Cukrzyca typu 1 – przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie

Cukrzyca typu 1 to stan, w którym trzustka nie jest w stanie wytworzyć insuliny, której zadaniem jest redukcja cukru we krwi. Nie zapominajmy, że glukoza to najważniejsze źródło energii dla naszego mózgu, bez której, żadne ważne procesy zachodzące w naszym ciele nie mają prawa bytu. Znaczna część produktów, które przyjmujemy każdego dnia, rozkładana jest do glukozy, która z kosmków jelitowych trafia do krwi, a wraz z nią dostaje się do wszystkich narządów i tkanek, gdzie stanowi ważne źródło energii.

Jeśli organizm nie może wykorzystać glukozy, jej poziom wzrasta znacznie powyżej dopuszczalnej granicy. W nadmiernych ilościach glukoza obecna we krwi, stanowi zagrożenie, może bowiem, odkładać się w miejscach, które nie są jej pisane. Na ogół, gdy poziom cukru przekracza 180 mg/dl, glukoza odkłada się w moczu. Stężenie cukru we krwi ma związek z wytwarzaniem, uwalnianiem, wykorzystywaniem zasobów cukrowych. W przypadku osób zdrowych nadwyżki cukru nie powinny występować, podobnie jak i stany hipoglikemiczne.

Czym się różni cukrzyca typu 1 od cukrzycy typu 2?

Cukrzyca typu I pojawia się wtedy, gdy organizm nie jest w ogóle w stanie wytwarzać insuliny. Komórki typu beta w trzustce nie spełniają swej powinności. Cukrzyca typu I bardzo często pojawia się tuż po urodzeniu. Pacjent przez całe życie uzależniony jest od insuliny dostarczanej egzogennie. W tym rodzaju cukrzycy stany insulinooporności się nie zdarzają, dlatego też pacjent dostaje niskie dawki insuliny. Cukrzycy typu I nie da się wyleczyć, można jedynie ją kontrolować i dbać o to, by nie pojawiły się ciężkie powikłania cukrzycowe.

Cukrzyca typu II jest ciężką chorobą metaboliczną, która pojawia się wtedy, gdy komórki typu beta stopniowo przestają pracować. Do takiej sytuacji bardzo często dochodzi u osób otyłych, ponieważ trzustka wytwarza tyle samo insuliny co zwykle, natomiast tkanka tłuszczowa poczyna wymagać większych niż dotychczas dawek insuliny. Receptory komórkowe przestają reagować na małe dawki insuliny, gdyż „zauważają”, że są one tak małe, że nie mogą zredukować ilości cukru, z której można pozyskać dodatkową energię.

Właśnie to zjawisko nazywa się „insulinoopornością„. Ten typ insuliny można leczyć, możliwe jest uzyskanie odpowiedniego stężenia glikemii, konieczna jest jednak zmiana diety i trubu życia. Z reguły sprowadza się to zwiększenia aktywności fizycznej i zrezygnowania z wysokokalorycznej żywności.

Przyczyny cukrzycy typu 1

• Układ odpornościowy niszczy komórki typu beta trzustki, które przestają wydzielać insulinę lub niszczą ją. Najprawdopodobniej ma to związkiem z infekcją nabytą w wieku wczesno dziecięcym, przez co organizm począł omyłkowo traktować trzustkę jak wroga (mikroorganizm wywołujący infekcję może posiadać białko identyczne jak to trzustkowe).
• predyspozycje genetyczne (błąd w DNA). Na ogół krewni chorego też borykają się z cukrzycą.

Cukrzyca typu 1 – objawy

• częste oddawanie moczu (poliuria), zwłaszcza w nocy
• wzmożone pragnienie
• sucha skóra
• spadek masy ciała
• osłabienie, zmęczenie, senność
• spadek aktywności psychofizycznej, apatia
• zajady w kącikach ust na skutek odwodnienia
• ból głowy
• biegunki
• zaczerwienie gardła i nalot koloru białego na migdałkach, który łatwo pomylić z anginą
• zapach acetonu z ust
• na skutek nieleczonej cukrzycy typu I szybko może dojść do śpiączki i zapaści, a w konsekwencji jej wystąpienia, do śmierci

Cukrzyca typu 1 – diagnozowanie

Aby postawić właściwą diagnozę, należy zmierzyć poziom glikemii na czczo. Nie powinien on przekraczać 126 mg/dl. Wyższy poziom świadczy o rozwoju choroby.

Leczenie cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 wymaga leczenia insuliną. Z reguły podają się ją 2-3 razy dziennie, w zależności od potrzeb, stanu fizycznego i wieku pacjenta. Celem podawania insuliny jest odtworzenie naturalnej funkcjonalności trzustki – w przypadku zdrowego człowieka insulina wytwarzana jest stale, a działa szczególnie po posiłku, kiedy to potrzebna redukcja cukru. Insulina podawana jest na ok. 15-30 min przed posiłkiem. Jeśli chory wykona wcześniej jakąś pracę fizyczną, która wiąże się ze spaleniem dodatkowej ilości kalorii, posiłek powinien zawierać dodatkową porcję węglowodanów.

W zależności od potrzeb, podaje się różne rodzaje insulin. Istnieją insuliny analogowe, które w pełni odtwarzają naturalny rytm wydzielania insuliny endogennej u zdrowego pacjenta, insuliny krótko działające, długo działające, o przedłużonym działaniu oraz insuliny rekombinowane, będące mieszaniną kilku rodzajów insulin. Ponadto, pacjentom często podaje się też leki, których zadaniem jest obniżenie glikemii. Dobrze wiedzieć, że nieleczona cukrzyca nieubłaganie powoduje przykre skutki – ślepotę, martwicę, uszkodzenia nerek.

Badania u cukrzyków

• badanie poziomu glukozy na czczo – podstawowe badanie w kierunku diagnozowania cukrzycy. Próbkę krwi pobiera się co najmniej 8 godzin po jedzeniu. Wtedy właśnie stężenie glukozy we krwi powinno być najniższe i nie powinno przekraczać wartości 126 mg/dl. Jeśli poziom glukozy okaże się wyższy, badanie należy powtórzyć.
• test obciążenia glukozą – badanie określa zmiany poziomu stężenia glukozy we krwi. Przed badaniem trzeba być na czczo. Przy podejrzeniu cukrzycy, podaje się roztwór glukozy i na ok. 2 godz po spożciu sprawdza się glikemię we krwi. Nie powinna przekraczać 200 mg/dl.
• poziom hemoglobiny glikowanej HbA1c – pokazuje poziom glikemii w ciagu ostatnich kilku miesięcy. U osoby zdrowej poziom ten powinien być w granicy ok. 6,0%. Badanie przeprowadza się co 3-12 miesięcy.
• badanie glikemii na ok. 2 godz po posiłku – jest przydatne przy ustalaniu ilościu jednostek podawanej insuliny. Dzięki temu badaniu lekarz ma wgląd w to, w jakim stopniu dany rodzaj insuliny jest w stanie opanować rozwój choroby.
• badanie moczu na obecność ketonów – pozwala stwierdzić czy organizm nie spala mięśni lub zapasów tłuszczowych zamiast cukru. Dzieje się tak, gdy ilość insuliny jest zbyt niska lub komórki na nią nie reagują.