Pokrzywka fizykalna jest wywoływana najczęściej poprzez działanie różnych czynników fizycznych. Może być efektem oddziaływania zimna, ciepła, wibracji, promieniami słonecznymi, itp. Jej cechą charakterystyczną jest oczywiście czerwony wykwit, który pojawia się tuż po zetknięciu z czynnikiem wywołującym reakcję.
Najczęściej znika ona po kilkunastu minutach lub po kilku godzinach – w zależności od poziomu wrażliwości skóry.
Pokrzywka fizykalna to najczęściej spotykana forma tego schorzenia. Stanowi ona aż 20% wszystkich pokrzywek przewlekłych, a ich mechanizm jest nieimmunologiczny.
Pokrzywka fizykalna – Rodzaje pokrzywki fizykalnej
Z racji tego, że może być ona wywoływana przez szereg, bardzo zróżnicowanych czynników, wyróżnić można kilka jej podstawowych rodzajów.
Pierwszym rodzajem jest pokrzywka wywołana, czyli dermografizm. Towarzyszy jej swędzenie skóry. W miejscu pocierania powstają bąble. Nie trwa ona długo, a jej rozpoznanie może być możliwe po wykonaniu odpowiedniego testu prowokacyjnego np. intensywne potarcie skóry szpatułką. Specyfiką tego schorzenia jest fakt, że bąble formują się w kształt przedmiotu, który dotknął skóry (np. dłoń czy napis wykonany paznokciem). Jest to najbardziej „artystyczna” pokrzywka.
Kolejną odmianą jest pokrzywka opóźniona z ucisku. Występuje ona najczęściej u mężczyzn po 40 roku życia, a czynnikiem odpowiadającym za jej występowanie jest ucisk na tkanki. W ten sposób powstają głębokie obrzęki, które powstają w tkance podskórnej. Są one niezwykle bolesne, a objawami towarzyszącymi są: gorączka, bóle stawów i podwyższony poziom OB i leukocytów. Chorobę tę potwierdza się tzw. testem klockowym. Jak sama nazwa wskazuje, pacjent musi przez dwie godziny siedzieć na klockach o wymiarach 4×5 cm. W miejscu ucisku powinny pojawić się obrzęki jednoznacznie świadczące o tej przypadłości.
Następnym rodzajem pokrzywki fizykalnej jest pokrzywka z zimna, która jest najczęściej spotykaną odmianą. Jej objawem są czerwone plamy. Pojawiają się one przy nagłej i dużej zmianie temperatury na niższą. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego. Testem, który sprawdzi czy pacjent cierpi na taki rodzaj pokrzywki jest przyłożenie kostki lodu do skóry. Warto podkreślić, że jest to jedyny rodzaj pokrzywki fizykalnej, który może pojawić się również u dzieci.
Odwrotnością pokrzywki fizykalnej z zimna jest pokrzywka cieplna, która objawia się czerwonymi plamami i bąblami wyskakującymi na skórze pod wpływem ogrzania jej do temperatury 38 – 40 stopni Celsjusza. Proces ogrzewania powinien trwać ok. 5 – 10 min. Po tym czasie powinny wystąpić pierwsze symptomy. Zarówno pokrzywka cieplna jak i ta wywołana minusową temperaturą nie powstaje na skutek alergii.
Ostatnim rodzajem pokrzywki jest pokrzywka fizykalna wywoływana przez promienie słoneczne. Foton jest niezwykle silnym alergenem i może on powodować bąble i intensywnie swędzące czerwone plamy na skórze. Jest to choroba przewlekła, która może pojawiać się nawet na osłoniętych partiach ciała. Najczęściej dotyka kobiety.
Pokrzywka fizykalna – rozpoznanie pokrzywki fizykalnej
Jak zostało już wspomniane wcześniej, rozpoznanie pokrzywki fizykalnej jest możliwe poprzez przeprowadzenie odpowiednich testów. Zanim zostaną one zrealizowane konieczna jest rozmowa z pacjentem, który opisuje czynniki wywołujące wykwity. Zwykle każdy pacjent jest w stanie określić kiedy pokrzywka się pojawiła i co za nią odpowiada. Po wywiadzie diagnostycznym przeprowadza się testy. Jeśli pacjent nie jest w stanie określić co jest przyczyną wystąpienia objawów można jednocześnie przeprowadzić kilka testów, które stopniowo będą wykluczać lub potwierdzać kolejne rodzaje pokrzywek.
Najczęstszymi formami testów są: testy skórne, próby prowokacyjne, oznaczanie stężenia przeciwciał w surowicy czy próby wysiłkowe lub biopsje skóry (w przypadku bardziej zawiłych i cięższych odmian).
Pokrzywka fizykalna – Leczenie pokrzywki fizykalnej
W tym przypadku kluczowe jest unikanie czynnika, który jest odpowiedzialny za wywołanie pokrzywki fizykalnej. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe (np. promienie słoneczne, ciepło, zimno). Z tego też względu, terapia wspierana jest lekami przeciwhistaminowymi, które pozwalają na blokowanie receptorów dla histaminy, a przede wszystkim pozwalają na załagodzenie objawów pokrzywki. Na chwilę obecną, najczęściej stosuje się leki przeciwhistaminowe drugiej generacji, które są nie tylko bardziej skuteczne, ale przede wszystkim nie mają tak wielu skutków ubocznych. Są one zatem mniej uciążliwe dla pacjenta i dla jego organizmu. Jest to o tyle ważne, że leki te należy zażywać przez dłuższy czas. Tylko długotrwałe i staranne leczenie może przynieść oczekiwane rezultaty. Dlatego też, stosowane leki nie powinny być uciążliwe i wywoływać zbyt wielu skutków ubocznych.
W przypadku pokrzywki przewlekłej można stosować również glikokortykosteroidy lub odczulanie polegające na podawaniu pacjentowi niewielkich dawek środka odczulającego (stosowane w przypadku pokrzywki pokarmowej czy świetlnej). Dzięki temu organizm może przyzwyczaić się do alergenu, a tym samym osłabić czynnik odpowiadający za pojawienie się pokrzywki fizykalnej.
Ważne jest tutaj również unikanie sytuacji stresujących, które mogą nasilać reakcje i przyczyniać się do pojawienia się pokrzywki fizykalnej.
