Prawidłowe ciśnienie krwi to wartość określająca normę w ciśnieniu tętniczym krwi. Zależna jest od kilku czynników takich jak: wiek oraz stan zdrowia osoby. Oznacza to, że inna jest wartość prawidłowego ciśnienia krwi u dzieci, inna u dorosłych a także u osób starszych. Prawidłowość zależy również od schorzeń współwystępujących, jak np. cukrzyca. Odchylenia w tych przypadkach mogą różnić się od siebie a nadal wpisane być w normę.
CZYM JEST CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI?
Ciśnienie tętnicze krwi jest naciskiem płynącego płynu na ściany tętnic. Wartość określana jest w zależności od takich czynników jak:
- wydolność serca,
- szerokości naczyń krwionośnych (w tym przypadku tętnic),
- sprężystości ścian tętnic.
W celu określenia poziomu używa się dwóch wartości:
- ciśnienie skurczowe (tzw. „górne”) następuje w momencie, gdy pojawia się skurcz serca. Krew wypychana jest wówczas do naczyń krwionośnych;
- ciśnienie rozkurczowe (tzw. „dolne”) następuje w chwili, kiedy następuje napełnianie się serca krwią.
JAKIE JEST PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE KRWI?
U zdrowego człowieka za prawidłowe ciśnienie krwi obecnie uznawane są wartości pomiędzy 120/80 a 135/85 mm Hg.
Granice zostały ustalone w wyniku długotrwałych badań epidemiologicznych z udziałem dużej ilości osób w grupach badawczych. Jeżeli następuje ciśnienie równe lub wyższe 140/90 mm Hg pojawia się zwiększenie ryzyka nastąpienia takich konsekwencji jak zawał serca, wylew lub udar mózgu. Prawdopodobieństwo wzrasta wraz z wiekiem pacjenta.
PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE KRWI U DZIECI
W przypadku dzieci prawidłowe ciśnienie krwi ustala się za pomocą tzw. Siatek centylowych. U najmłodszych pacjentów wahania są bowiem dość duże. Wartość uznawana za normę zalezy od wielu czynników, takich jak:
- wiek dziecka,
- płeć,
- waga,
- wzrost.
Lekarz interpretuje więc indywidualnie uzyskany wynik.
Jeżeli chodzi o osoby młode, w wieku nastoletnim, wchodzące w okres dojrzewania, prawidłowe ciśnienie krwi wynosi tu 120/70 mm Hg.
PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE KRWI U OSÓB DOROSŁYCH
U osób dorosłych można wyróżnić kilka poziomów prawidłowego ciśnienia krwi. Jeżeli wynik wynosi 120/80 mm Hg jest to tzw. optymalne ciśnienie. Wyniki w granicach 120–129/80-84 mm Hg oznaczają normalne ciśnienie krwi. Uzyskana wartość 130–139/85-89 mm Hg uznawana jest za prawidłowe wysokie ciśnienie. W przypadku wyników powyżej tej granicy mówi się już o nadciśnieniu tętniczym.
PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE KRWI U OSÓB W PODESZŁYM WIEKU
Obiegowa opinia stwierdza czasem, że normą jest wzrastanie ciśnienia tętniczego wraz z wiekiem. Jest t nieprawda. Są określone wartości uznawane za prawidłowe u osób w wieku do 80 roku życia oraz powyżej 80 roku. Ważnym czynnikiem jest tu pozostawanie osoby w dobrym zdrowiu ogólnym bez współwystępowania chorób układu sercowego i krwionośnego.
Przed ukończeniem 80 roku życia za prawidłowe ciśnienie krwi uznawany jest wyniki poniżej 140/90. W przypadku pacjentów z chorobami, norma wynosi pomiędzy 140-150/90-95. W przypadku osób starszych, które ukończyły 80 lat, granicą prawidłowego ciśnienia jest wartość poniżej 150/05 mm Hg.
PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE KRWI U OSÓB Z CUKRZYCĄ
Bardzo często wahania ciśnienia krwi występują w przypadku wykrycia u osoby cukrzycy. Dotyczy to oby typów choroby.
Statystyki podają, że około u 30 % osób ze stwierdzonym typem I pojawiają się problemy z nadciśnieniem. Natomiast u chorych z typem II wynik ten może dochodzić nawet do 70 %.
