Wczesne zapalenie stawów (early arthritis) to nazwa choroby, w której objawy zapalenia stawów trwają zazwyczaj do 12 tygodni ale nie spełniają w diagnostyce kryteriów reumatoidalnego zapalenia stawów RZS czy innej artropatii.
Choroba jest coraz częściej nazywana niezróżnicowanym zapaleniem stawów lub wczesnym reumatoidalnym zapaleniem stawów ponieważ nieleczone objawy mogą prowadzić do RZS, tocznia rumienowatego układowego oraz spondyloartropatii (zapalenia stawów kręgosłupa). W ostateczności nieleczone wczesne zapalenie stawów może doprowadzić do inwalidztwa i licznych powikłań narażających chorego na przedwczesną śmierć, na przykład udar mózgu czy zawał serca. Ze względu na groźne powikłanie bardzo ważna jest szybka diagnostyka choroby.
Europejska Liga Przeciwreumatyczna EULAR zaleca aby wykrywanie wczesnego zapalenia stawów trwało nie dłużej niż 12 tygodni ponieważ podjęcie leczenia w tym czasie daje najlepsze rezultaty. Niestety diagnostyka wciąż trwa zbyt długo. Wykrycie wczesnego zapalenia stawów może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. W tym czasie mogą rozwinąć się symptomy innych, wymienionych wcześniej jednostek chorobowych. Na szczęście w Polsce od 2016 roku powstaje coraz więcej placówek specjalizujących się w wykrywaniu wczesnego zapalenia stawów.
Wczesne zapalenie stawów to choroba najczęściej ludzi młodych. Najczęściej dotyka ludzi w wieku produkcyjnym od 30 do 50 lat chociaż znany jest również przypadek wczesnego zapalenia stawów u półrocznego dziecka. Ponieważ uważa się, że choroby związane z zapaleniem stawów dotyczą w większości ludzi starszych, młodzi pacjenci są kierowani zazwyczaj do ortopedy.
Wczesne zapalenie stawów – przyczyny
Do wczesnego zapalenia stawów i innych chorób reumatycznych dochodzi wtedy, gdy układ odpornościowy organizmu zaczyna funkcjonować nieprawidłowo i zdrowe komórki rozpoznaje jako zagrożenie więc zaczyna je zwalczać. Prowadzi to do stanu zapalnego i na przykład niszczenia struktury stawu. Choroby reumatyczne określane są jako autoagresywne. Przyczyny zapalenia stawów tak naprawdę nie są do końca znane. Lekarze twierdzą, że do powstania choroby może dojść w wyniku długotrwałego stresu, zaburzeń hormonalnych czy niedoleczonych przeziębień.
Wczesne zapalenie stawów – objawy
Nie można jednoznacznie stwierdzić jakie są konkretne objawy wczesnego zapalenia stawów. Jeśli pojawia się ból i sztywność, które nie są wynikiem wcześniejszego urazu, konieczna jest wizyta u lekarza. Pacjent z podobnymi objawami powinien zostać skierowany do lekarza reumatologa. Najczęstsze objawy chorób reumatycznych to:
- obrzęk stawów
- ból stawów
- sztywność i ograniczenie ruchomości zajętych stawów
- zajęcie przynajmniej 2 stawów
Wczesne zapalenie stawów – diagnoza
Lekarz reumatolog w celu wykrycia wczesnego zapalenia stawów powinien zlecić szereg badań. Między innymi stosuje się w pierwszej kolejności wykonanie zdjęcia rentgenowskiego i badania krwi wraz ze współczynnikiem odczynu zapalnego OB (odczyn Biernackiego). Po wstępnej diagnozie i wykluczeniu innych podobnych chorób powinno rozpocząć się pogłębione leczenie w specjalistycznej placówce.
W Polsce pracuje 1050 reumatologów ale na wizytę wciąż trzeba czekać nawet kilka miesięcy dlatego bardzo ważne jest aby lekarz pierwszego kontaktu skierował pacjenta do odpowiedniego, specjalistycznego leczenia zanim rozwinie się reumatoidalne zapalenie stawów RZS czy inne, podobne choroby.
Wczesne zapalenie stawów – leczenie
Istnieje ponad 100 rodzajów zapalenia stawów i zawsze są to choroby autoimmunologiczne, które są wynikiem autoagresji organizmu. Zapalenia stawów nie można całkowicie wyleczyć ale udaje się chorobę powstrzymać i złagodzić jej skutki. Ponieważ pacjent u którego zdiagnozowano wczesne zapalenie stawów trafia do remuatologa już z dużym zaawansowaniem choroby.
U każdego pacjenta zapalenie stawów może przebiegać inaczej, dlatego też różne są metody leczenia. Głównym celem leczenia wczesnego zapalenia stawów jest niedopuszczenie do dalszego rozwoju choroby i jej skutków. Skuteczne leczenie wczesnego zapalenia stawów to przede wszystkim ingerencja w działanie układu odpornościowego pacjenta oraz działanie na objawy choroby takie jak obrzęki, sztywność i ból.
Często w leczeniu zapalenia stawów stosuje się leki biologiczne nowej generacji, tak zwane inhibitory TNF oraz przeciwciała monoklonalne. Działanie tych leków na układ immunologiczny pacjenta jest ukierunkowane dzięki czemu nie niszczy się całkiem jego odporności. W celu złagodzenia dolegliwości bólowych i sztywności stawów w skład leczenia wchodzi również zażywanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych a także leków steroidowych.
Oprócz przyjmowania leków coraz to nowszych generacji, ważne jest też aby pacjent codziennie ćwiczył i wzmacniał mięśnie, co przeciwdziała przykurczom i postępującemu ograniczeniu ruchomości stawów. Uzupełnieniem leczenia jest także szereg zabiegów fizjoterapeutycznych czy stosowanie hydroterapii.
