Płaskostopie poprzeczne to deformacja stóp, która rozwija się w wyniku spłaszczenia jej sklepienia poprzecznego i odchylenia I palca na zewnątrz. Główną przyczyną płaskostopia poprzecznego jest uszkodzenie więzadeł stopy. Wzdłuż zewnętrznej deformacji, pojawia się ból w stopach, ból i pieczenie w mięśniach stóp i całych nóg po wysiłku. Diagnozę przeprowadza się na podstawie badania RTG. Wykonuje się objawową terapię zachowawczą, przy poważnych deformacjach, wykonywane są operacje korygujące.
Płaskostopie poprzeczne zwykle występuje u kobiet w średnim i starszym wieku, rzadziej u mężczyzn, w niektórych przypadkach u dzieci i młodzieży. Zwykle temu schorzeniu towarzyszy mniej lub bardziej wyraźny zespół bólowy, i szybkie zmęczenie podczas chodzenia. Z czasem występuje sztywność stawów śródstopno-paliczkowych, postępujące odkształcenia w obszarze pierwszego i drugiego palca. Powód pójścia do lekarza to oprócz bólu, wyraźny defekt kosmetycznym i problemy w doborze wygodnych butów. Leczenie płaskostopia poprzecznego wykonywane jest przez traumatologów i ortopedów.
Płaskostopie poprzeczne – przyczyny rozwoju
Płaskostopie poprzeczne zachodzi na skutek różnych czynników, wśród których jest to:
- Dziedziczna tendencja do osłabiania mięśni i więzadeł
- Poważne choroby układu nerwowego, w tym porażenie mózgowe
- Osłabienie wytrzymałości układu mięśniowo-szkieletowego
- Przejście krzywicy w dzieciństwie
- Poważne obrażenia nóg szczególnie poniżej kolana, co skutkuje nieefektywnym rozkładem obciążenia siłowego
- Nadmierne obciążenie kończyn dolnych związane z otyłością, podnoszenie ciężarów, praca fizyczna i sporty siłowe
- Częste ciąże
- Niewygodne wąskie obuwie, szpilki
- Dłuższy pobyt na nogach.
Jednakże, główną przyczyną powstawania płaskostopia poprzecznego jest słabości więzadeł. Obecnie to patologia uważana za nieodwracalne odkształcenia, które nie mogą być rozwiązane przez zachowawcze metody, ponieważ nie ma żadnych leków lub ortez, które mogą mieć wpływ na odzyskanie sprawności i wytrzymałości struktury tkanki łącznej stopy.
Normalnie, kości śródstopia są utrzymywana w prawidłowej anatomicznej pozycji, przez międzykostną powięź i rozcięgna podeszwowe (powięź składająca się gęstej tkanki łącznej). Ze słabością tych struktur tkanki łącznej w 30% przypadków, wszystkie kości śródstopia rozchodzą się w sposób podobny do wachlarza. W 27% przypadków odchodzą od kości śródstopia w aspekcie przyśrodkowym, a pozostałe kości śródstopia zachowują normalną pozycję. W 5-6% przypadkach średnica stopy wzrasta z powodu odchylenia kości śródstopia V i IV. W innych przypadkach obserwuje się kombinacje tych opcji.
Odchylenie kości śródstopia nie jest jedyną patologiczną zmianą, która występuje w przypadku płaskostopia poprzecznego. Kość śródstopia często obraca się wokół własnej osi i unosi się, staw śródstopno-palcowy staje się słaby, a zewnętrzne części stopy stale cierpią z powodu przeciążenia. Ze względu na zmiany w normalnych związkach między elementami stopy i mięśni, palec stopy wychodzi na zewnątrz. I staw śródstopno-palcowy jest zdeformowany.
Skręcony I palec zachodzi na II palec. Z biegiem czasu często dochodzi do deformacji II palca w kształcie młota, rzadziej II-III palec, natomiast na powierzchni podeszwy tworzą się odciski. Wszystko to powoduje silny ból, dyskomfort podczas noszenia zwykłych, a czasami ortopedycznych butów, prowadzi to do przymusowego ograniczenia ruchliwości i zdolności do pracy.
