Retinopatia paranowotworowa określana jest inaczej mianem retinopatii paraneoplastycznej albo także retinopatii z rakiem. Zaliczana jest do kategorii neurologicznych zespołów paranowotworowych, a więc grup neurologicznych powstających w następstwie choroby nowotworowej, jednakże nie są wynikiem jej miejscowego działania. Najczęściej występuje w przypadku osób z obecnym rakiem drobnokomórkowym płuc. Rodzaje innych nowotworów obecne u pacjentów z retinopatią paranowotworową, to:
- nowotwór jajników,
- piersi,
- macicy,
- rak żołądka,
- rak z komórek wątrobowych,
- potworniaki.
Retinopatia paranowotworowa – podział
Retinopatia, która towarzyszy chorobie nowotworowej zaliczana jest do tak zwanych zespołów paranowotworowych. Mówi się o nich, w chwili gdy dostrzegamy wyróżniające się zmiany albo symptomy chorobowe, które mogą z dużym prawdopodobieństwem przesądzać o współistniejącej chorobie nowotworowej. Biorąc pod uwagę powyższe wyróżnia się dwie zasadnicze retinopatie paranowotworowe: CAR oraz MAR. Pierwsze z wymienionych to omawiana w tym artykule retinopatia paranowotworowa. MAR jest to natomiast retinopatia, która towarzyszy czerniakowi .
Retinopatia paranowotworowa – epidemiologia
Mimo, iż retinopatia paranowotworowa, która towarzyszy chorobie nowotworowej oraz retinopatia towarzysząca czerniakowi to symptomy powstającego w organizmie człowieka procesu rozrostowego, charakteryzują się jednak one odmiennymi cechami.
Retinopatia towarzysząca czerniakowi pojawia się rzadziej oraz uaktywnia się u pacjentów z przerzutami czerniaka skóry. Biorąc pod uwagę dane naukowe, szacuje się, że oba określone wyżej zespoły chorobowe stanowią niespełna 10% wszystkich przypadków dotyczących uszkodzenia narządu wzroku. Głównie schorzeń o charakterze nowotworowym. U blisko połowy osób cierpiących na retinopatię paranowotworową, wyprzedzając prawdziwe rozpoznanie.
Retinopatia paranowotworowa – przyczyny
Bardzo istotne znaczenie przyczyniające się do powstawania określonej choroby ma w tym zakresie reakcja krzyżowa zachodząca miedzy antygenami siatkówki oraz przeciwciałami, które są przeciw nim skierowane. Rekoweryna to składnik czopków oraz pręcików, które odpowiadają za odpowiednie widzenie. Rekoweryna ma znaczącą rolę w przypadku adaptacji do światła oraz ciemności.
Ekspresja rekoweryny z wykorzystaniem tkanek nowotworowych przyczynia się do pobudzania wytwarzania przeciwciał onkoneuronalnych – anty-rekowerynowych. Określone przeciwciała przechodzą przez granice będąca barierą krew-siatkówka i docierają do komórek światłoczułych, a w dalszej kolejności przyczyniają się do zapoczątkowania śmierci komórek siatkówki.
Retinopatia paranowotworowa – objawy
Symptomy świadczące o powstaniu retinopatii paranowotworowej to przede wszystkim światowstręt, a więc nadwrażliwość na światło, pierścieniowate mroczki obecne w polu widzenia, wrażenie migotania światła, a także szybkie oraz bezbolesne zmniejszenie ostrości wzroku w obu oczach, ślepota zmierzchowa, wrażenia jakbyśmy patrzyli przez mgłę, zaburzenie widzenia barw.
Symptomy określone dolegliwości mogą wystąpić przed aktywowaniem się nowotworu, jednakże znane są także przypadki o pojawieniu się symptomów określonego schorzenia jako następstwo pierwotnego procesu złośliwego.
Retinopatia paranowotworowa – diagnostyka
Dla zdiagnozowania wyżej określonego schorzenia przeprowadza się podstawowe badania okulistyczne, wśród których wymienia się perymetrię Goldmana, która jest badaniem pola widzenia. Ponadto przeprowadza się także badanie dna oka w lampie szczelinowej oraz angiografię fluoresceinową. W odniesieniu do retinopatii paranowotworowej dostrzega się zwężenie naczyń tętniczych w dnie oka. Czasami także zmiany w nabłonku barwnikowym siatkówki.
Oprócz tego pojawiają się zbladnięcia tarczy nerwu wzrokowego, a także delikatny odczyn zapalny obecny w ciele szklistym. Diagnostyka w zakresie określonego schorzenia to także elektroetinogram. Uawnia się gdy postępujące nieprawidłowości działania komórek fotorecptorowych, które objawiają się zmniejszeniem odpowiedzi czopków oraz pręcików. W sytuacji gdy podejrzewamy obecność retinopatii paranowotworowej konieczne są ponadto badania krwi. Badania dla oceny obecności przeciwciał skierowanych przeciw rekowerynie w surowicy.
Retinopatia paranowotworowa – leczenie
Działania lecznicze polegają na podjęciu działań zmierzających do leczenia nowotworu, a ponadto podawaniu sterydów, plazmaferezy czyli zabiegi zmierzającego do oczyszczenia krwi z niewskazanych elementów, a wiec w tym przypadku z przeciwciał przeciw rekowerynie. Ponadto przeprowadza się także dożylni wlew immunoglobulin. Obecnie przeprowadzane są badania dotyczące skuteczności przeciwciał monoklonalnych, a także blokerów kanału wapniowego.
Działanie przyczynowe, czyli chirurgia, chemioterapia oraz radioterapia, które należą do zasadniczych metod leczenia nowotworów, nie są związane ze zmianą rokowania w odniesieniu do zachowania prawidłowej funkcji widzenia. Wynika to z tego, że określone nieprawidłowości uzależnione są od obecności występujących w ustroju człowieka przeciwciał, a nie od obecności masy guza. Perspektywy dotyczące rozwoju działania terapeutycznego w przebiegu retinopatii, która towarzyszy chorobie nowotworowej związana jest z zastosowaniem preparatów antyangiogennych.
