgłaszają również nieostrość widzenia, zaczerwienienie spojówek, światłowstręt, pieczenie i suchość oczu spowodowana utrudnionym domykaniem powiek. Objawy te mogą zdradzać etiologię w postaci tarczycowej lub w chorobie Gravesa – Basedowa. Dotyczy to głównie osób dorosłych.
Przyczyny wytrzeszczu oczu
Przyczyn wytrzeszczu oczu u dorosłych można znaleźć kilka. Najogólniejszą z nich łączącą dorosłych i dzieci jest zmniejszenie objętości oczodołu lub zwiększenie jego zawartości. Bywa też tak, że zmniejszenie elastyczności gałki ocznej może skutkować przemieszczeniem jej najczęściej ku przodowi. Zdiagnozowanie orbitopatii nie jest trudne, albowiem najważniejszy objaw widać od razu. Trzeba jednak pamiętać, że winowajcą takiego stanu rzeczy nie musi być jedynie choroba oczu.
Częściej na orbitopatię zapadają mężczyźni, niż kobiety, jednak niezależnie od płci, palenie papierosów również może zapoczątkować to schorzenie.
Poza okulistycznymi przyczynami orbitopatii, zaistnieć mogą również te o podłożu schorzenia onkologicznego lub internistycznego (min. Narządy wewnętrzne), np. ropowica oczodołu, wytrzeszcz tętniący, guzy oczodołu czy zapalenie tkanek oczodołu. Zakażenie bakteryjne przeniesione z okolic sąsiadujących (zakażone zatoki czołowe, sitowe, szczękowe) może być przyczyną ropowicy oczodołu i zapalenia jego tkanek. Należy również pamiętać, że wszelkie choroby zębów, przyzębia, ropne zmiany na powiekach czy czyraki umiejscowione na twarzy mogą przyczynić się do zakażenia tkanek oczodołu, co rezultacie skończyć się może orbitopatią.
Wytrzeszcz oczu
Wytrzeszcz oczu u dzieci często spowodowany jest zapaleniem tak zwanych sitówek, czyli zatok sitowych. Łagodne zmiany nowotworowe w postaci guzów (tłuszczaki, naczyniaki), oraz powstające miejscowo zmiany nowotworowe o charakterze złośliwym (mięsaki oczodołu) w procesie diagnostycznym również mogą tłumaczyć objawy wysadzonych gałek ocznych u dziecka.
Wytrzeszcz oczu u niemowląt natomiast może być objawem neuroblastomii, czyli nerwiaka zarodkowego, będącego częstym schorzeniem w tej grupie wiekowej. Orbitopatię u niemowląt może też wywołać mięsak Ewinga lub białaczka, czyli choroba nowotworowa szpiku kostnego.
Wytrzeszcz endokrynny objawia się nieadekwatną produkcją i uwalnianiem hormonów tarczycy. Przyczyną jest choroba Gravesa – Basedowa, inaczej orbitopatia tarczycowa, czyli tworzenie się przeciwciał osiadających na komórkach tarczycy, co pobudza ją do nadmiernej produkcji hormonu.
Objaw wytrzeszczu gałek ocznych może również dać choroba Hashimoto. Jest to choroba ściśle związana z układem odpornościowym ze względu na swój autoimmunologiczny charakter. Doprowadza ona do rozchwiania działania tarczycy powodując jej naprzemienną nadczynność i niedoczynność. W rezultacie może doprowadzić do przewlekłej niedoczynności tego gruczołu.
W nadczynności tarczycy, prócz wytrzeszczu oczu występują inne, niebezpieczne objawy, których nie można lekceważyć:
- przyspieszona akcja serca
- osłabienie włosów i paznokci
- biegunka
- nadciśnienie tętnicze
- utrata masy ciała
- bezsenność
- niepokój
- łatwość męczenia się
- inne
Jest to o tyle istotna kwestia podczas diagnostyki, że powyższe objawy idąc w parze z orbitopatią, mogą wbrew pozorom być pomocne w całym procesie, oraz podczas leczenia objawowego.
Diagnostyka wytrzeszczu oczu
Diagnostyka powinna obejmować zarówno badanie krwi, jak i badanie obrazowe. W skład badań wchodzą między innymi:
- badanie krwi umożliwiające wykluczenie lub potwierdzenie wystąpienia zaburzeń pracy tarczycy (oznaczenie tyroksyny, czyli TSH),
- pomiar ciśnienia w oku,
- pomiar osadzenia gałek ocznych w oczodole (egzoftalmometria),
oraz badania obrazowe, czyli
- rezonans magnetyczny,
- tomografia komputerowa,
- USG,
- badanie za pomocą lampy szczelinowej umożliwia ocenę budowy struktur oka i postawienie diagnozy
Badania obrazowe umożliwiają określenie wielkości i położenia wszelkich nieprawidłowości występujących w obrębie miejsc badanych.
Leczenie wytrzeszczu oczu
Leczenie wytrzeszczu oczu, czyli orbitopatii zależne jest od choroby, która ją wywołała. Najczęściej wymaga ona hospitalizacji, czasem interwencji chirurgicznej. Tak właśnie jest w przypadku zapalenia oczodołów spowodowanego zakażeniem przeniesionym z sąsiadujących okolic. Niezbędne jest wówczas intensywne leczenie szpitalne, pod ścisłym nadzorem specjalistów takich jak laryngologów, chirurgów szczękowo-twarzowych, czy okulistów.
W przypadku choroby o etiologii tarczycowej, zalecane jest leczenie w tym właśnie kierunku, czasem wystarczy doraźne leczenie zachowawcze w postaci stosowania przeciwzapalnych lub nawilżających kropli do oczu. W wielu przypadkach wytrzeszcz oczu znika samoistnie po wyleczeniu choroby będącej jego przyczyną.
Podsumowanie
Wytrzeszcz oczu jest przemieszczeniem gałek ocznych najczęściej ku przodowi, czasem też w pionie lub poziomie. Przyczyną tego objawu mogą być różne schorzenia i choroby, a co za tym idzie, różne są sposoby leczenia orbitopatii, która często sama znika po usunięciu przyczyn jej powstania. Zaniedbane zapalenie zatok, przyzębia lub zębów może być powodem przykrych konsekwencji w postaci bakteryjnego zakażenia tkanek oczodołowych, a leczenie poprzedzane jest wszechstronną diagnostyką potwierdzającą lub wykluczającą choroby autoimmunologiczne, onkologiczne i inne.
