Ciśnienie tętnicze krwi to ciśnienie jakie krew wywiera na ścianki tętnic. Przy każdym skurczu serce oddaje organizmowi odpowiednią ilość krwi wraz z potrzebnymi składnikami. Krew ta krąży w organizmie pod pewnym ciśnieniem, przy czym jest ono mierzone w największych tętnicach.
Ciśnienie tętnicze krwi nie jest stałą wartością. Zmienia się w chwili dotarcia krwi do naczyń i jest to tak zwane ciśnienie skurczowe, jak również zmiana ciśnienia następuje między wypuszczeniem krwi z serca a dostarczeniem jej do tkanek i jest ciśnienie rozkurczowe. Niektórzy specjaliści używają zamiennie: ciśnienie górne, czyli skurczowe, oraz ciśnienie dolne będące ciśnieniem rozkurczowym.
Wysokość ciśnienia tętniczego krwi zależy, w głównej mierze, od siły skurczu serca, ale mają też na nie wpływ możliwości elastyczne naczyń krwionośnych. Dzięki dalszym ruchom skurczowym dużych tętnic, które przetaczają krew do narządów ciśnienie tętnicze nigdy nie osiągnie zera. Na wielkość ciśnienia wpływa też ruch mniejszych tętniczek, które normują ilość przypływu krwi przez narządy, co skutkuje zmianą ciśnienia tętniczego krwi.
Ciśnienie tętnicze krwi – normy
Mięsień sercowy kurczy się wypychając w tym samym czasie pewną ilość krwi. Z chwilą wypuszczenia krwi do aorty ciśnienie tętnicze osiąga najwyższy stopień, który u zdrowego człowieka wynosi od ok. 90 do 135 mmHg. Między wyrzuceniem a dotarciem krwi do tkanek ciśnienie u zdrowego człowieka wynosi od ok. 50 do 90 mmHg. Do uzyskania prawidłowego wyniku konieczne jest zidentyfikowanie ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
U dorosłej osoby zdrowej średnie ciśnienie krwi wynosi 120/80 mmHg. Noworodek do dwudziestego ósmego dnia życia ma stosunkowo niższe ciśnienie, które wynosi ok. 102/55 mmHg, natomiast u dziecka, które ukończyło 1. rok życia notuje się ciśnienie w wartości 110/75 mmHg, które szacunkowo powinno utrzymywać się do 8. roku życia.
Co wpływa na prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi?
Badania dowodzą, że w Polsce prawidłowe ciśnienie krwi ma ok. 40% ogólnej populacji, natomiast 30% cierpi na nadciśnienie.
Warto zaznaczyć, że znaczenie w tej kwestii ma płeć. Zazwyczaj ciśnienie tętnicze krwi jest wyższe u mężczyzn, za to u kobiet podwyższa się po menopauzie i jego wartość zbliża się do wartości ciśnienia mężczyzn w podobnym, do owych kobiet, wieku. Oprócz tego ciśnienie tętnicze zależy od właściwości genetycznych oraz środowiskowych. Bardzo często wynika z diety bogatej w sole, potas i tłuszcz, otyłości lub nadwagi, spożywania znaczącej ilości alkoholu, ograniczania wysiłku fizycznego.
Jak mierzy się ciśnienie tętnicze krwi?
Metoda pomiaru ciśnienia krwi jest stosunkowo prosta, dokonuje się go za pomocą nieinwazyjnej metody Korotkowa. Wcześniej stosowano metodę RR (Riva-Rocciego), ale zastąpiono badanie przepływu krwi metodą osłuchową, którą stosuje się do dziś. Obecnie używa się sfigmomanometru oraz słuchawek lekarskich.
Pierwszym etapem jest zlokalizowanie tętna na tętnicy promieniowej. Jest to jedna z większych tętnica znajdująca się na przedramieniu i dostarczająca krew do dłoni. Następnie należy napompować sfigmomanometr do chwili, aż tętno przestanie być wyczuwalne. Dalej należy podnieść na aparacie ciśnienie o 20 mmHg i powoli spuszczać powietrze z napompowanej części sfigmomanometru.
Kolejnym krokiem jest nasłuchiwanie stukotu serca i notowanie przy jakiej wartości uderza serca oraz przy której dźwięk bicia serca zanika. Jest to końcowy etap pomiaru, po którym już spuszcza się powietrze z aparatu i notuje pomiary. Ważnym aspektem jest fakt, iż badanie, z reguły nieinwazyjne, nie może trwać 3 minut, gdyż po tym czasie dochodzi do niedotlenienia tkanek ręki.
Skutki nieprawidłowego ciśnienia tętniczego krwi
Skutkiem nieprawidłowego ciśnienia krwi może być długotrwałe utrzymywanie się niskiego ciśnienia, co prowadzi do niedociśnienia tętniczego. Schorzenie to pojawia się zazwyczaj u kobiet oraz nastolatek w okresie dojrzewania lub u sportowców. W tym przypadku niskie ciśnienie oznacza, ciśnienie skurczowe, którego wartość wynosi poniżej 100 mmHg.
Hipotonia bardzo często jest dziedziczona genetycznie, ale wpływ na powstanie niedociśnienia mogą mieć: choroby serca, niedoczynność tarczycy bądź przysadki, deficyt płynów ustrojowych, bardzo mała ilość sodu w organizmie. Oprócz tego na niedociśnienie tętnicze mogą składać się przyjmowane przez chorego leki antydepresyjne, wieńcowe, moczopędne, rozszerzające naczynia.
Niedociśnienie tętniczce objawia się ogólnym złym samopoczuciem, które może się objawiać jako: ciągłe zmęczenie, trudności z koncentracją, apatia, zaburzenia rytmu serca, nudności, nadwrażliwość na panującą pogodę, przyspieszone tętno.
Inną postacią zmiany ciśnienia jest nadciśnienie tętnicze krwi. Ciśnienie jest podwyższone, kiedy wartość pomiaru przekracza 140/90 mmHg. Jest ono traktowane jako choroba cywilizacyjna, będąca przyczyną wielu zgonów we wszystkich krajach świata. Łączy się ze stresowym trybem życia oraz niewłaściwą dietą. Objawy charakterystyczne dla nadciśnienia tętniczego są również przypisywane innym chorobom, w skutek czego ciężko jest w pewnych przypadkach rozpoznać nadciśnienie. Osoba dotknięta tym schorzeniem może zaobserwować u siebie zawroty głowy, zmęczenie, krwotoki z nosa, bezsenność lub trudności w zasypianiu, nerwowość, duszności.
U większości chorych na nadciśnienie tętnicze nie jest możliwe rozpoznanie i usunięcie przyczyn choroby. Taki rodzaj choroby występuje u ok. 95% ogólnej populacji i nazywa się to zjawisko nadciśnieniem tętniczym pierwotnym. Natomiast w przypadku nadciśnienia tętniczego wtórnego istnieje szansa na rozpoznanie przyczyny choroby.
Ciśnienie tętnicze krwi zmienia się wraz z wiekiem. Należy dbać o ciśnienie oraz w ramach profilaktyki regularnie badać je w warunkach domowych lub u lekarza aby zapobiec poważniejszym chorobom.
