Wady serca są to wszelkie zaburzenia pracy serca, których przyczyną jest nieprawidłowa budowa mięśnia sercowego. Innymi słowy jest to defekt serca. Zasadniczo wady serca możemy podzielić na wrodzone i nabyte. Jeśli chodzi o to, jakie wady serca występują najczęściej, są to: zwężenie ujścia przedsionkowo-komorowego lewego, zwężenie przejścia między komorą lewą i aortą, niedomykalność zastawki dwudzielnej.
Wrodzone i nabyte wady serca
- wrodzone wady serca – tworzą się już w życiu płodowym, zazwyczaj są skutkiem upośledzonego rozwoju wewnątrzłonowego serca (przyczyną może być na przykład picie alkoholu lub palenie papierosów w ciąży lub zaburzenia genetyczne); zwykle rozpoznawane są tuż po urodzeniu lub we wczesnym dzieciństwie,
- wady nabyte serca – są skutkiem przebytych chorób, na defekt ten ma wpływ na przykład nadciśnienie tętnicze; zwykle są rozpoznawane po wystąpieniu objawów chorobowych lub przypadkowo podczas badań kontrolnych.
Wrodzone wady serca – przykłady
Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD) – patofizjologia
Skutki hemodynamiczne i objawy kliniczne uzależnione są od rozmiarów ubytku i oporu płucnego. Przeciek z lewej strony na prawą powoduje wzrost przepływu płucnego, to zaś może sprawić, że nastąpi odwrócenie przecieku – z prawej o lewej komory serca. Zjawisko to nosi nazwę zespołu Eisenmengera. Pacjenci mający odwrócony przeciek cierpią na sinicę.
Osłuchowo stwierdza się szmer holosystoliczny (czyli taki, którego głośność jest praktycznie niezmienna przez cały czas trwania skurczu), w miarę zwiększania wielkości przepływu objawiają się cechy nadciśnienia płucnego i przerostu prawej komory. Jednym z najczęstszych powikłań jest bakteryjne zapalenie wsierdzia.
Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD) – patofizjologia
U dzieci, które mają pierwotny ASD występuje przeciek z lewej komory do prawej w pierwszych miesiącach życia. Wzrost przepływu płucnego ewokuje powstawanie szmerów przepływu zlokalizowanych nad tętnicą płucną. Jeśli idzie o objawy, to występują dolegliwości ze strony układu oddechowego, kołatanie serca, duszność wysiłkowa, w zaawansowanym stadium wystąpić może niewydolność krążenia.
Przetrwały przewód tętniczy (PDA) – patofizjologia
Częstsze występowanie tej wady zaobserwować można u dzieci urodzonych w górach lub też u dzieci matek, które przebyły różyczkę. W życiu płodowym ów przewód pozwala na przepływ krwi z krążenia płucnego do aorty i zazwyczaj zamyka się po pierwszym miesiącu. Dzieci nie mają żadnych dolegliwości. Występuje przeciek z lewej do prawej komory. Może rozwinąć się nadciśnienie płucne, które w konsekwencji doprowadzić może do zespołu Eisenmengera. Osłuchowo stwierdza się szmer maszynowy (skurczowo-rozkurczowy) w drugiej przestrzeni międzyżebrowej po lewej stronie.
Tetralogia Fallota – patofizjologia
Wada ta obejmuje następujące zaburzenia: ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie ujścia pnia płucnego, przerost komory prawej, przesunięcie aorty na prawo nad przegrodę międzykomorową. Jeśli chodzi o charakterystyczne objawy, to są to kucanie dzieci po wysiłku fizycznym i napady hipoksemiczne (w wyniku zmniejszenia przepływu krwi przez płuca). Przede wszystkim występuje także sinica, która u nieco starszych dzieci można być odpowiedzialna za pałeczkowate palce.
Nabyte wady serca – przykłady
Infekcyjne zapalenie wsierdzia – patofizjologia
Rozwijający się proces zapalny zazwyczaj obejmuje zastawki. Formują się brodawkowate twory złożone z zakrzepów, włóknika, krwinek, masy bakteryjnej. Zapalenie zaczyna się rozwijać w śródbłonku, zdrowy śródbłonek zapewnia ochronę przez infekcją czy zakrzepami. Zapalenie wsierdzia powodują bakterie Gram (+): paciorkowce zieleniejące, gronkowiec złocisty, enterokoki.
Bakterie Gram (-) zwykle nie powodują zapalenia, aczkolwiek zdarzają się pojedyncze przypadki, np. HACEK. W patogenezie zapaleń wsierdzia istotne są trzy elementy: podatność śródbłonka na obce czynniki, bakteriemia, tropizm tkankowy, stopień wirulencji mikroorganizmów. Zakażenie zastawki ma swój start w momencie, gdy uraz zaburza hemostatyczną funkcję wsierdzia.
Zazwyczaj zajęta zostaje zastawka mitralna. Zakażenie znajduje się na powierzchni styku płatków zastawek. Potem następuje zakażenie fibrynowego szkieletu skrzepliny spowodowane przez urazy lub badania. Ostatecznie dochodzi do sukcesywnej degradacji brzegów płatka zastawki i zniekształcenie tejże.
Tamponada serca – patofizjologia
To stan, w którym zwiększone ciśnienie hydrostatyczne w worku osierdziowym wpływa na zaburzone wypełnianie serca. Jest to uzależnione od tempa narastania i objętości płynu w worku osierdziowym. Pacjent odczuwa duszność i dyskomfort w klatce piersiowej z tętnem paradoksalnym (zbyt duże obniżenie tętniczego ciśnienia skurczowego podczas wdechu; obniżenie o więcej niż 20 mmHg), występują również hipotensja, odruch Kussmaula (napełnianie się żył szyjnych w czasie wdechu), ciche tony serca.
Wady serca – leczenie
Mnogość i różnorodność wad serca sprawia, że nie istnieją jakieś uniwersalne metody leczenia. W grę oczywiście wchodzi farmakologia, ale też zabiegi chirurgiczne czy przeszczepy.
