Wodonercze jest stanem, podczas którego dochodzi do zastoju moczu w nerkach. Produkowany w tych organach mocz nie zostaje prawidłowo wydalany, a jego nadmiar w dalszym ciągu przechowywany jest w nerkach. Narządy te ulegają wówczas niebezpiecznemu powiększeniu, co może mieć bardzo negatywny wpływ na zdrowie chorego. Poszerzenie nerki może być jednostronne lub dwustronne.
Wodonercze nie jest oddzielną jednostką chorobową. Uznaje się, iż jest powikłaniem obecnych już dolegliwości pęcherza moczowego, cewki moczowej lub moczowodów.
Warto również pamiętać, że mocz produkowany jest przez nerki w odpowiedniej ilości, natomiast przeszkoda znajduje się na drodze jego odpływu. W tej sytuacji mocz gromadzi się właśnie w nerkach lub powyżej zwężenia czy przeszkody.
Dolegliwość ta nie występuje wyłącznie u osób dorosłych. Również często można ją spotkać u dzieci, jako jedna z częstszych wad rozwojowych. Szacuje się, że dotyczy aż około 2% dzieci, przy czym częściej dotyczy chłopców. Badania USG wykazały, że wodonercze występuje u 1 płodu na 1000.
Wodonercze – przyczyny
Przyczyny tej dolegliwości mogą być zarówno wrodzone jak i nabyte. Wśród wrodzonych wyróżnia się:
- zwężenie szyi pęcherza moczowego
- zwężenie obecne w złączu miedniczkowo-moczowodowym
- zwężenie części moczowodu w pobliżu nerki
- wsteczny odpływ moczu z pęcherza moczowego do moczowodu
Przyczyny nabyte z kolei obejmują:
- ciążę
- raka szyjki macicy
- pęcherz neurogenny
- łagodny rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn
- tętniaka aorty lub tętnic biodrowych
- martwicę brodawek nerkowych
- obrzęk moczowodów
- obecność kamieni w miedniczce nerkowej, pęcherzu moczowym bądź moczowodzie
- wypadanie narządu rodnego
- zmiany nowotworowe w przestrzeni zaotrzewnowej
- zapalenie gruczołu krokowego, pęcherza moczowego lub cewki moczowej
- niektóre dolegliwości układu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna)
- stulejkę
- niepełne opróżnianie pęcherza moczowego
Wodonercze niekiedy może wystąpić u kobiet w ciąży, co jest związane z uciskiem moczowodu przez macicę, która w wyniku ciąży stale się powiększa. W tym wypadku należy jednak zróżnicować ten stan z zakażeniami dróg moczowych, które są równie częste u kobiet w ciąży.
Za równie częste przyczyny uznaje się również urazy miednicy, które w konsekwencji prowadzą do ucisku na drogi moczowe. Mogą powodować także ich przerwanie.
Objawy wodonercza
Dolegliwość zwykle rozwija się przez długi okres czasu i nie daje jednoznacznych objawów. Jeśli zaczynają być widoczne, są ściśle uzależnione od miejsca, w którym doszło do zatrzymania odpływu moczu. Mogą pojawić się objawy o dużym nasileniu jak również łagodne. Do najczęstszych objawów wodonercza u osób dorosłych należą:
- dolegliwości bólowe w okolicach lędźwi, które promieniują wzdłuż moczowodów
- wzdęcia lub biegunka
- brak apetytu
- nieregularne oddawanie moczu – może wystąpić nawet bezmocz
- objawy kolki nerkowej (jeśli przyczyną stanu są kamienie w moczowodzie)
Kolka nerkowa z kolei objawia się bardzo silnym bólem w okolicy lędźwiowej, któremu towarzyszą wzdęcia.
Objawy obustronnego wodonercza obejmują początkowo zmiany w zagęszczeniu moczu, co skutkuje częstym – zwłaszcza w porze nocnej – jego oddawaniem. Objawy te pojawiają się raczej szybko.
Warto pamiętać, że chory z obustronnym wodonerczem często cierpi także na nadciśnienie.
Objawy u noworodków oraz małych dzieci obejmują głównie dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wymioty, biegunka, wzdęcia, dolegliwości bólowe brzucha czy brak apetytu. Często współtowarzyszy temu gorączka, która zwykle wskazuje wówczas na infekcje układu moczowego. Często punktem wyjściowym u tej grupy pacjentów jest stwierdzenie guza w jamie brzusznej.
Wodonercze – diagnoza
Zwykle wodonercze wykrywane jest przypadkowo. W celu diagnozy tego stanu lekarz może zalecić jednak kilka badań.
Pierwszym z nich jest badanie ultrasonograficzne lub tomograficzne. Do pozostałych zalicza się renoscyntygrafię (badanie nerek) oraz cystografię (badanie cewki moczowej i pęcherza moczowego).
Wodonercze – leczenie
Leczenie uzależnione jest od głównej przyczyny wodonercza. Jeśli jest to zaburzenie anatomiczne, konieczna będzie interwencja chirurgiczna, podczas której lekarz usuwa zwężony fragment oraz dokonuje plastyki poszerzonej miedniczki nerkowej.
Jeśli wodonercze jest nabyte, należy trafnie określić jego przyczynę, którą następnie się leczy. Przykładowo, jeśli powodem tego stanu jest nowotwór, należy podjąć farmakoterapię lub chemioterapię mającą na celu zlikwidowanie komórek rakowych. Jeśli powodem jest obecność kamieni, należy również podjąć leczenie właśnie tej dolegliwości, np. poprzez usunięcie ich. Jeśli nerka jest całkowicie uszkodzona zwykle dochodzi do jej usunięcia.
Im szybciej postępuje wodonercze, tym szybciej należy wdrożyć odpowiednie leczenie, ponieważ tylko ono jest w stanie uratować zdrowie pacjenta.
Powikłania wodonercza
W przebiegu wodonercza może dojść do powikłań, takich jak np. zakażenia układu moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, nieprawidłowe zakwaszenie moczu, co w konsekwencji powoduje kamicę nerkową. Najpoważniejszym z powikłań jest z całą pewnością niewydolność nerek, która nie leczona może prowadzić nawet do śmierci.
