Zaburzenia myślenia – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Zaburzenia myślenia najczęściej ujawniają się podczas różnego rodzaju wypowiedzi osoby chorej. Biorąc pod uwagę typy zaburzeń myślenia, mogą pojawiać się myśli natrętne bądź urojenia charakteryzujące się różną treścią.

Zaburzenia myślenia informują o obecności nieprawidłowości w złożonym mechanizmie powstawania nowych reprezentacji umysłowych przez modyfikowanie dostępnych informacji. Nieprawidłowości związane z myśleniem różnicowane są na zaburzenia formy myślenia, do których należą zaburzenia toku oraz struktury i funkcji myślenia, a także zaburzenia treści myślenia. Problemy związane z procesem myślowym mają odzwierciedlenie w mowie, w wypowiedziach, a także zachowaniu i postępowaniu chorego.

Zaburzenia treści myślenia

Myśli nadwartościowe

W tej grupie zaburzeń wymienia się myśli, idee wyznawane przez określonego człowieka, które są prawdziwe, jednakże wywierają one nadmierny wpływ na zachowanie, decyzje i całościowe postępowanie osoby. W tym przypadku chory nie jest oderwany od rzeczywistych faktów, ale jej działanie charakteryzuje się jednostronnością, zdarza się nawet, że bywa fanatyczne. Ten aspekt doprowadza do tego, że mają one postać cech zaburzeń osobowości. Idea nadwartościowa może być związana z kwestiami natury religijnej czy rasowej. Mogą one także występować u osób zajmujących się nauką, a więc badaczy, naukowców, wynalazców, którzy bez reszty pochłonięci są swoimi baniami, co doprowadza do zaniedbań życia prywatnego.

Zaburzenia treści myślenia – urojenia

Ten rodzaj nieprawidłowości myślowych obejmuje chorobliwe, bezpodstawne sądy, które nie ulegają zmianie mimo racjonalnych dowodów i dobrej argumentacji. Urojenia mogą dotyczyć różnych sytuacji, ale zawsze są absurdalne.

Zaburzenia treści myślenia – automatyzm psychiczny

W tym przypadku osoba dotknięta chorobą nie ma kontroli nad własnymi myślami, mową czy też ruchami. Odczuwa automatyczność tych elementów, które nie podlegają wysiłkowi woli.
Myśli bądź obsesje natrętne

Osoba dotknięta wskazanym rodzajem schorzenia nie potrafi uwolnić się od natrętnych obrazów, myśli bądź też od dokonywania nieustannie tych samych zadań. Żadne próby ani wysiłki zmiany sekwencji nie przynoszą rezultatu.

Zaburzenia myślenia – zaburzenia toku myślenia

Wyróżnia się następujące rodzaje zaburzenia toku myślenia:

• przyspieszenie – wzmożenie tempa myślenia, a ponadto wypowiadania się. Człowiek jest bardzo rozmowny i wyróżnia go gonitwa myśli;
• spowolnienie bądź zahamowanie – ograniczenie szybkości wypowiadanych słów. W tej sytuacji osoba dotknięta chorobą potrzebuje więcej czasu na ułożenie wypowiedzi. Taki rodzaj nieprawidłowości jest charakterystyczny dla zaburzeń schizofrenicznych, natomiast zahamowanie myślowe występuje przy depresji;
• otamowanie – krótka, niespodziewana przerwa w biegu myśli oraz różnego rodzaju wypowiedzi;
• natłok (mantyzm) – osoba dotknięta chorobą może utracić kontrolę nad swoimi myślami;
• drobiazgowość – w tym przypadku występuje predyspozycja do rozpoczynania nowych, najczęściej niepotrzebnych wątków mimo nieukończenia poprzednich wywodów. Doprowadza to do zakłócenia zasadniczego wątku myślowego. Cechą charakterystyczną jest nadmierne uszczegóławianie i drobiazgowość;
• stereotypie, perseweracje, iteracje – różnorakie formy zwężania, a także powtarzania tych samych zdań lub tematów;
• werbigeracje – powtarzanie fraz, słów ze względu na ich brzmienie, bez żadnego uzasadnienia;
• mutyzm – niewystępowanie form komunikacji werbalnej. Pojawia się w zaburzeniach psychicznych organicznych, psychogennych, a ponadto schizofrenicznych;
• słowotok – ciągłe wypowiadanie dużej ilości słów,

Zaburzenie struktury oraz funkcji myślenia

W grupie zaburzeń stryktury oraz funkcji myślenia wymienia się następujące rodzaje nieprawidłowości:

• zubożenie myślenia – ograniczenie ilościowe bądź treściowe dotyczące myśli oraz wypowiedzi;
• myślenie o charakterze paralogicznym – osoba dotknięta schorzeniem opiera tok swojego myślenia tylko o własną logikę:
• magiczne myślenie – w tym przypadku występuje połączenie myślenia z działaniem, w tej grupie nieprawidłowości mieści się wiara w różnego rodzaju zabobony,
• myślenie ambiwalentne – obecność sprzecznych ze sobą myśli, co w konsekwencji doprowadza do głoszenia wykluczających się wypowiedzi;
• dereistyczne myślenie – występuje tutaj oderwanie od rzeczywistości oraz przepełnienie absurdalnymi treściami mającymi wydźwięk pseudofilozoficzny;
• myślenie o charakterze niekomunikatywnym – wyróżnia się brakiem zrozumienia wypowiadanych treści przez rozmówcę,
• myślenie nieskładne – osoba dotknięta wskazanym problemem nie umie zestawić i połączyć elementów myślenia w jedną całość ze względu na utratę zrozumienia zasad gramatycznych;
• rozkojarzenie – treści wygłaszane przez osobę chorą stanowią dawkę informacji, które są mało zrozumiałe bądź niezrozumiałe w ogóle;
• splątanie – w tym przypadku wypowiadane zdania są bardzo niezrozumiałe, nie mają żadnego składu, są bezwładne. Tok dotyczący sposobu myślenia jest niespójny, a także kierowany jest w stronę przypadkowych skojarzeń.