Jak tarczyca wpływa na ciążę? W okresie przygotowań do ciąży przyszła mama powinna odwiedzić lekarzy, aby z wyprzedzeniem zidentyfikować i leczyć choroby, które mogą wpływać na rozwój ciąży i zdrowie nienarodzonego dziecka. Jednym z ważnych organów decydujących o samopoczuciu ciąży jest tarczyca.
Czym jest tarczyca?
Tarczyca jest małym organem (jej waga wynosi zaledwie około 20 g), znajduje się na przedniej powierzchni szyi i jest trochę jak motyl. Wytwarza hormony tarczycy – tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3), które mają różnorodny wpływ na metabolizm, dotlenienie komórek, normalny wzrost i rozwój fizyczny. Ponadto hormony te odgrywają główną rolę w układaniu i formowaniu układu sercowo-naczyniowego, układu rozrodczego, układu mięśniowo-szkieletowego i centralnego układu nerwowego płodu, w efekcie zapewniając potencjał intelektualny osoby w przyszłości. Specjalny rodzaj komórek w tarczycy produkuje i wydziela do krwi inny bardzo ważny hormon – kalcytoninę. Bierze udział w regulacji wapnia w organizmie.
Jak tarczyca wpływa na ciążę?
W naszym kraju gruczoł tarczowy u kobiet stał się obecnie niezbędnym elementem badania wszystkich kobiet w ciąży. Po rozpoczęciu tego badania okazało się, że około 45% kobiet ma różne zaburzenia w tarczycy. Co więcej, większość z nich nie zakłada, że mają podobne problemy, ponieważ prawie wszystkie choroby tarczycy we wczesnych stadiach nie ujawniają się.
Tarczyca u płodu ujawnia się w 3-4 tygodniu ciąży i zaczyna syntetyzować hormony samodzielnie dopiero od 15 tygodnia. Do tego momentu płód rośnie i rozwija się dzięki hormonom tarczycy matki. W przypadku braku równowagi hormonów tarczycy pojawiają się problemy. Na początku ciąży stan ten niekorzystnie wpływa na proces implantacji komórki jajowej, co prowadzi do niewydolności łożyska, (kiedy łożysko, które dostarcza dziecku tlen i składniki odżywcze, przestaje w pełni radzić sobie z jego pracą). Na samym początku ciąży może to prowadzić do śmierci i poronienia płodu, powstawania wad rozwojowych układu nerwowego i narządów zmysłów oraz głodu tlenu u płodu.
Jak objawia się choroba?
Niedobór jodu w organizmie kobiety może prowadzić do problemów z poczęciem. A przy niewystarczającym spożyciu jodu przez kobietę w ciąży może wystąpić zagrożenie poronieniem i problemami z donoszeniem dziecka, które może urodzić się z zaburzeniami rozwojowymi, niedorozwojem umysłowym, głuchotą, zezem. Dlatego bardzo ważne jest przyjmowanie leków zawierających jod, nawet dla kobiet bez problemów z tarczycą podczas planowania ciąży, podczas ciąży i podczas karmienia piersią. Według badań medycznych około 20 milionów ludzi na świecie cierpi na upośledzenie umysłowe z powodu niedoboru jodu. Ponadto upośledzenie umysłowe w wyniku niedoboru jodu u kobiety w ciąży jest najczęstszym wariantem upośledzenia umysłowego, któremu można zapobiec.
Niedoczynność tarczycy w ciąży
W przewlekłym niedoborze jodu i niektórych innych chorobach (np. autoimmunologiczne zapalenie tarczycy) zmniejsza się synteza hormonów tarczycy, rozwija się stan zwany niedoczynnością tarczycy. Choroba może być bezobjawowa, (gdy zmiany można wykryć tylko w badaniach laboratoryjnych) i może być wyraźna, wykazując:
- ogólne osłabienie
- zmęczenie
- senność
- depresję
- skurcze mięśni
- bóle stawów
- zaburzenia pamięci
- przyrost masy ciała
- suchość skóry
- kruchość paznokci i włosów
- zaparcia i obrzęk.
