Podostre zapalenie tarczycy lub choroba de Quervaina jest chorobą zapalną gruczołu tarczycowego o etiologii wirusowej, której towarzyszy zniszczenie komórek gruczołów. Najczęściej schorzenie to występuje u kobiet w wieku od 20 do 50 lat. U mężczyzn choroba ta występuje 5 razy rzadziej niż u kobiet, a bardzo rzadko u pacjentów w podeszłym wieku i u dzieci.
Podostre zapalenie tarczycy to choroba zapalna, w której następuje wzrost hormonu tarczycy we krwi w połączeniu z bólem szyi i oznakami ostrego procesu zakaźnego. Po usunięciu czynnika zakaźnego przywraca się funkcję tarczycy.
Podostre zapalenie tarczycy – przyczyny
Dokładne przyczyny choroby nie zostały ustalone. Uważa się, że rozwój choroby wiąże się z wpływem wirusa na komórki tarczycy. Istnieje genetyczna predyspozycja do rozwoju choroby, pod wpływem czynników środowiskowych. Po licznych badaniach okazało się, że potencjalnie podostre zapalenie tarczycy może być spowodowane przez następujące patogenne mikroorganizmy, które wywołują choroby niezwiązane z tarczycą:
- Z powodu infekcji wirusem koksaki
- Z powodu zakażenia epidemią świnki
- Przyczyną może być adenowirus
- Może wystąpić z powodu różnych rodzajów wirusów grypy.
Mechanizm rozwoju podostrego zapalenia tarczycy jest dość prosty. Istnieją 4 etapy choroby:
- Przełom tarczycowy. Trwa od 4 do 10 tygodni. Wirus przenika do komórek tarczycy, niszcząc je. Hormony zawarte w tych komórkach dostają się do krwioobiegu, który objawia się klinicznie symptomami tyreotoksykozy (nadmierne stężenie hormonów tarczycy).
- Eutyreoza (prawidłowy poziom hormonów tarczycy). Czas trwania – 1-3 tygodnie. Poziom hormonów tarczycy we krwi stopniowo się zmniejsza tyreotoksykoza zostaje zastąpiona przez eutyreozę.
- Niedoczynność tarczycy. Trwa od 2 miesięcy do 6 miesięcy. Funkcjonowanie tyreocytów z powodu choroby jest mniejsze, a zatem ilość uwalnianych przez nie hormonów również się zmniejszyła.
- Wraz z upływem czasu funkcja tarczycy z reguły dochodzi do normy.
Podostre zapalenie tarczycy – objawy
Pierwsze objawy choroby występują 1-1,5 miesiąca po zakażeniu wirusem. Osoba zauważa nagłe pojawienie się bólu na przedniej powierzchni szyi po prawej lub lewej stronie. Ból często promieniuje na dolną szczękę, potylicę lub ucho z tej samej strony. Jeśli na tym etapie pacjent nie szuka pomocy lekarskiej, patologia postępuje, ból rozprzestrzenia się na przeciwną powierzchnię szyi.
Wskazywane przez chorych symptomy podostrego zapalenia tarczycy:
- Ból w szyi
- Ból w uszach, karku, żuchwie
- Bóle nasilają się przy obracaniu głowy, połykaniu.
Objawy wspólnego procesu zakaźnego:
- Podwyższona temperatura ciała
- Ogólne osłabienie
- Zwiększone pocenie
- Zmniejszony apetyt.
Objawy spowodowane zwiększeniem stężenia hormonów tarczycy we krwi:
- Drażliwość, niepokój, niezdolność koncentracji uwagi
- Uczucie szybkiego bicia serca, nieregularne bicie serca
- Drżenie rąk
- Nadmierne uczucie ciepła w ciele
- Zmniejszenie masy ciała.
Objawy podostrego zapalenia tarczycy zależą od tego, który z etapów choroby został zdiagnozowany u danej osoby.
Początkowy etap choroby trwa około 4 – 8 tygodni i charakteryzuje się następującymi symptomatycznymi objawami:
- Ból gruczołu tarczycy
- Podwyższona temperatura
- Ogólne złe samopoczucie
- Zwiększona wielkość tarczycy
- Zaburzenia snu (bezsenność).
Gdy początkowy etap przebiega z powikłaniami, mogą pojawić się dodatkowe objawy:
- Redukcja wagi
- Tachykardia
- Drżenie
- Jednak nie ma wzrostu w węzłach chłonnych.
W stanie niedoczynności tarczycy podostrego zapalenia tarczycy mogą wystąpić następujące negatywne odczucia u pacjenta:
- Zwiększenie masy ciała
- Nadmierne zmęczenie
- Upośledzenie pamięci
- Bezwład.
W rzadkich przypadkach podostre zapalenie tarczycy może prowadzić do rozwoju uporczywej niedoczynności tarczycy. Po rozpoznaniu i wyleczeniu choroby możliwe jest wystąpienie nawrotu na tle negatywnych wpływów zewnętrznych na organizm, na przykład po hipotermii lub po chorobie zakaźnej.
Podostre zapalenie tarczycy – diagnostyka
Analiza wywiadu medycznego z pacjentem opiera się na: danych o początku i rozwoju choroby. Z reguły możliwe jest określenie związku choroby z niedawnym zakażeniem (np. grypa – ostra wirusowa choroba układu oddechowego).
Ponadto:
- Badanie ogólne (badanie skóry, badanie palpacyjne tarczycy, słuchanie serca za pomocą fonendoskopu).
- Ogólna analiza przyspieszenia krążenia we krwi (szybkość sedymentacji erytrocytów) ujawnia się, jako wskaźnik procesu zapalnego w organizmie.
- Określanie poziomu hormonów tarczycy we krwi: najczęściej są podwyższone.
- USG tarczycy w celu określenia jej struktury i jednorodności.
Podostre zapalenie tarczycy – leczenie
Łagodny przebieg choroby, przy której nastąpił niewielki ból w karku i nie ma żadnych objawów toksyczności (gorączka, osłabienie, złe samopoczucie), może być rozwiązany samoistnie i nie wymaga leczenia.
Lekarz endokrynolog może przepisać:
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne hamujące stany zapalne w tarczycy.
- Glikokortykosteroidowe hormony (z silnym bólem szyi) hamują proces zapalny
- Jeśli wynik choroby zmniejsza czynność tarczycy, przeprowadza się hormonalną terapię zastępczą.
Wraz z rozwojem niedoczynności tarczycy wykonywana jest terapia tyroksyną, której celem jest normalizacja poziomu TSH we krwi. Często terapia tyroksyną jest tymczasowa i jest konieczna tylko w okresie obniżania czynności tarczycy pacjenta. Rokowanie podostrego zapalenia tarczycy jest korzystne. W zdecydowanej większości przypadków choroba jest całkowicie wyleczona.
