Artropatia hemofilowa jest częstym powikłaniem towarzyszącym osobom chorującym na hemofilię. Hemofilia jest z kolei poważnym schorzeniem polegającym na zaburzeniach krzepliwości krwi. Niespełna 80% przypadków zachorowań na hemofilię spotyka się z tą przykrą dolegliwością, polegającą na wylewach krwi do stawu, czego konsekwencją jest zwyrodnienie stawu.
Właśnie ten rodzaj zwyrodnienia nazywa się artropatią hemofilową. Co prawda, hemofilia jest chorobą dziedziczną, a ryzyko wystąpienia powikłania w postaci artropatii hemofilowej jest olbrzymie, ale istnieją skuteczne sposoby radzenia sobie ze schorzeniem, zatem pacjenci nie są skazani na uciążliwe i samotne zmaganie się z jego konsekwencjami do końca życia.
Artropatia hemofilowa – przyczyny
Krawienia wewnątrz stawu powodują jego odkształcenia i deformacje, a także stopniową degradację struktur mięśniowych. Ma to bezpośredni wpływ na ograniczenie sprawności oraz funkcji motorycznych organizmu. Do zwyrodnienia stawu dochodzi, gdy następuje, samoistne lub spowodowane urazem, pękanie naczyń krwionośnych w błonie maziowej. Krwawienie może doprowadzić do powstania stanu zapalnego w błonie maziowej, z kolei stan zapalny staje się przyczyną kolejnych krwawień.
Oczywistym jest fakt, iż długotrwałe i regularne wylewy znacznie osłabiają wytrzymałość błony maziowej, w wyniku czego przestaje ona pełnić swą prymarną funkcję (tj. wytwarzać płyn gwarantujący ruchomość i swobodę stawu). Konsekwencją są osłabienia chrząstki oraz mięśni. Stąd już prosta droga do artropatii hemofilowej. W poważniejszych przypadkach dochodzi wówczas do całkowitego unieruchomienia danego stawu.
Artropatia hemofilowa – rodzaje
Stawy, w których następuje krwawienie określa się mianem stawów docelowych. Najczęściej zwyrodnienia dotyczą następujących grup stawów:
- stawy kolanowe;
- stawy skokowe;
- stawy łokciowe.
Rzadziej artropatia hemofilowa dotyka:
- stawów biodrowych;
- stawów barkowych;
- stawów palców u stóp.
Jeżeli chodzi o stawy rąk, w nich raczej nie dochodzi do samoistnych wylewów krwi, lecz przeważnie są one spowodowane innymi urazami.
Artropatia hemofilowa – objawy
Krwawienia wewnątrzstawowe rozpoczynają się już w okolicach drugiego roku życia człowieka. Moment krwawienia do stawu wiąże się z następującymi objawami:
- nagły ból pojawiający się w okolicach stawu i jego unieruchomienie w mniejszym bądź większym stopniu, w zależności od wielkości wylewu;
- obrzęk z towarzyszącym mu uczuciem „chlupotania”.
Nawracające krwawienia można już natomiast przewidzieć za sprawą bezpośrednio poprzedzających je objawów takich, jak:
- mrowienie wewnątrz stawu lub nagłe uczucie ciepła;
- wrażenie ucisku w stawie.
Artropatia hemofilowa jest wynikiem licznych krwawień wewnątrzstawowych, a objawami świadczącymi o tym, że mamy już do czynienia z artropatią hemofilową są:
- ból stawu podczas chodzenia i wykonywania codziennych czynności;
- odrętwienie stawu po nocnym spoczynku bądź długotrwałym pozostawaniu w jednej pozycji;
- w przypadku stawów skokowych lub kolanowych pojawiają się kłopoty z bieganiem, klęczeniem, wchodzeniem i schodzeniem po schodach lub chodzeniem po górach, podskakiwaniem, wykonywaniem ćwiczeń fizycznych;
- stopniowy zanik mięśni okołostawowych.
Artropatia hemofilowa – diagnozowanie
Najprostszym sposobem sprawdzenia, czy mamy do czynienia z artropatią hemofilową, jest wykonanie zdjęcia RTG. U pacjentów zmagających się z hemofilią, gdzie ryzyko zwyrodnień jest znaczące, wykorzystuje się także ultrasonograf oraz rezonans magnetyczny. Szybkie zdiagnozowanie problemu oraz podjęcie stosownego leczenia jest nieocenione dla zdrowia pacjenta i dla jego lepszego samopoczucia.
Artropatia hemofilowa – sposoby leczenia
Poważne uszkodzenia stawu są raczej nieodwracalne. Gdy jednak dojdzie do stanu zapalnego błony maziowej lub do powstania stawu docelowego, metod postępowania jest kilka. Zmierzają one do powstrzymania postępowania zwyrodnienia oraz do poprawy komfortu życia pacjentów. Wśród sposobów leczenia wymienia się zatem następujące:
- założenie szyny lub stabilizatora, mających zapewnić stabilność stawu;
- system ćwiczeń przygotowanych dla konkretnego pacjenta przez jego fizjoterapeutę;
- leczenie sterydami lub czynnikiem krzepnięcia;
- zabieg operacyjny mający na celu eliminację błony maziowej objętej stanem zapalnym (tzw. synowektomia);
- artrodeza, czyli zabieg polegający na spajaniu kości za pomocą stalowych prętów, wkrętów lub klamr;
- w skrajnych przypadkach, gdy staw zostanie unieruchomiony i w znacznym stopniu uszkodzony, przeprowadzana jest jego wymiana.
Leczenie artropatii hemofilowej to proces złożony i korzystający z metod holistycznych (przy współpracy przedstawicieli rozmaitych gałęzi medycyny, jak ortopedia, hematologia czy psychoterapia). Zdecydowanie lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego ważna jest odpowiednia profilaktyka.
By obniżyć ryzyko zachorowania na artropatię hemofilową, należy zachować szczególną ostrożność i w miarę możliwości unikać kontuzji, a w sytuacjach, gdy jest wielce prawdopodobne, że może do nich dojść (np. uprawianie sportu), trzeba zaopatrzyć się w odpowiednie ochraniacze. Profilaktycznie można też przyjmować czynnik krzepnięcia.
