Schistosomatoza zwana też bilharcjozą jest chorobą wywoływana przez przywry z rodzaju Schistosoma. Jest kilka gatunków tych groźnych mikrobów jak Schistosoma mansoni, Schistosoma intercalatum, oraz Schistosoma heamatobium i Schistosoma japonicum a także Schistosoma mekongi. Ludzie najczęściej ulegają zarażeniu przez S. japonicum i S. mekongi. W zależności od rodzaju mikroba jakim zostajemy zarażeni choroba przebiega inaczej.
Groźna choroba
Schistozmatoza należy do niebezpiecznych chorób zakaźnych o bardzo częstym występowaniu. WHO szacuje liczbę chorych na około 230 milionów ludzi na świecie. Choroba atakuje drogi moczowe oraz układ pokarmowy, a jej kluczowymi objawami są ból brzucha, biegunka, krew w stolcu lub krew w moczu. W konsekwencji może prowadzić do rozwoju niewydolności wątroby, nerek, niepłodności i raka pęcherza moczowego.
Z uwagi na szczególny sposób zarażania a także częstotliwość występowania schistosomatozę traktuje się jako wyzwanie medyczne, zwłaszcza iż ponad 10% chorych wykazuje ostra postać choroby z ciężkimi dolegliwościami. Z początku statystyki wskazywały na zachorowania jedynie w obszarze Afryki i wschodniego wybrzeża Ameryki Południowej, z czasem także na Półwyspie Indochińskim i krajach azjatyckich, a dziś odnotowuje się zachorowania również w Europie.
Rozwój komunikacji, mobilność turystyczna sprawia iż pasożyt rozszerza swój obszar oddziaływania. Pierwsze wzmianki o schistosomatozie pochodzą już ze starożytnego Egiptu, jednak gruntownie poznano przebieg choroby dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Jest to groźna choroba chociaż rozpozna wcześnie jest uleczalna. Co więcej często przebieg choroby jest bezobjawowy.
Schistosomatoza – zarażenie i przebieg
Objawy choroby są różne i zalezą od rodzaju przywry jaką zostajemy zarażeni. Przywra bytuje w różnych lokalizacjach organizmu, stad też jej rodzaj warunkuje objaw chorobowy. Typowym objawem jest kolonizacja naczyń krwionośnych. Przywra naturalnie bytuje w środowisku wodnym, przedostając się pod skórę człowieka przenika do krwi, najczęściej przez stopy. Dociera do płuc, wątroby, serca gdzie się rozwija i ujawnia swe niszczycielskie zdolności. By zarazić się ancylostomatozą konieczny jest kontakt z wodą. Wyróżnia się trzy stany kliniczne zarażenia. Pierwszy etap to wniknięcie pasożyta do organizmu ludzkiego dając objaw jedynie skórnej zmiany. Drugi z etapów to pojawienie się rumienia na dolnej kończynie, pokrzywki lub owrzodzenia, które nie powodują zainteresowania chorego.
Kolejno pojawiają się objawy reakcji alergicznej w wyniku przenikania toksyn we krwi. Zauważa się wzrost temperatury ciała, pojawiają się dreszcze, biegunka, ból brzucha, a także towarzyszą tym dolegliwości bólowe w obrębie stawów. Można na tym etapie stwierdzić powiększenie wątroby oraz śledziony, a także kaszel, czy też napad astmy oskrzelowej. W miarę upływu czasu pojawiać się mogą kolejne typowe objawy jak niedokrwistość i związane z nią osłabienie, niepokój. Dopiero po około 3 do 6 miesięcy chory zarażony przywrą nicienia odczuwa zmiany narządowe i można zdiagnozować wówczas ostrą postać schistosomatozy, zwanej też gorączką Katayama.
Poważne konsekwencje
Schistosomatoza najczęściej zagnieżdża się w obszarze miednicy mniejszej i atakuje pęcherz moczowy, chociaż niektóre gatunki schistosomatozy preferują żyły krezkowe infekując jelita, żyły płucne lub wątrobowe. Nieleczona schistosomatoza może mieć poważne konsekwencje, jednak poddając się leczeniu możemy skutecznie zwalczyć pasożyty, które chorobę powodują. Mimo wszystko schistosomatoza występuje na świecie często i jest w statystyce chorób zakaźnych tuz po malarii. Na schistosomatozę choruje około 230 milionów osób, a blisko jedna dziesiąta z nich cierpi na jej ostrą postać.
Rozwój mikroba
W kontekście zarażenia warto jest poznać cykl rozwoju przywry, bowiem jest on skomplikowany i zarazem fascynujący. By człowiek mógł się zarazić konieczne jest zwierzę zarażone, które wydala przywry z kałem. Z uwagi na środowisko wodne tyczy się zarażenie zwierząt bytujących nad wodą lub w wodzie, co więcej mowa jest o słodkiej wodzie. W wodzie z jaja wylęga się miracidium, czyli dziwadełko, a więc pierwsza larwa w cyklu życiowym przywry, które pływając po akwenie poszukuje ślimaka, ten staje się żywicielem przywry.
Dzięki ślimakowi miracidum przeobraża się w sporocystę macierzystą, która z kolei zamienia się w sporocystę potomną, a ta w cerkarię. Ceriakia jest zaawansowanym stadium mikroba, która opuszcza żywiciela szukając żywiciela ostatecznego, jakim może być człowiek. To właśnie w jego krwi dochodzi do kolejnej ewolucji w schistosomulę, którą wędrując do wątroby pustoszy organizm. W wątrobie osiąga postać dorosłą schistosoma oraz namnaża się i wędruje zwykle do układu moczowego skąd jest wydalana.
