Biegunka jest jedną z najczęstszych dolegliwości zdrowotnych. Może przyjąć łagodną postać, ale czasem jej nasilenie doprowadza do stanu zagrażającego życiu. Szacuje się, że każdego roku na świecie występuje około 2 miliardów przypadków biegunki. Niestety, aż dwa miliony dzieci rocznie umiera z powodu powikłań związanych z biegunką. Głównym objawem biegunki są nieprawidłowe stolce, cechujące się luźną i wodnistą formą. Warto podkreślić, że luźne stole u małych dzieci karmionych piersią nie muszą być oznaką biegunki, lecz normalną rekcją na matki pokarm.
Biegunka – przyczyny
Większość przypadków biegunki jest spowodowanych infekcją w przewodzie pokarmowym. Drobnoustrojami odpowiedzialnymi za rozwój infekcji są:
- bakterie,
- wirusy,
- pasożyty.
Do najczęściej diagnozowanych przyczyn ostrej biegunki na świecie są bakterie Salmonella, Campylobacter, Shigella, a także toksyna Shiga produkująca Escherichia coli. Niektóre przypadki przewlekłej biegunki nazywane są funkcjonalnymi, ponieważ nie można znaleźć wyraźnej przyczyny choroby. W krajach rozwiniętych główną przyczyną biegunki jest zespół jelita drażliwego.
Zespół jelita drażliwego to zespół objawów, podczas których występuję skurczowy ból brzucha i problemy z pracą jelit, w tym biegunka i zaparcia. Ponadto, zapalenie jelit, czyli wrzodziejące zapalenie okrężnicy bądź choroba Leśniowskiego-Crohna również wywołuje przewlekłe biegunki. W obu przypadkach podczas beigunki występuje krew w stolcu.
Inne główne przyczyny przewlekłej biegunki to:
- Mikroskopowe zapalenie jelita grubego: to uporczywa biegunka, która zwykle dotyka starszych osób i nocnych porach.
- Zaburzenia związane z wchłanianiem składników odżywczych lub zaburzenia czynności przewodu pokarmowego.
- Przewlekłe infekcje: mogą być to infekcje złapane podczas zagranicznych podróży bądź nadmiernego stosowania antybiotyków. Przyczyną mogą być różne bakterie i pasożyty.
- Biegunka wywołana lekami: środki przeczyszczające i inne leki, w tym antybiotyki.
- Przyczyny hormonalne: czasami czynniki hormonalne powodują biegunkę, na przykład w przypadku choroby Addisona.
- Nowotwór: zwłaszcza nowotwór jelit powoduje biegunki.
Leczenie biegunki
Łagodne przypadki biegunki mogą ustąpić bez leczenia. Uporczywa lub przewlekła biegunka powinna być szybko diagnozowana, ponieważ może doprowadzić do poważnego odwodnienia organizmu, a czasem nawet do wycieńczenia. Zwykle biegunka traktowana jest jako objaw, a nie choroba sama w sobie.
Odpowiednie nawodnienie
We wszystkich przypadkach biegunki kluczowe znaczenie ma odpowiednie nawodnienie organizmu:
- Podczas biegunki warto zadbać o uzupełnianie płynów w postaci wody o wysokiej zawartości mikroelementów. W ciężkich przypadkach pacjenci muszą otrzymać kroplówkę.
- Doustny roztwór lub sole. Środki te zawierają sól i glukozę. Są wchłaniane przez jelito cienkie jako zamiennik wody i minerałów. To bezpieczny środek, który skutecznie leczy ponad 90% ciężkich przypadków biegunki.
- Produkty do dehydratacji doustnej. Ponadto, zastosowanie suplementacji cynku, które mogą zmniejszyć nasilenie i czas trwania biegunki u dzieci.
Leki przeciwbiegunkowe
Dostępne są również leki przeciwbiegunkowe, które można zakupić bez recepty:
- Leki o charakterze przeciwnowotworowym, który zmniejsza przepływ stolca.
- Subalicylan bizmutu, który zmniejsza biegunkę u dorosłych i dzieci. Może być również stosowany w celu zapobiegania biegunce podróżnych.
Warto zaznaczyć, że istnieje obawa, że leki przeciwbiegunkowe mogą przedłużyć infekcję bakteryjną, zmniejszając usuwanie patogenów przez stolce.
Antybiotyki
Antybiotyki są stosowane wyłącznie w leczeniu biegunki wywołanej infekcją bakteryjną. Jeśli przyczyną biegunki jest dane lekarstwo, leczenie polega na zmianie podawanego środka.
Dieta
Podczas biegunki, trzeba zadbać o swoją dietę. Bardzo dobrze zastosować się do poniższych wskazówek:
- Posiłki i tabletki należy popić czystymi płynami, najlepiej wodą. Lepiej zrezygnować z soków, napojów gazowanych oraz bez cukru.
- Po oddaniu stolcu należy uzupełnić utracone płyny.
- Napoje należy wypić przed lub po posiłku, a nie w trakcie.
- Należy spożywać płyny o wysokiej zawartości potasu, takie jak rozcieńczone soki owocowe np. banany.
- Należy spożywać wysokosodowe produkty spożywcze i płyny, takie jak buliony, zupy, napoje dla sportowców i solone krakersy.
Inne porady dietetyków to:
- spożywanie pokarmów bogatych w rozpuszczalny błonnik np. banan, owsianka i ryż. Produkty te pomagają zagęścić stolec
- ograniczenie produktów, które mogą pogorszyć biegunkę, np. kremy, smażone mięso i słodycze.
Do pokarmów i napojów, które mogą pogorszyć postać biegunki należą:
- gumy bez cukru, mięty, czereśni i suszonych śliwek,
- napoje zawierające kofeinę i leki,
- fruktozy w dużych ilościach, z soków owocowych, winogron, miodu, daktyli, orzechów, fig, napojów bezalkoholowych i suszonych śliwek,
- laktoza w produktach mlecznych,
- magnez,
- substytut tłuszczu.
Probiotyki
Istnieją pewne dowody na to, że probiotyki pomagają w leczeniu biegunki. Mogą one pomóc w leczeniu biegunki u podróżników. W przypadku dzieci, zastosowanie probiotyków spowalnia objawy biegunki o kilkanaście godzin. Biegunka, która związana jest z przyjmowaniem antybiotyków, może zostać złagodzona poprzez zażycie probiotyków, ale nie w każdym przypadku to się sprawdza. Probiotyki są dostępne w postaci kapsułek, tabletek, proszków i płynów. Są łatwo dostępne, ponieważ można je kupić w aptece, drogeriach oraz przez Internet.
