Rak, czyli nowotwór złośliwy jelita grubego, jest jedną z najczęściej występujących chorób nowotworowych i każdego roku zbiera śmiertelne żniwo. Wczesne objawy raka jelita grubego bywają na tyle niecharakterystyczne, że często myli się je z mniej poważnymi schorzeniami lub bagatelizuje. Tymczasem nieleczona choroba postępuje, a w zaawansowanym stadium daje niekorzystne rokowania. Warto zatem wiedzieć, jakie objawy mogą wskazywać na raka jelita grubego i jak wygląda profilaktyka tej choroby – wczesne jej wykrycie zwiększa szanse pacjenta na wyleczenie.
Czym jest rak jelita grubego?
Rak jelita grubego polega na namnażaniu się w końcowym odcinku przewodu pokarmowego (jelicie grubym) nieprawidłowych komórek, co prowadzi do tworzenia się zmian nowotworowych w kątnicy, wstępnicy, poprzecznicy, esicy lub odbytnicy [1].
Nowotwór złośliwy (rak) jelita grubego to jedna z najczęstszych chorób nowotworowych – w Polsce stanowi drugi pod względem częstotliwości nowotwór złośliwy u kobiet i trzeci u mężczyzn [1]. Rozwija się najczęściej u osób po 50. roku życia, a ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem. Określany jest jako choroba podstępna, ponieważ przez wiele lat może nie dawać objawów lub jego objawy są niecharakterystyczne. Późne zdiagnozowanie choroby znacząco obniża zaś szanse na jej wyleczenie.
Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia raka jelita grubego?
Przyczyny zachorowania na raka jelita grubego nie są dokładnie znane. Do czynników ryzyka choroby należą:
- polipy i gruczolaki jelita grubego,
- stany zapalne jelit,
- choroby autoimmunologiczne w obrębie układu pokarmowego,
- uwarunkowania genetyczne,
- zakażenie wirusem HPV,
- cukrzyca,
- wiek powyżej 50 lat,
- siedzący tryb życia,
- dieta z dużą zawartością czerwonego mięsa i tłuszczów zwierzęcych,
- palenie wyrobów tytoniowych [2, 3].
Wczesne objawy raka jelita grubego
Objawy raka jelita grubego na wczesnym etapie nie zawsze są kojarzone z możliwością rozwoju choroby nowotworowej. Do wizyty u lekarza (lekarza rodzinnego, internisty lub gastrologa/gastroenterologa) i wykonania badań onkologicznych powinny skłonić:
- utrzymujące się bóle i wzdęcia brzucha o niewyjaśnionej przyczynie,
- zmiana rytmu wypróżnień i naprzemienne biegunki oraz zaparcia,
- zmiana wyglądu stolca (tzw. stolce ołówkowate, czyli cienkie),
- uczucie parcia na stolec,
- osłabienie i anemia, która może być spowodowana krwawieniami z przewodu pokarmowego.
Na wczesnym etapie rak jelita grubego może jednak przebiegać zupełnie bezobjawowo, stąd istotna rola profilaktyki, przede wszystkim badań kontrolnych.
Profilaktyka i diagnozowanie raka jelita grubego
Do najważniejszych metod profilaktyki raka jelita grubego należą badania kontrolne, zwłaszcza kolonoskopia, którą po 50. roku życia zaleca się wykonywać przynajmniej raz na 10 lat. Jest to badanie, które pozwala wykryć oraz usunąć także zmiany przedrakowe, takie jak polipy i gruczolaki, mogące przekształcić się w przyszłości w tkankę nowotworową. U osób obciążonych rodzinnie kolonoskopia powinna być wykonywana od 40. roku życia. W Polsce działa program przesiewowych badań kolonoskopowych, dzięki któremu osoby kwalifikujące się do programu, mogą bezpłatnie – w ramach NFZ – poddać się kolonoskopii.
Do badań pozwalających zdiagnozować raka jelita grubego we wczesnym stadium należy również badanie per rectum oraz rektoskopia. Przy podejrzeniu raka jelita grubego w diagnostyce wykorzystuje się zarówno kolonoskopię i rektoskopię, jak i badania na oznaczenie stężenia markerów nowotworowych.
Jak wygląda leczenie raka jelita grubego?
Leczenie raka jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania choroby – może odbyć się laparoskopowo lub za pomocą klasycznej operacji chirurgicznej polegającej na usunięciu chorobowo zmienionego fragmentu jelita.
Kompleksowa terapia tego typu nowotworu możliwa jest w LUX MED Onkologia, także w ramach NFZ. Oznacza to, że ubezpieczeni w NFZ pacjenci mogą leczyć bezpłatnie w warunkach szpitala prywatnego.
Opiekę onkologiczną nad pacjentami z rakiem jelita grubego koordynuje Centrum Kompetencji Raka Jelita Grubego, nazywane też CCU (Colorectal Cancer Unit). To ośrodek specjalizujący się w leczeniu raka jelita grubego w ramach NFZ, oferujący najnowocześniejsze metody leczenia, które w każdym przypadku uzgadniane są przez konsylium lekarzy wielu specjalizacji (onkologa klinicznego, chirurga onkologa, lekarza specjalisty radioterapii, ginekologa/gastroenterologa, radiologa i patomorfologa).
Konsultacja medyczna artykułu: dr n. med. Katarzyna Jaskóła, onkolog kliniczny oraz specjalista chorób wewnętrznych, lekarz w Szpitalu LUX MED Onkologia przy ul. Fieldorfa w Warszawie.
Bibliografia:
- Wojciech Wysocki, Rak jelita grubego, https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/88022,rak-jelita-grubego, data dostępu 11.01.2023.
- Rak jelita grubego – czynniki zwiększające ryzyko zachorowania, https://www.szpitalnaklinach.pl/rak-jelita-grubego/rak-jelita-grubego-czynniki-zwiekszajace-ryzyko-zachorowania/, data dostępu 11.01.2023.
- Objawy raka jelita grubego, https://www.zwrotnikraka.pl/objawy-raka-jelita-grubego/, data dostępu 11.01.2023.