Prawidłowa wartość ciśnienia krwi w przypadku współwystępowania cukrzycy ustala Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Według aktualnych zaleceń norma dla diabetyków wynosi:
- ciśnienie skurczowe poniżej wartości 140 mm Hg,
- ciśnienie rozkurczowe w granicach 80 – 85 mm Hg.
ODCHYLENIA OD NORMY CIŚNIENIA KRWI
W celu stwierdzenia występowania zaburzeń w zakresie prawidłowego ciśnienia krwi konieczne jest dokonanie kilku pomiarów. Na podstawie jednorazowego wyniku nie można określić ze 100 % pewnością, że jest to wyraz zaburzenia. Podwyższone lub obniżone ciśnienie w wyniku jednorazowym może być bowiem spowodowane różnymi czynnikami takimi jak: podejmowana aktywność fizyczna, stres, silne emocje lub przyjęte w niedługim czasie przed badaniem substancje zaburzające pracę serca.
Aby postawić rozpoznanie choroby wynikającej z nadciśnienia lub niedociśnienia koniczne jest regularne mierzenie ciśnienia przez kilka dni, sprawdzając poziom w różnych porach dnia. Lekarz może również zalecić całodobowy pomiar ciśnienia z użyciem specjalnego aparatu. Przytwierdzany jest wówczas na ramieniu pacjenta i automatycznie dokonywany pomiar w ustalonych odstępach czasu (np. co 15 minut, co pół godziny itd.). Pacjent otrzymuje szczegółowe instrukcje postępowania podczas takiego pomiaru. Może on być wykonywany zarówno w warunkach szpitalnych, jak i domowych.
Nadciśnienie tętnicze krwi stwierdza się jeżeli wyniki wskazują powyżej 140/90 mm Hg. Wyróżnia się kilka stopni nadciśnienia:
- łagodne nadciśnienie – 140–159/90–99 mm Hg;
- umiarkowane nadciśnienie – 160–179/100–109 mm Hg;
- ostre nadciśnienie – 180/110 mm Hg i wyższe wartości.
W przypadku uzyskania wyniku poniżej 120/80 mm Hg mówi się o niedociśnieniu tętniczym. Jest to jednak schorzenie zwykle bagatelizowane i nie jest uznawane za chorobę tylko krótkotrwałe odchylenie od normy. Wiele osób funkcjonuje prawidłowo z niskim ciśnienie. Część jednak wymaga pomocy medycznym, ponieważ nie jest to zdrowy wynik (np. gdy ciśnienie spada poniżej 90/60 mm Hg).
ZASADY SPRAWDZANIA WARTOŚCI CIŚNIENIA KRWI
- Badanie ciśnienia krwi można wykonać w warunkach szpitalnych, ambulatoryjnych (w ośrodku zdrowia), domowych, a także w określonych punktach (np. w aptekach lub mobilnych punktach pomiaru ciśnienia podczas profilaktycznych spotkań).
- Do pomiaru ciśnienia krwi stosuje się aparaty elektroniczne (z mankietem zakładanym na ramię bądź nadgarstek), rtęciowe czy też nieautomatyczne sfigmomanometry ze wskaźnikami zegarowymi. Zakup odpowiedniego sprzętu powinien być skonsultowany z lekarzem czy pielęgniarką. Najlepiej wybrać się do apteki lub specjalistycznego sklepu ze sprzętem medycznym, gdzie pracownik także w razie potrzeby doradzi w wyborze a nawet może przeprowadzić krótkie szkolenie z użytkowania aparatu.
- W warunkach domowych najlepiej sprawdza się aparat elektroniczny.
- W celu sprawdzenia prawidłowości ciśnienia krwi pomiarów powinno dokonywać się przez tydzień, najlepiej w dwóch porach – rano oraz wieczorem.
- Przed dokonaniem pomiaru należy odpocząć w pozycji siedzącej przez około 15 minut, nie wolno podejmować dużej aktywności fizycznej, ani spożywać substancji, które mogłyby zaburzyć wynik.
- W przypadku wypicia kawy lub zapalenia papierosa powinno się odczekać nawet pół godziny.
- Wyniki powinny być zapisywane w specjalnym dzienniczku lub na kartce w tabeli, aby łatwiej było przedstawić je lekarzowi prowadzącemu.
- Prawidłowa interpretacja wyników powinna być przeprowadzona przez lekarza. Następnie ustalone zostaje dalsze postępowanie – zależnie od uzyskanych wyników.