Brak hormonów prowadzi do zmniejszenia częstości akcji serca i częstości oddechów, spadku temperatury ciała, chorzy będą odczuwać zimno nawet w upalne dni. Niedobór wpływa na zdrowie reprodukcyjne kobiet: często cierpią na zaburzenia miesiączkowania. Niedoczynność tarczycy u kobiet w ciąży prowadzi do zagrożenia poronieniem. A także, niewydolnością łożyska, wczesną i późną toksykozą ciąży, utrzymującym się wzrostem ciśnienia krwi, uszkodzeniem łożyska, krwotokiem poporodowym.
Ostry brak hormonów tarczycy matki może oczywiście wpływać na nienarodzone dziecko. W ciężkich przypadkach rozwija się wrodzona niedoczynność tarczycy. Objawami u noworodka są:
- wysoka masa urodzeniowa,
- niedojrzałość z przedłużającą się ciążą,
- obrzęk twarzy, rąk i stóp,
- niski szorstki głos podczas płaczu,
- słabe gojenie się rany pępowinowej,
- przedłużająca się żółtaczka.
Jeśli takie dziecko nie otrzyma odpowiedniego leczenia, doświadczy opóźnienia umysłowego i fizycznego oraz zaburzeń w okolicy narządów płciowych.
Jak leczyć niedoczynność tarczycy u kobiet w ciąży?
W niektórych przypadkach, w ramach przygotowań do ciąży, oprócz preparatów jodku potasu, leczenie niskiej czynności tarczycy przeprowadza się za pomocą syntetycznego analogu ludzkiego hormonu, tyroksyny. Stosowanie leków hormonalnych wywołuje skutki uboczne. Wszystkie problemy są związane ze stosowaniem glikokortykosteroidów – hormonów nadnerczy i nie mają nic wspólnego z preparatami hormonów tarczycy.
W przypadku niedoczynności tarczycy wybierana jest dawka leku, która tylko zrekompensuje niedobór hormonów tyle ile organizm potrzebuje. Dostosowanie dawki leku i wyrównanie niedoczynności tarczycy wymaga czasu. Ciąża powinna zostać odroczona na kilka miesięcy, dopóki poziom hormonów nie będzie normalny. Podczas leczenia poziomy hormonów są monitorowane, co 4–6 tygodni. Kiedy hormony powrócą do normy, można zaplanować ciążę? Jednak przyszła matka będzie musiała kontynuować zażywanie leku, ponieważ zapotrzebowanie na niego wzrasta w tym okresie.
Nadczynność tarczycy podczas ciąży
Istnieje również odwrotna sytuacja, gdy tarczyca działa zbyt aktywnie i wydziela więcej hormonów niż to konieczne. W tym przypadku u kobiet w ciąży rozwija się nadczynność tarczycy. W przypadku tej choroby:
- puls staje się częsty
- występują zakłócenia w pracy serca
- wzrasta ciśnienie krwi
- gorączka
- bezsenność
- drżenie rąk i całego ciała
- zaburzenia apetytu
- częste luźne stolce, bóle brzucha
- poty i drażliwość.
Nadczynność tarczycy wpływa również na wygląd kobiety ma niezdrowy połysk oczu, wytrzeszcz oczu, następuje utrata wagi. Podczas ciąży nadmiar hormonów tarczycy może prowadzić do samoistnych poronień. A także, przedwczesnego porodu, zatrucia w drugiej połowie ciąży, dziecko może urodzić się z niską wagą i wadami rozwojowymi.
Jak leczyć nadczynność tarczycy?
W leczeniu nadczynności tarczycy przepisywane są leki, które tłumią tarczycę. Przy nieskuteczności terapii lekowej przeprowadzana jest operacja usunięcia części tkanki tarczycy lub terapia radioaktywnym izotopem jodu. Podczas leczenia konieczne jest stosowanie niezawodnych metod antykoncepcji. Tyreotoksykoza nie zmniejsza zdolności do poczęcia w takim samym stopniu jak niedoczynność tarczycy.
W tym czasie warto poczekać, można zaplanować poczęcie tylko przy normalnym poziomie hormonów we krwi. Zapobiegnie to nawrotowi choroby podczas ciąży. Trzeba będzie poczekaj z ciążą przez rok, po leczeniu radioaktywnym izotopem jodu. W chirurgicznym leczeniu tyreotoksykozy dozwolona jest ciąża natychmiast po przywróceniu normalnego poziomu hormonów.
