Zespół Lizy Guza – w związku ze złośliwą chorobą nowotworową rzadziej samoistnie, często po włączeniu chemio- lub radioterapii, może dochodzić do wystąpienia zespołu lizy guza. W związku z tym ilość składników komórkowych uwolnionych do krwioobiegu wskutek rozpadu guza przewyższa zdolność wydzielniczą nerek.
Prowadzi to do zaburzeń elektrolitowych i metabolicznych. Zespół lizy guza to onkologiczna sytuacja nagła, która wymaga szybkiej interwencji leczniczej. Zespół ten ma miejsce zazwyczaj w pierwszych dobach po wdrążeniu chemioterapii.
Objawy i przebieg
Zespół lizy guza wywołany jest leczeniem przeciwnowotworowym i występuje najczęściej do 3 doby od jego rozpoczęcia. Martwica komórek guza powoduje uwolnienie do krwioobiegu zawartych w nich jonów i produktów przemiany materii. Gwałtowny wzrost ich stężenia w krwi, który przekracza możliwości regulacyjne i wydalnicze nerek, prowadzi do poważnych zaburzeń. Najważniejsze z nich:
Hiperkaliemia-podwyższony poziom potasu
Hiperurykemia-podwyższony poziom kwasu moczowego
Hiperfosfatemia– wysoki poziom fosforanów, z następczym obniżeniem wapnia
Stężenie potasu jest 40-krotnie wyższe wewnątrzkomórkowo niż poza komórkowo. Szybkie uwolnienie dużych ilości potasu w związku z zespołem lizy guza może już w ciągu kilku godzin po rozpoczęciu leczenia prowadzić do hiperkaliemii.
Uwolnienie wewnątrz komórkowych fosforanów prowadzi do wzrostu ich poziomu w osoczu,a wskutek wytrącania się fosforanów wapnia do spadku osoczowego poziomu wapnia. Wytrącające się kryształy wapnia w kanalikach nerkowych prowadzą do ostrej nefrokalcynozy. Rozpuszczalność kamieni wapniowych jest niewielka w przypadku zasadowego pH moczu. Zmiany w gospodarce wapniowo-fosforanowej występują z reguły w ciągu 24-48 godzin po rozpoczęciu chemioterapii.
Hiperurykemia jest najistotniejszą przyczyną wystąpienia ostrej niewydolności nerek w przypadku zespołu lizy guza. Wysoki obrót komórkowy prowadzi do zwiększonej produkcji puryn, które w wątrobie poprzez hipoksantynę i ksantynę, za pomocą oksydazy ksantynowej są metabolizowane do kwasu moczowego.
Jak można zapobiegać
Szczególne znaczenie dla oceny ryzyka mają cechy samego nowotworu takie jak: jego rodzaj, masa guza oraz duża dynamika wzrostu. Działania profilaktyczne, dzięki którym można zapobiec zespołowi lizy guza należy wdrążyć najlepiej już na 12-24 godzin przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej. Najbardziej istotnym elementem prewencji jest intensywne nawadnianie.
Odwodnienie należy koniecznie wyrównać przed rozpoczęciem leczenia. Należy zapewnić produkcję moczu w ilości 3-4 litrów/24 godziny. Jeśli nie można tego osiągnąć za pomocą samego nawodnienia, to wskazane jest zastosowanie forsowanej diurezy za pomocą diuretyków. Może to się okazać szczególnie konieczne u pacjentów ze stwierdzoną niewydolnością nerek.
Zespół lizy guza – Leczenie
Decydująca rola w leczeniu zespołu lizy guza to profilaktyka oraz ścisły monitoring.Poza tym w przypadku chorób z wysokim ryzykiem wystąpienia zespołu lizy guza włącza się wcześniej tak zwane „leczenie wczesnej fazy”, w przypadku, którego można zrezygnować z początkowych wysokich dawek cytostatyków.
