Choroba leniwego oka, inaczej Amblyopia zaczyna się już w okresie wczesnego dzieciństwa, a powodzenie leczenia zależne jest od odpowiednio wczesnego wykrycia objawowego. Kluczowym okresem jest czas od urodzenia do szóstego roku życia dziecka. „Leniwe oko” polega na odchyleniu gałki ocznej lub nieprawidłowym ustawieniu oczu. Powoduje to zwykle ambliopię, czyli niedowidzenie lub strabismus, czyli zez.
Jeśli zatem przed ukończeniem szóstego roku życia, oczy dziecka narażone będą na szkodliwe czynniki zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne, może to doprowadzić do rozwoju choroby leniwego oka. Podczas wystąpienia na przykład czynnika zwanego zezem, jedno oko widzi prawidłowo, drugie widzi nieprawidłowo, co w konsekwencji powoduje, że mózg zatrzymuje przesył informacji z oka widzącego niepoprawnie. Konsekwencją tego zjawiska jest brak odbioru informacji wzrokowej, a co za tym idzie zaburzenia widzenia. Wczesne rozpoznanie choroby może dać szansę na skuteczne leczenie.
Choroba leniwego oka – objawy i przyczyny
Głównym objawem choroby leniwego oka jest obniżenie ostrości widzenia w oku zajętym chorobowo. Jest to spowodowane nieodpowiednią stymulacją wzrokową. Oko niedowidzące, czyli potocznie nazwane 'Leniwym”, nawet gdy zastosuje się dobrze dobraną korekcję okularową lub soczewkową, w dalszym ciągu widzi gorzej, niż oko zdrowe. Różnicę można dostrzec używając tablicy do badania wzroku. Przepaść między okiem zdrowym, a chorym to aż dwa rzędy znaków umieszczonych na takiej tablicy.
W skali ilościowej drioprii jest to różnica kolosalna. Pacjenci z amblyopią cierpią również z powodu obuocznego zaburzenia widzenia, co może prowadzić do problemów z widzeniem trójwymiarowym. Przyczyną takiego stanu rzeczy są:
- anizometropia – nierówna moc refrakcyjna w obojgu oczu
- zaćma – cataracta, zmętnienie soczewki oka
- zez – nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych
- astygmatyzm – niewyraźne, zamglone widzenie w różnych osiach
Choroba leniwego oka – diagnoza
Diagnoza głównie polega na badaniu ostrości widzenia obydwu oczu na raz, jak i każdego z osobna. Ważna jest jednak w przypadku choroby leniwego oka profilaktyka, która jest pomocna we wczesnym wykryciu tej choroby. Specjaliści proponują, aby pierwsze badanie wzroku u dziecka przeprowadzić po ukończeniu sześciu miesięcy życia, następne po ukończeniu trzeciego roku życia, a kolejne maksymalnie do piątego roku życia dziecka.
Wykrycie i próby korekty choroby leniwego oka po ukończeniu szóstego roku życia mogą być utrudnione, albowiem leniwe oko po tym okresie znacznie się utrwala utrudniając przy tym prawidłową korektę wzroku. Istnieje kilka narzędzi badających różne aspekty ludzkiego postrzegania otoczenia. Jednymi z nich są karty Lea, oraz karty Hiding Heidi. Karty Lea służą do oceny ostrości wzroku do dali u niemowląt, natomiast karty Hiding Heidi badają wrażliwość pacjenta na kontrast.
Choroba leniwego oka – leczenie
Leczenie choroby leniwego oka głównie polega na wymuszeniu na nim pracy. Musimy pamiętać, aby mięśnie związane z funkcjonowaniem gałek ocznych były sukcesywnie wzmacniane, a wyłączanie (w sposób rozsądny) widzenia oka zdrowego zmusza oko chore do pracy. Służą do tego specjalne okulary z możliwością przysłonięcia zdrowego oka. Należy pamiętać, żeby przysłonięcie to nie trwało zbyt długo, albowiem mogło by to doprowadzić do powstania tak zwanej amblyopii wstecznej.
Grupa naukowców przeprowadziła niewielkie badanie na osiemnastoosobowej grupie osób poddając ich oczy działaniu specjalnych okularów rozdzielających widzenie. Mieli oni grać w Tetris podczas użytkowania okularów, które sprawiały, że jedno oko widziało leżące kostki, a drugie oko widziało te spadające. W rezultacie, aby zadanie zostało poprawnie wykonane, gałki oczne musiały zacząć ze sobą współpracować i poddać pełnej synchronizacji.
W celu wyrównania widzenia w przypadku dalekowzroczności w jednym oku i krótkowzroczności w drugim oku, można zastosować zakładanie soczewek kontaktowych, co powinno pomóc w miarę równomiernym widzeniu pod względem ostrości obrazu. Stosowanie kropli może być ryzykowne, albowiem może doprowadzić do powstania działań ubocznych, jak na przykład grudek, przed którymi można się uchronić stosując odpowiednią maść. Najbardziej ryzykownym i zdecydowanie najdroższym rozwiązaniem leczenia choroby leniwego oka jest interwencja chirurgiczna.
Podsumowanie
Lepiej jest zapobiegać, niż leczyć. W związku z tym, aby zapobiec rozwojowi choroby leniwego oka należy już w okresie niemowlęcym wprowadzić profilaktyczne badania wzroku. Kolejne powinny być przeprowadzane stosunkowo regularnie, ale ważne jest aby działo się to przed ukończeniem szóstego roku życia, albowiem elastyczność mózgu dziecka w tym okresie pozwala jeszcze na skorygowanie ewentualnej choroby.
Po upływie sześciu lat życia, choroba leniwego oka utrwala się utrudniając tym samym leczenie. Należy pamiętać, aby dziecko cierpiące na „leniwe oko” nosiło specjalistyczne okulary lub soczewki kontaktowe. Wybór gabinetów specjalistycznych, do których udamy się po pomoc również jest istotny, albowiem każdy ze specjalistów będzie kładł nacisk na aspekty związane z jego specjalnością. Ważne jest zapoznanie się z etapami rozwojowymi widzenia u dziecka już od momentu urodzenia. Pozwoli to na prawidłową obserwację symptomów i wczesne wykrycie ewentualnych objawów choroby leniwego oka.