Płaskostopie poprzeczne – objawy
Osoby z płaskostopiem poprzecznym narzekają na bóle, ciągnięcie, dokuczliwy, przeszywający lub piekący ból w stopach, głównie w okolicy stawów śródstopno-paliczkowych I-II. Bóle nasilają się po dłuższym przebywaniu na nogach, może im towarzyszyć uczucie ciężkości w stopach i pieczenie w mięśniach. Wieczorem może wystąpić obrzęk stóp i okolicy kostek. Chorzy zgłaszają poważne trudności w chodzeniu na wysokich obcasach, a także problemy z wyborem butów, ponieważ stopa staje się zbyt szeroka i nie pasuje do standardowych butów.
Podsumowując
Płaskostopie poprzeczne pociąga za sobą takie objawy jak:
- Ciężkość nóg niezwiązana z porą dnia i aktywnością fizyczną
- Obrzęk palców, stóp, kostek i kości piszczelowej o różnym stopniu nasilenia: możliwy jest niewielki obrzęk kończyny, który pociąga za sobą rozwój wygładzania nierówności stawu skokowego w miarę jego postępu
- Palący ból mięśni łydek, uczucie twardych mięśni
- Powstawanie suchych, twardych odcisków w miejscach największego obciążenia, na piętach, zewnętrznej powierzchni stopy, palców i ich poduszek
- Ze względu na rosnącą szerokość stopy wiele butów staje się tak wąska, że trudno je zapiąć lub nawet nosić. Podczas noszenia obuwia występuje silny dyskomfort i ból.
Płaskostopie poprzeczne – diagnostyka
Rozpoznanie płaskostopia poprzecznego lekarz ustala się na podstawie danych z badań, wyników RTG stopy. Aby uzyskać pełny obraz choroby, zwykle zlecane są zdjęcia rentgenowskie stawów I, II i III oraz niepaliczkowych. W procesie opisywania radiolog ocenia stopień deformacji kości I palca, biorąc pod uwagę kąt między pierwszym palcem a śródstopiem II oraz kąt między kościami śródstopia I i II. Istnieją trzy stopnie deformacji.
Ponadto, analiza RTG zwraca uwagę na obecność choroby zwyrodnieniowej stawów, która wskazuje miejsce deformacji, wspólne zwężenie przestrzeni, narośle. Jeśli jest to konieczne, do szczegółowego badania gęstości struktur, lekarz kieruje pacjenta na badanie CT kości stopy, natomiast, aby ocenić stan tkanki miękkiej konieczne jest wykonanie MRI. W przypadku patologii układu nerwowego lub żylnego ortopeda skieruje pacjenta na konsultację do neurologa.
Leczenie płaskostopia poprzecznego
Metodę leczenia lekarz określa w zależności od nasilenia deformacji, intensywności zespołu bólowego oraz potrzeb kosmetycznych pacjenta. Warto zauważyć, że współczesna medycyna nie zna niechirurgicznych sposobów eliminowania deformacji stawu śródstopno-paliczkowego. Leczenie zachowawcze płaskostopia poprzecznego ma na celu zmniejszenie bólu i spowolnienie rozwoju choroby.
We wczesnych stadiach zaleca się pacjentom noszenie wkładek międzypalcowych i indywidualnych wkładek ortopedycznych. W ciężkich deformacji konieczne jest obuwie ortopedyczne, ponadto przewidziane są masaże, kąpiele stóp, specjalny zestaw ćwiczeń wzmacniających mięśnie i więzadła stopy, a także fizykoterapia:
- Terapii magnetyczna
- Elektroforeza
- Fonoforeza z hydrokortyzonu
- Inductothermy (fizykoterapia, oparta na zastosowaniu pola magnetycznego o wysokiej częstotliwości)
W przypadku bólu i objawów stanu zapalnego zaleca się stosowanie niesteroidowych leków o działaniu miejscowym i ogólnym. Operacje są wykonywane przy ciężkich deformacjach stopy i intensywnym zespole bólowym. Powodem zabiegu u młodych kobiet jest często defekt kosmetyczny z umiarkowaną koślawością palucha. W zależności od cech patologii stosowane są operacje na tkankach miękkich w kościach, jak również połączone interwencje na tkankach miękkich i kości. Leczenie przeprowadzane jest po niezbędnym badaniu, w zaplanowany sposób, w warunkach oddziału ortopedycznego lub traumatologii.
