Zespół pozakrzepowy (ang. PTS, postthrombotic syndrome) powikłanie żył głębokich. Zostaje wywołany przez zakrzep, niewydolność zastawek żylnych jak również uszkodzenia śródbłonka.
Żyły głębokie kończyn dolnych jest to układ naczyń. Odprowadzają krew z tkanek w kierunku serca. Naczynia te są położone między warstwami mięśni w podudziu oraz w udzie. Obok nich, we wspólnej pochewce z tkanki łącznej, biegną tętnice prowadzące krew z serca do tkanek – prowadzą krew w odwrotnym kierunku.
Wewnątrz żył znajdują się małe zastawki, które pomagają utrzymać ciężar krwi w żyłach i umożliwiają przepływ żylny krwi do serca. Gdy w żyle głębokiej utworzy się zakrzep (ang. Deep Venous Thrombosis – DVT), zastawki wewnątrz żyły mogą ulec uszkodzeniu, nie otwierając i nie zamykając się prawidłowo. Uszkodzone zastawki, jak również pozostałości skrzepu, stanowią przeszkodę dla powrotu krwi z nóg do serca, co powoduje obrzęki i wzrost ciśnienia żylnego.
Uszkodzenie żył w wyniku procesu zakrzepowego powoduje zablokowanie swobodnego odpływu krwi z kończyn. Powoduje to z kolei wzrost ciśnienia w żyłach obwodowych.
Zakrzepica żylna jest coraz częstszym problemem społeczeństwa, w związku z tym jest odnotowany wzrost przypadków jej najczęstszych powikłać czyli zespół pozakrzepowy. U ponad połowy pacjentów rozwija się w ciągu około 2 lat, u których została stwierdzona zakrzepica żył głębokich. Około 20% chorych wymaga leczenia operacyjnego.
Zespół pozakrzepowy – diagnostyka
Rozpoznanie tegoż zespołu opiera się głównie na wywiadzie zebranym przez lekarza dotyczącym dolegliwości i wystąpienia w przeszłości zakrzepicy, jak również badaniach klinicznych. Ważnym czynnikiem dla postawienia odpowiedniej diagnozy jest zachowanie kryterium czasowego. USG Doppler jest badaniem pomocnym przy ocenie zaburzeń przepływu w układzie żylnym.
Celem diagnostyki jest ocena drożności naczynia, wydolności zastawek żylnych oraz ujawnienie niewydolności żył łączących.
Zespół pozakrzepowy – objawy
Najczęstszym objawem jest ból, występuje w różnych skalach od delikatnego dyskomfortu do tępego bólu kończyny. Najczęściej ma charakter ciągły, towarzyszy temu uczucie ciężkości kończyny, skurcze mięśni, świąd bądź mrowienie skóry. Mniej występują tak zwane „chromanie żylne”, czyli wystąpienie nagłego bólu w chorej kończynie podczas chodzenia. Objawy te występują stale bądź okresowo. Nasilają się podczas chodzenia i stania, a zmniejszają podczas odpoczynku i w pozycji leżącej.
Wczesnym objawem zespołu pozakrzepowego jest obrzęk kończyny. Po obrzęku w Rzym czasie dochodzi do stwardnienia tkanki podskórnej. Często pojawia się wysypka oraz zaczerwienienie skóry. U niektórych chorych dochodzi do powstania żylaków. Drobne urazy mogą doprowadzić do ciężko gojących się ran czyli owrzodzenia żylne.
Zespół pozakrzepowy – przyczyny:
- Wiek pacjenta powyżej 40 roku życia
- Zwolniony przepływ krwi w obrębie naczyń krwionośnych
- Stany wzmożonej krzepliwości krwi
- Długotrwałe unieruchomienie, zwłaszcza po zabiegach
- Długotrwała podróż (np. samolotem)
- Rozległy uraz, oparzenia, operacje, zaawansowany nowotwór bądź leczenie chemio i radioterapią
- Zawał serca
- Ciąża oraz połóg
- Niewydolność nerek
- Przebyta zakrzepica żylna
- Długotrwałe stosowanie antykoncepcji doustnej, a także hormonalnej terapii zastępczej
- Palenie papierosów.
Zespół pozakrzepowy – leczenie
- Leczenie złożeniowe czyli odpoczynek z nóg powyżej serca pół godziny dziennie 3-4 razy
- Fizjoterapia czyli proste ćwiczenia, które usprawniają przepływ krwi żylnej, zalecane są spacery, pływanie, bieganie, jazda na rowerze. Bardzo ważne jest dobranie odpowiedniego obuwia na niskim obcasie.
- Kompresoterapia czyli leczenie uciskowe za pomocą specjalnych opasek a także pończoch – dobór stopnia ucisku jest indywidualny w zależności od objawów zespołu pozakrzepowego.
- Farmakologia przyjmowanie leków fiebotropowych (usprawniają one mikrokrążenie, zmniejszają przepuszczalność kapilarów, poprawiają drenaż limfatyczny a także w pewnym stopniu zmniejszają reakcję zapalną, która towarzyszy zastojowi żylnemu), antykoagulanty (pigułki rozrzedzające krew).
- Skleroterapię czyli poprzez podanie do żylaka roztworu, który doprowadza do zarośnięcia żyły
- Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu żylaków a także zaopatrywaniu owrzodzeń żylnych.
Co zrobić aby uniknąć zachorowania
- ograniczenie przede wszystkim ryzyk pogarszających przebieg choroby czyli:
- rzucenie palenie,
- redukcja masy ciała (przy nadwadze i otyłości),
- unikanie unieruchomionego trybu życia (zwłaszcza w pracy siedzącej, a także po zabiegach),
- unikanie podwyższonych temperatur (sauna, ogrzewanie podłogowe),
- odpowiednie nawodnienie organizmu.
- wskazane jest uprawianie sportu spacery, jazda na rowerze, pływanie, bieganie,
Przydatne ćwiczenia aby uniknąć zespołu pozakrzepicowego
- wspinanie się na palce i opadanie na całe stopy
- przynajmniej ruszanie stopami – maksymalne prostowanie, a następnie przyginanie podczas siedzenia z uniesionymi nogami
- warto wykonywać kilka serii tych ćwiczeń po 10–20 powtórzeń takich ćwiczeń dziennie.
