Ciemiernik biały (Helleborus niger) to wyjątkowa roślina. Należy do rodziny jaskrowatych, charakteryzuje go silne kłącze, białe kwiaty i skórzaste liście. Gatunek ciemiernika wykazuje aż 20 odmian rosnących od Bałkanów aż po Chiny. W Polsce jest to roślina hodowlana, aczkolwiek można spotkać ciemiernik również rosnący w lesie. Polska nazwa biały odnosi się do koloru kwiatów, zaś łacińska do koloru jego korzeni.
Róża Bożego Narodzenia
Ciemiernik biały to jeden z kwiatów zimowych, kwitnących jako pierwsze, stąd zwany bywa różą Bożego Narodzenia. To niebanalna ozdoba zimowego ogrodu, osiąga od 30 do nawet 70cm wysokości. Hodowla ciemiernika nie należy do łatwych bowiem nie w każdej glebie i nie na każdym stanowisku będzie chciał rosnąc, a przy tym roślina jest trująca. Ciemiernik jest roślina wieloletnią, która zdobi ogród zimą i późną wiosną zasycha i niknie. Często sadzona na skalniakach. Sam kontakt z rośliną, jej sokami może podrażniać skórę. Spożycie ciemiernika jest trujące.
Zawartość ciemiernika
Na ciemiernik składają się alkaloidy takie jak jerwina, jak też glikozydy toksyczne jak helebryna i heleboryna. Są one stosowane w leczeniu niewydolności serca. Działają niezwykle szybko i skutecznie, niestety ich działanie jest krótkotrwałe. Poza tymi składnikami ciemiernik obfituje w sole mineralne i kwasy organiczne. Ciemiernik biały jest jednym ze składników farmaceutycznych leków nasercowych. Mimo wszystko jedynie w świeżym ciemierniku występuje ekdyzona i protoanemonina, które znikają w trakcie jego suszenia. Bezwzględnie nie należy prowadzić terapii na własną rękę i spożywać ciemiernika bez konsultacji z profesjonalistą, gdyż może to prowadzić do pogorszenia stanu pacjenta a nawet jego śmierci.
Stosowanie ciemiernika
Historia zastosowania ciemiernika jest bardzo długa i bujna. Właściwości ciemiernika białego odkryli już starożytni Grecy, jednak stosowali go na bóle reumatyczne, pomoc w leczeniu woreczka żółciowego, jak również zioło napotne i rozgrzewające. Grecy ciemiernik stosowali również na epilepsję. W Polsce stosowano ciemiernik biały znacznie rzadziej z uwagi na ograniczone jego występowanie, jak też znajomość jego toksycznych cech. Wywarem z kłączy myto włosy, zapobiegając ich wypadaniu. Od około XIX wieku stosowanie ciemiernika poszerzyło się o problemy krążeniowe, z jakimi sobie to ziele radzi. Dodatkowo ciemiernikiem zaczęto leczyć z czasem dusznice sercową, histerię i epilepsję oraz problemy menstruacyjne. Ponadto do dziś ciemiernik jest doskonałym środkiem moczopędnym i przeczyszczającym. Dopiero w XX wieku wykryto toksyczność ciemiernika. Co za tym idzie popularność ciemiernika znacząco spadła.
Ciemiernik w weterynarii
Ciemiernik biały bywa stosowany w weterynarii przy dychawicy oskrzelowej oraz nosaciźnie. Stosuje się go także do kąpieli przy leczeniu zmian skórnych zwierząt domowych. Głównie poleca się go w postaci oleju lub naparu do pędzlowania skóry zwierząt z problemami grzybicy.
Dawkowanie
Ciemiernik należy dawkować z umiarem. Niegdyś dawki rozpisywano w gramach sproszkowanego kłącza. Dziś znacznie częściej od naparu ciemiernik obecny jest pod postacią nalewki w dawce 500 miligramów dziennie. Wykonuje się także macerat na winie tworząc wino ciemiernikowe.
