Samoistne pęknięcie przełyku to inaczej zespół Boerhaavego. Występuje bardzo rzadko, ale jest bardzo niebezpieczne. W niektórych przypadkach dochodzi nawet do śmierci. Mimo tego, że rozwój medycyny jest coraz większy i istnieją różne metody rozpoznawania i leczenia pęknięcia przełyku występuje w tym schorzeniu duża śmiertelność.
Samoistne pęknięcie przełyku to takie, które nie jest spowodowane urazem mechanicznym, czy termicznym. Występuje w zdrowej ściance przełyku, wzdłuż osi długiej. Pierwszy raz zgon został zdiagnozowany przez holenderskiego lekarza Hermanna Boerhaavego w 1724 r. Niestety pacjent zmarł. W jego przypadku do samoistnego pęknięcia przełyku doszło przez wymioty, które nastąpiły po spożyciu obfitego posiłku oraz wypiciu dużej ilości alkoholu.
Samoistne pęknięcie przełyku – objawy
Objawy samoistnego pęknięcia przełyku są nietypowe i ze względu na to, że mogą przypominać zawał serca, schorzenie może nie być szybko rozpoznane. Jest to bardzo niekorzystne, ponieważ im później się rozpozna pęknięcie przełyku tym wzrastają szanse niepowodzenia w leczeniu. Objawami są:
- triada Mecklera, na którą składają się wymioty, ból w klatce piersiowej oraz odma podskórna,
- trzeszczenie w górnych drogach oddechowych – tzw. objaw Hammana. Do śródpiersia poprzez pęknięcie przedostaje się powietrze co daje wrażenie trzeszczenia.
- duszność,
- bardzo duże pragnienie,
- chrypka,
- obrzęk na twarzy oraz szyi.
Samoistne pęknięcie przełyku rozpoznaje się na podstawie zdjęcia radiologicznego klatki piersiowej. Dzięki temu można stwierdzić, czy w jamie opłucnowej występuje płyn, czy też powietrze. Stwierdza się także odmę śródpiersia. Gdy to badanie nie jest w stanie postawić diagnozy, wykonuje się badanie endoskopowe przełyku.
Samoistne pęknięcie przełyku – przyczyny
Najczęstszą przyczyną samoistnego pęknięcia przełyku jest nadużycie alkoholu i obfite posiłki. Gdy po struciu alkoholem i przejedzeniu dojdzie do wymiotów wystąpi wzrost ciśnienia w świetle przełyku. Ciśnienie może być tak duże, że wystąpi pęknięcie. Natomiast ogólne pęknięcie przełyku mogą powodować urazy mechaniczne, chemiczne, radiologiczne.
Samoistne pęknięcie przełyku – skutki
Pęknięcie ściany przełyku powoduje przedostawanie się do śródpiersia bakterii, które występują w jamie ustnej, ślinie lub enzymach trawiennych. To z kolei powoduje stany zapalne i martwicze. Stan zapalny się rozprzestrzenia, a to jest bardzo niebezpiecznie dla zdrowia. W śródpiersiu zaczynają pojawiać się zmiany zapalne, ropnie, martwice tkanek miękkich. Nieleczony stan zapalny może doprowadzić do poważnych konsekwencji takich jak sepsa, niewydolności narządów, a nawet może dojść do zgonu. Podczas samoistnego pęknięcia przełyku dochodzi do wymiotów co pogarsza sprawę.
Samoistne pęknięcie przełyku – leczenie
W przypadku występowania objawów jak wymioty, trzeszczenie w drogach oddechowych, bólu w klace i nudności należy udać się do lekarza. Ból w klatce piersiowej może być na początku mylony z zawałem, lecz łącząc ból z innymi objawami można mu zaprzeczyć. Zwłaszcza odma płucna jest dobrym ukierunkowaniem do rozpoznania schorzenia. Niestety rozpoznanie pęknięcia we właściwym casie pozwalającym na szybkie działanie i zmniejszenie ryzyk zgonu wynosi tylko 30%.
Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu ustali diagnozę i rozpocznie natychmiastowe leczenie, ponieważ podczas pęknięcia przełyku bardzo ważny jest czas. Jeśli dojdzie do samoistnego pęknięcia przełyku należy zastosować leczenie chirurgiczne lub endoskopowe. Dobierając metodę leczenia lekarz najpierw stwierdza ile czasu minęło od pęknięcia oraz od tego jaki jest stopień zakażenia jamy opłucnowej. Bardzo ważna jest też informacja na temat długości pęknięcia oraz jego miejsca. Jeżeli pęknięcie jest nowe i wystąpiło w ciągu ostatnich 24 godzin zaszywa się miejsca przedziurawienia. Podczas zabiegu trzeba oczyścić jamę klatki piersiowej.
Jeśli oprócz wczesnego rozpoznania pęknięcia nie przekracza ono 2 cm, lekarz może założyć metalowe klipsy. Jeśli pęknięcie przełyku zostanie rozpoznane bardzo późno zaleca się drenaż zakażonego obszaru razem z zaaplikowaniem protezy samorozprężalnej w przełyku. Potrzeba jest także antybiotykoterapia. Bardzo ważna jest precyzja chirurga podczas zabiegu. Ważne są umiejętności praktyczne. Niestety nawet, gdy chirurg jest doświadczony może dojść do zgonu.
Niestety dość często dochodzi do zgonu, dlatego bardzo ważne jest jak najszybsze wykrycie pęknięcia przełyku. Rozpoznanie schorzenia do 12 godzin obciążone jest ryzykiem zgonu do 30-40%, natomiast po 48 godzinach ryzyko śmiertelności wzrasta do 90%. Na przeżycie ma też wpływ ogólny stan chorego, metoda leczenia i obecność innych chorób.
Do 1941 roku każde pęknięcie przełyku kończyło się zgonem. Samoistne pęknięcia przełyku najczęściej występują u mężczyzn między 40, a 60 rokiem życia. Aby zapobiegać samoistnemu pęknięciu przełyku należy unikać przyczyn ku temu. W tym wypadku jest to ostrożność podczas spożywania alkoholu oraz nie spożywanie bardzo obitych posiłków, ponieważ one z kolei prowadzą do wymiotów, a to jest bezpośrednią przyczyną pęknięcia przełyku.
