Przepuklina rozworu przełykowego to choroba przewodu pokarmowego, polegająca na przemieszczeniu się części przewodu pokarmowego (najczęściej żołądka) przez rozwór przełykowy w przeponie z jamy brzusznej do klatki piersiowej.
Przepuklina rozworu przełykowego – czynniki sprzyjające
Przepona jest mięśniową przegrodą oddzielającą klatkę piersiową od jamy brzusznej. Rozwór przełykowy przepony jest otworem otaczającym dolną część przełyku mniej więcej na wysokości mięśnia zwieracza dolnego przełyku. Kiedy dochodzi do osłabienia rozworu, przepona nie jest w stanie utrzymać żołądek na miejscu i dochodzi do jego przemieszczenia.
Głównym czynnikiem ryzyka przepukliny rozworu przełykowego jest wzrost ciśnienia w jamie brzusznej na skutek wykonywania takich czynności jak dźwiganie ciężkich przedmiotów, kaszel, kichanie, wymioty, napinanie mięśni brzucha podczas oddawania stolca w przebiegu zaparć, a u kobiet w trakcie ciąży i porodu. Przepuklina może powstać również na skutek urazu jamy brzusznej. Skłonność do powstawania przepuklin może być dziedziczna, związana z wiotkością przepony.
Dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi powstaniu przepukliny są: otyłość, palenie papierosów, siedzący tryb życia, niektóre leki, stres, noszenie odzieży uciskającej brzuch.
Przepuklina rozworu przełykowego występuje częściej powyżej 50 roku życia, zwykle u kobiet.
Przepuklina rozworu przełykowego – podział
Wyróżniamy dwa typy przepukliny rozworu przełykowego:
- przepuklina wślizgowa – polega na przesunięciu wpustu żoładka przez rozwór przełykowy; długotrwałe utrzymywanie się przepukliny prowadzi do rozwoju choroby refluksowej przełyku;
- przepuklina okołoprzełykowa – polega na przemieszczeniu się wpustu i innych części żołądka do klatki piersiowej; ten typ przepukliny często nie daje charakterystycznych objawów, na skutek przesunięcia żołądka do śródpiersia mogą wystąpić duszności i zaburzenia pracy serca.
Przepuklina rozworu przełykowego – objawy
Typowe objawy przepukliny rozworu przełykowego to ból w nadbrzuszu i pod sercem (może być mylony z bólem wieńcowym), zgaga, uczucie odbijania zawartości żołądka do przełyku (zwłaszcza po obfitych posiłkach), suchość w ustach, chrypka (zwykle rano w wyniku drażnienia strun głosowych przez zarzucaną treść pokarmową), trudności z połykaniem, duszność, wymioty, pocenie się. Może temu towarzyszyć utajone krwawienie z przewodu pokarmowego, rzadko jest to krwawienie jawne. Dolegliwości nasilają się zwłaszcza w pozycji leżącej.
Najważniejszymi objawami świadczącymi o przepuklinie rozworu przełykowego jest gorzki smak odbijanej treści żołądkowej i uczucie zatrzymywania się pokarmu za mostkiem.
Przepuklina rozworu przełykowego – diagnostyka
Wstępne rozpoznanie przepukliny rozworu przełykowego można postawić na podstawie wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego. Konieczne jest przeprowadzenie badań dodatkowych:
- endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na dolny odcinek przełyku i połaczenie żołądkowo-przełykowe;
- zdjęcia rentgenowskiego przewodu pokarmowego z podaniem środka kontrastującego, w pozycji Trendelenburga (pacjent w pozycji leżącej z głową, górną częścią klatki piersiowej i tułowiem poniżej poziomu kończyn dolnych);
- tomografii komputerowej;
- manometrii (pomiar ciśnienia na wysokości zwieracza górnego i dolnego przełyku oraz w obrębie mięśniówki przełyku);
- pH-metrii (pomiaru pH w dolnej części przełyku za pomocą sondy zakładanej przez nos);
- EKG z próbą wysiłkową (z powodu występowania objawów ze strony serca).
Przepuklina rozworu przełykowego – leczenie
Podstawowym leczeniem farmakologicznym jest stosowanie:
- leków zwalczających refluks żoładkowo-przełykowy – inhibitorów pompy protonowej (omeprazol, esomeprazol, pantoprazol) lub antagonistów receptorów H2 (ranitydyna, famotydyna, nizatydyna);
- leków prokinetycznych – przyspieszających opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy (metoklopramid, cisaryd, domperidon);
- leków zapobiegających zaparciom.
Ważnym elementem leczenia jest utrzymywanie odpowiedniej diety (rezygnacja ze spożywania alkoholu, słodyczy, ciężkostrawnych potraw, picia produktów zawierających kofeinę, wolne spożywanie pokarmów, ostatni posiłek spożywany maksymalnie 3 godziny przed snem), redukcja masy ciała, ograniczenie pochylania się, dźwigania, spanie z uniesionym wezgłowiem łózka, rezygnacja z obcisłych ubrań, rzucenie palenia.
W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie nieinwazyjne nie przynosi oczekiwanych korzyści oraz wzrasta ryzyko powikłań, należy wdrożyć leczenie operacyjne. Operacje można przeprowadzać metodą tradycyjną lub laparoskopową. Najczęstsze zabiegi to:
- fundoplikacja Nissena – polega na przyszyciu uwolnionego dna żołądka wokół dolnej części przełyku;
- fundoplikacja Hilla – zaciśnięcie szwami więzadła przeponowo-przełykowego w celu wzmocnienia działania zwieracza dolnego przełyku i podszycie okolicy wpustu żołądka od strony krzywizny małej do powięzi przyaortalnej oraz dna żołądka do przepony ponad rozworem przełykowym;
- plastyka wpustu metodą Belseya.
Przepuklina rozworu przełykowego – powikłania
Do głównych powikłań nieleczonej przepukliny rozworu przełykowego należą: owrzodzenia i zapalenia błony śluzowej przełyku, a w stanach przewlekłych nowotwory. Najcięższą formą powikłania jest rak przełyku.
