Leczenie niepłodności męskiej następuje, gdy poczęcie dziecka jest niemożliwe i wiąże się z zaburzeniami w układzie rozrodczym mężczyzny. Kiedy bezdzietna para przychodzi do lekarza po raz pierwszy, gromadzone są podstawowe informacje. Badanie ogólne i badanie dotykowe stanu fizycznego zewnętrznych narządów płciowych. Istotną informacją dla lekarza jest czas bezskutecznego starania się dziecko, czy były dzieci w poprzednich małżeństwach, obecność wrodzonych, zakaźnych, hormonalnych, przewlekłych, dziedzicznych chorób, urazów narządów płciowych.
Przyczyny niepłodności męskiej
Przyczyny męskiej niepłodności są zewnętrzne i wewnętrzne: nieprawidłowość plemników lub zaburzenia anatomiczne:
- Urazy, uszkodzenia jąder i narządów moszny
- Wrodzona patologia narządów płciowych
- Żylaki powrózka nasiennego
- Żylaki moszny
- Zaburzenia produkcji nasienia po ostrej chorobie
- Zaburzone wydzielanie nasienia. Często z powodu chorób zakaźnych i zapalnych.
- Choroby zakaźne (świnka, choroby przenoszone drogą płciową, zapalenie gruczołu krokowego itp.)
- Zaburzenia hormonalne
- Zaburzenia immunologiczne
- Brak nasienia w ejakulacie
- Zaburzenia seksualne (zaburzenia erekcji – impotencja)
- Narażenie na toksyny, promieniowanie, nadmierne ciepło lub zimno
- Brak witamin, zła dieta
- Choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca, marskość wątroby, gruźlica itp.)
- Nowotwory złośliwe
- Promieniowanie i chemioterapia raka
- Różne zatrucia
- Chroniczny stres, nadużywanie alkoholu i narkotyków
- Niewłaściwe odżywianie – brak witamin, mikroelementów itp.
Objawy i diagnostyka niepłodności męskiej
Niepłodność u mężczyzn prawie zawsze nie ma wyraźnych objawów, z wyjątkiem jednej rzeczy niemożności poczęcia dziecka. Mogą czuć się świetnie, być aktywni, prowadzić pełnoprawne życie seksualne i nie zwracać uwagi na konkretne objawy pośrednio wskazujące na bezpłodność:
- Pogorszenie stanu zdrowia (zmęczenie, drażliwość, zły sen)
- Zmiana masy ciała
- Zaburzenie wzrostu włosów (zwłaszcza na twarzy)
- Bolesne, trudne oddawanie moczu;
- Ból krocza.
W diagnostyce i leczeniu niepłodności u mężczyzn zawsze brany jest pod uwagę wiek i poziom płodności kobiety. Pozwala to wybrać najlepsze metody badawcze, stworzyć najskuteczniejszy schemat leczenia. Rutynowe badanie obejmuje poziom plemników i hormonów. Zalecany jest rozszerzony zakres testów.
Do badania niepłodności męskiej stosuje się następujące metody:
- Badanie krwi, czynnik Rh, grupa krwi
- Analiza surowicy
- Analiza plemników (objętość, ruchliwość, morfologia i liczba plemników)
- Biopsja jąder
- Analiza wydzielania pęcherzyków nasiennych
- Badanie moczu
- Badania genetyczne
- Badanie cytologiczne gruczołu krokowego
- Testy na obecność przeciwciał przeciwspermowych w ejakulacie i surowicy
- Badanie hormonalne
- Badanie USG gruczołu krokowego i moszny
Po dokładnym badaniu i ustaleniu dokładnej przyczyny niepłodności męskiej ustala jest diagnoza:
- Niepłodność immunologiczna (niezgodność przy poczęciu, Rh itd.)
- Azoospermia (brak plemników w nasieniu)
- Zaburzenia erekcji (impotencja)
- Dysfunkcja wytrysku (przedwczesny wytrysk)
- Patologiczna zmiana plemników
- Pyospermia – zwiększona liczba białych krwinek
- Bakteriospermia – utajona infekcja dróg rodnych
- Niepłodność o nieznanej etiologii.
Postawienie diagnozy przed leczeniem niepłodności męskiej
Po rozpoznaniu główna przyczyna męskiej niepłodności jest już znana. Zaleca się kompleksowe leczenie, terapię enzymatyczną, terapię hormonalną oraz, w razie potrzeby, różne rodzaje biopsji i chirurgii endoskopowej. Stosowane są technologie wspomaganego rozrodu: zapłodnienie in vitro, inseminacja domaciczna nasieniem męskiego lub dawcy oraz inne innowacyjne metody skutecznego leczenia niepłodności męskiej. Obecnie istnieje wiele sposobów leczenia niepłodności męskiej.
