Neuropatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, diagnozowanie, leczenie

Neuropatia cukrzycowa to jedno z najgorszych możliwych powikłań cukrzycowych. Schorzenie obejmuje brak czucia czy niemożność poruszania kończynami. Nieubłaganie prowadzi do kalectwa. Powstaje jako efekt hiperglikemii, ale nie jest jedynym możliwym powikłaniem. Prócz tego, bardzo często pojawia się zawał serca czy mózgu, choroby nerek, rany cukrzycowe, które nie chcą się goić, w wyniku czego dochodzi do martwicy. Poza tym, cukrzyca może powodować impotencję u mężczyzn, ślepotę, choroby dziąseł czy próchnicę. Regularna kontrola cukrzycy i wizyty u specjalisty pozwalają zapobiegać rozwojowi choroby.

Co to jest neuropatia cukrzycowa?

Neuropatia cukrzycowa to ciężkie, przewlkłe powikłanie nieleczonej cukrzycy, które znacznie obniża jakość życia, powoduje trwałe kalectwo i ogranicza długość życia. Neuropatia cukrzycowa, zgodnie z najnowszymi danymi występuje u ok. 28,3% chorych, z czego 22,7 % rozwija się przy cukrzycy insulinozależnej (cukrzyca typu I). Ryzyko wystąpienia schorzenia rośnie wraz z wiekiem – w grupę 22-29 lat występuje u zaledwie 5%, natomiast w grupie 70-79 lat u 44,2%.

Neuropatia cukrzycowa to obecność cech uszkodzenia obwodowego układu nerwowego, występującego w cukrzycy, po wyeliminowaniu możliwości wystąpienia innych przyczyn niż cukrzyca, wywołujących neuropatię. Przyczyna występowania powikłania nie jest do końca jasna, ale przyjmuje się, że przyczyn jest wiele.

Przyczyny rozwoju neuropatii cukrzycowej

Choć mechanizmy powstawania nie są oczywiste, wśród lekarzy dominują 2 teorie tłumaczące powstawania neuropatii.

• teoria metaboliczna – znaczną rolę przypisuje się enzymowi – reduktazie aldozowej. Nadmiar glukozy powoduje zwiększony napływ węglowodanów do komórek nerwowych i zwiększoną aktywność przemiany glukozy do innych związków, zwanych „poliolami”(cukry alkoholowe). W tym procesie glukoza przekształcana jest w sorbitol (związek z grupy cukroli), a później do fruktozy (cukier – naturalnie występuje również w owocach). Akumulacja nadmiernych ilości glukozy, cukrów alkoholowych, sorbitoli i fruktozy sprzyja zaburzeniom metabolizmu. Chodzi o to, że dodatkowe związki w komórkach nerwowych zmieniają ich osmotyczność (zdolność do przenikania obcych cząstek do wnętrz komórek nerwowych). Poza tym, w komórkach nerwowych powstają wówczas wolne rodniki, które niszczą delikatne organelle komórkowe. Poza tym, poczyna brakować pewnych produktów, które potrzebne są do tego, by wywołać konkretną reakcję w komórce.
• teoria naczyniowa – zakłada powstawanie zmian patologicznych w otoczeniu komórek nerwowych. Warto tu zaznaczyć, że w przypadku cukrzycy, zmianom podlegają również parametry krwi – wzrasta jej lepkość, zwiększa się poziom alfa-2-globulin (białka) i fibrynogenu (nieczynny czynnik krzepnięcia krwi). Powoduje to zaburzenie autoregulacji przepływu krwi i zmniejszenie ilości powstającego w obrębie naczyń tlenku azotu. Zmniejszenie przepływu krwi sprzyja z kolei powstawaniu niedokrwiennych ognisk. Powoduje to podział komórek nabłonkowych w naczyniach, przez które przepływa krew, a co za tym idzie – zamknięcie światła naczyń krwionośnych.

Rodzaje neuropatii cukrzycowych

• neuropatia subkliniczna – nie daje wyraźnych objawów, wykrywa się ją w badaniach przedmiotowych. Zauważa się zaburzone czucie wibracji, temperatury, subtelnego dotyku, osłabienie niektórych odruchów mięśniowych. Objawy te wynikają z objęcia procesami chorobowymi części czuciowej, ruchowej i autonomicznej nerwów. Uszkodzenie włókien nerwowych przez długich czas nie daje żadnych objawów, ujawniają się w fazie zaawansowanej. Zaburzenia czucia najpierw pojawiają się w kończynach dolnych, a potem mogą pojawić się również w kończynach górnych.
• neuropatia objawowa – objawy są zauważalne przez pacjenta, do celów diagnostycznych konieczne są dalsze badania.

Neuropatie ogniskowe

• mononeuropatia – zmiana dotyczy pojedynczego nerwu
• mononeuropatia wieloogniskowa – zmiany dotyczą kilku nerwów
• polineuropatia – zmiany dotyczą wielu nerwów w różnych obszarach ciała. Pojawiają się zwykle jako efekt nieleczonej cukrzycy.

Objawy neuropatii cukrzycowych

• neuropatia czucuiowo-ruchowa – daje objawy w postaci parestezji, drętwienia i martwoty. Onserwuje się niepewny chód u chorego. Ponadto pojawiają się zaniki mięśniowe, zaburzenia równowagi i chód ataktyczny
• neuropatia autonomiczna – nietolerancja wysiłku, szybka męczliwość, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, splątanie umysłowe, zaburzenia połykania, biegunki, nudności, wzdęcia, zaparcia, zaburzenia w działaniu mięśni – zwieraczy, zaburzenia kontroli potrzeb fizjologicznych, częste infekcje dróg moczowych, poliuria – częste oddawanie moczu, oddawanie moczu kroplami, suchość w pochwie, brak możliwości osiągnięcia orgazmu, swędzenie, suchość skóry, utrata owłosienia łonowego, modzelowatość skóry, zaczerwienienia skóry, nieodczuwanie stanów hipoglikemicznych, depresja, lęk, zaburzenia snu.

Zapobieganie

Neuropatiom można zapobiegać. Konieczna jest w tym celu kontrola glikemii i przyjmowanie dawek insuliny, zgodnych z dawkami, jakie ustalił lekarz. Ponadto, warto zadbać o zdrowy tryb życia. Istotne znaczenie dla leczenia ma poziom hemoglobiny glikowanej, w związku z czym warto nie zapominać o rutynowych badaniach, jakie zlecił lekarz.

Leczenie

Neuropatie ogniskowe często ulegają samowyleczeniu. Aby było to możliwe, konieczne jest jednak, zachowanie właściwej diety i stosowanie się do wskazań lekarza. W przeciwnym razie – nuuropatie często pozostają oporne na leczenie. Działania terapeutyczne skierowane są na ogół na dystalną symetryczną polineuropatię czuciowo-ruchową i autonomiczną. Leczenie sprowadza się do terapii objawowej i regeneracyjnej nerwów. Konieczna jest suplementacja witaminami z grupy B oraz antyoksydantami.