Zalecenia dotyczące skutecznego leczenia niepłodności męskiej
Aby stworzyć najkorzystniejsze warunki do przywrócenia płodności, przygotować organizm do leczenia, lekarze zalecają dostosowanie sposobu życia. Należy unikać:
- Palenie, picie alkoholu
- Negatywne czynniki zawodowe (na przykład praca w wysokich temperaturach)
- Stres, załamania nerwowe.
Ważne jest, aby stworzyć optymalny harmonogram życia seksualnego – abstynencja przez 3-5 dni będzie okazją do zwiększenia liczby aktywnych plemników (z uwzględnieniem okresu owulacji u partnerki). Mężczyzna musi pamiętać, aby sprawdzić u lekarza wpływ na płodność leków, stworzyć pełnowartościową dietę i nie zapominać o aktywności fizycznej.
Ogólne środki terapeutyczne przy leczeniu niepłodności męskiej
Aby poprawić odporność, normalizację metabolizmu, spermatogenezę, mężczyźnie przepisywane są różne leki. Ich wybór zależy od stanu zdrowia, rodzaju niepłodności, powiązanych czynników. W ramach ogólnych środków terapeutycznych lekarze zalecają:
- Związki organiczne, pierwiastki śladowe (głównie cynk, fosfor, witamina A, grupa B);
- Leki uspokajające
- Hepatoprotektory
- Biostymulanty.
Leczenie niepłodności męskiej – wydzielniczej
Charakterystyczną cechą hipogonadyzmu jest spadek poziomu hormonów płciowych. W początkowym stadium, kiedy jądra są dotknięte chorobą, przepisywana jest androgenna grupa leków w celu skorygowania tła hormonalnego, zwiększenia liczby i mobilności plemników, normalizacji libido i potencji oraz rozwinięcia wtórnych cech płciowych.
Mężczyźni otrzymujący terapię zastępczą, poddawani są regularnym badaniom klinicznym, badaniom laboratoryjnym w celu monitorowania stężenia testosteronu, funkcji wątroby: AST, ALT. We wtórnym hipogonadyzmie, który powoduje nieprawidłowe działanie układu podwzgórze-przysadka, lekarze zalecają terapię stymulującą – przyjmowanie gonadotropiny kosmówkowej przez około 3-6 miesięcy.
Leczenie niepłodności męskiej – wydalniczej
Schorzenie powoduje niepłodność u mężczyzn w około 30–40% przypadków. Jest ona leczona za pomocą takich metod:
- Leki, (jeśli przyczyną niedrożności nasieniowodów jest obecność procesu zapalnego) – antybiotyki, środki przeciwbakteryjne
- Interwencja chirurgiczna – cewnikowanie w celu przywrócenia drożności przewodu, korekcja spodziectwa (anomalia prącia, cewka moczowa), żylakowatość, przepuklina pachwinowa
- Zastosowanie technologii wspomaganego rozrodu: np. procedura sztucznej inseminacji.
Leczenie niepłodności męskiej – immunologiczne
Pierwszym krokiem jest zażywanie leków o działaniu przeciwhistaminowym, glikokortykosteroidów, w razie potrzeby specjalista przepisuje środki immunostymulujące. Terapia zwykle rozpoczyna się od stosowania metody antykoncepcji barierowej przez okres 3-6 miesięcy lub w trybie przerywanym (życie seksualne bez prezerwatywy tylko w okresie owulacji). Zmniejszy to liczbę przeciwciał przeciwspermowych. Dodatkowo lekarz może przepisać leki, które zmniejszają lepkość śluzu szyjki macicy (dla łatwiejszej przemieszczania się plemników). Jeśli podejście konserwatywne jest nieskuteczne, do leczenia męskiej niepłodności wykorzystywane jest sztuczne zapłodnienie.
Ekstrakcja plemników z jądra (TESE)
Ekstrakcja plemników z jądra (TESE) jest wykonywana w związku z niepłodnością męską z powodu azozpermii. Sperma niezbędna do procedury in vitro lub ICSI (podaniu wyselekcjonowanego wcześniej plemnika bezpośrednio do komórki jajowej) jest pobierana z jądra. Biopsję jąder lekarz wykonuje w znieczuleniu miejscowym. Plemniki pobrane z jądra są przenoszone do laboratorium, gdzie są starannie sprawdzane pod mikroskopem i przygotowywane do podania. Z reguły plemniki są nieliczne, a niektóre z nich są nieaktywne.
Chirurgiczne metody otrzymywania zdrowych plemników
Chirurgiczne metody uzyskiwania zdrowych plemników umożliwiają niepłodnym parom osiągnięcie normalnej ciąży. Pod mikroskopem badane jest kilka próbek pobranych z jądra. Próbki te są testowane w laboratorium. Wybierane są najbardziej żywe i silne plemniki. Ta wyjątkowa metoda może być stosowana przez mężczyzn z niewystarczającą ilością nasienia lub niewystarczającą, jakością plemników (62% mężczyzn). Niektóre są wykorzystywane do in vitro, niektóre są zamrożone na czas nieokreślony. Pozwoli to wykorzystać je do zapłodnienia, bez uciekania się do ponownego działania.