Stan podgorączkowy to sygnał wysyłany przez organizm, że coś się dzieje. Mogą być to procesy fizjologiczne np. wzrost temperatury po owulacji, początek ciąży czy stres, może być to również symptom początku infekcji czy stanu zapalnego, a niekiedy poważniejszych chorób, np. nowotworów krwi. Warto przyjrzeć się bliżej temu zjawisku, by dowiedzieć się, jak obserwować swój organizm i kiedy należy udać się po pomoc do lekarza.
Stan podgorączkowy- wartości
Temperatura ciała człowieka nie jest stała, zmienia się w ciągu dnia, jej wysokość zależna jest też od okolicy ciała, w której jest mierzona. Na wahania temperatury mają również wpływ czynniki takie jak wysiłek fizyczny oraz czynniki psychiczne, np. stres, a u kobiet dodatkowo faza cyklu miesiączkowego.
Przy podawaniu wyniku pomiaru bardzo istotna jest okolica ciała, w której mierzona jest temperatura. W Polsce najczęściej temperaturę mierzy się w dole pachowym. W przypadku tej metody pomiaru za stan podgorączkowy przyjmuje się wartości temperatury ciała powyżej 37 stopni Celsjusza nie przekraczające 38 stopni Celsjusza. Można spotkać też informacje, że górną granicą normy temperatury w dole pachowym jest wartość 37,3 stopnia Celsjusza.
Innym możliwym sposobem mierzenia ciepłoty ciała jest mierzenie temperatury w ustach, w odbytnicy lub w uchu. I tak odpowiednio za górną granicę normy temperatury w uchu uznaje się wartość 38 stopni Celsjusza, identyczną wartość przyjmuje się w przypadku pomiaru w odbycie, natomiast w jamie ustnej górną granicą normy temperatury jest wartość 37,5 stopnia Celsjusza.
U noworodków i niemowląt temperatura ciała jest nieco wyższa niż u dorosłych i dzieci starszych i waha się na poziomie 36,5 stopnia Celsjusza do 37,2 (w niektórych źródłach 37,5) stopnia Celsjusza. Za stan podgorączkowy uznaje się więc wartości wyższe od podanych, a nie przekraczające 38 stopni Celsjusza. U dzieci za stan podgorączkowy uznaje się temperaturę ciała o wartości powyżej 37 stopni Celsjusza.
Mechanizm i przebieg stanu podgorączkowego
Stan podgorączkowy to w dużym uproszczeniu skutek działania pirogenów. Substancji powodujących gorączkę na ośrodek termoregulacji znajdujący się w naszym mózgu. Substancje te powodują przestawienie wewnętrznej temperatury ciała na wyższą, czego konsekwencją jest aktywacja mechanizmów mających na celu podwyższenie temperatury. Do mechanizmów tych należą np. zwiększenie produkcji ciepła czy skurcz naczyń krwionośnych.
Pirogeny zwane inaczej ciałami gorączkotwórczymi mogą mieć pochodzenie zewnętrzne i wewnętrzne. Do pirogenów o pochodzeniu zewnętrznym (egzogennym) zaliczają się substancje pochodzenia wirusowego i bakteryjnego. Np. niektóre toksyny i jady bakteryjne wytwarzane w czasie infekcji. Mogą być to również niektóre leki czy trucizny nieorganiczne dostające się do organizmu. Pirogeny o pochodzeniu wewnętrznym (endogennym) produkowane są przez organizm bądź pod wpływem pirogenów zewnętrznych bądź pod wpływem innych substancji wydzielanych przez nas organizm zależnie od przyczyny wywołującej podwyższoną ciepłotę ciała.
Lekarze uznają stan podgorączkowy za objaw mobilizacji organizmu do walki z potencjalnym zagrożeniem, dlatego podwyższonej temperatury nie powinno się zbijać farmakologicznie. Bardzo ważne jest w takiej sytuacji monitorowanie ciepłoty ciała oraz samoobserwacja, która jest często pomocna w wykryciu przyczyny wystąpienia stanu podgorączkowego, np. pojawienia się dodatkowych objawów wskazujących na infekcję czy stan zapalny.
Jakim chorobom towarzyszy stan podgorączkowy
Istnieje wiele schorzeń przebiegających z towarzyszącym im stanem podgorączkowym. Wśród nich należy wymienić choroby o pochodzeniu wirusowym i bakteryjnym np.
- nieżyt nosa (katar) trwający do kilku z możliwością wystąpienia niewielkiej gorączki,
- zapalenie krtani, trwa około 10 dni, stan podgorączkowy może przejść w niewielką gorączkę,
- anginę- stan podgorączkowy pojawia się w przypadku zakażenia wirusami, objawy przypominają przeziębienie, występuje powiększenie migdałków; w przypadku gdy anginę wywołują bakterię, najczęściej od razu występuje gorączka,
- zapalenie oskrzeli- chorobie oprócz stanu podgorączkowego, a później gorączki towarzyszą bóle gardła, bóle stawów i mięśni, silny katar i kaszel, ból w klatce piersiowej.
Utrzymujący się przez dłuższy czas stan podgorączkowy może również być jednym z sygnałów chorób takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, nadczynność tarczycy czy borelioza. Występująca przez dłuższy czas podwyższona temperatura wraz z powiększonymi i bolesnymi węzłami chłonnymi może świadczyć o chorobach rozrostowych krwi. Stan podgorączkowy może towarzyszyć również zakażeniom pasożytniczym i grzybiczym. W takich sytuacjach niezbędna będzie wizyta u lekarza celem dalszej diagnostyki.
Stan podgorączkowy u kobiet
Stan podgorączkowy wraz z bólem brzucha u kobiet może być sygnałem zapalenia przydatków. Nie za każdym razem stan podgorączkowy u kobiet musi oznaczać coś niepokojącego. Podwyższona temperatura występuje po owulacji. Z kolei u niektórych kobiet nieznacznie podwyższona temperatura to objaw pojawiający się w pierwszych tygodniach ciąży. Tygodni, który jest wyłącznie sygnałem zachodzących w organizmie zmian hormonalnych. Bywa, że stan podgorączkowy utrzymuje się przez całą ciążę. Jeśli nie towarzyszą mu żadne inne niepokojące symptomy nie stanowi powodu do obaw. Podejrzewając ciążę lub będąc w ciąży nie należy bagatelizować tego typu objawów i zasięgnąć porady lekarza.
Stan podgorączkowy u dzieci i niemowląt
Przyczyną stanu podgorączkowego u najmłodszych najczęściej bywają infekcje bakteryjne i wirusowe. Stan podgorączkowy może wystąpić również jako reakcja organizmu w okresie do 48 godzin po szczepieniu. Może być również wynikiem przegrzania organizmu. Podwyższona ciepłota ciała to również objaw, który może towarzyszyć ząbkowaniu. W przypadku małych pacjentów bardzo ważne jest, by uważnie obserwować czy stanowi podgorączkowemu nie towarzyszą inne niepokojące objawy. Objawy takie jak np. drgawki gorączkowe czy wymioty oraz, by każdą wątpliwość konsultować z lekarzem pediatrą. Warto również wiedzieć, że stan podgorączkowy u niemowląt może być spowodowany płaczem czy ssaniem piersi. Nie zawsze musi oznaczać chorobę.
Stan podgorączkowy- kiedy udać się do lekarza
Jeśli stan podgorączkowy utrzymuje się dłuższy czas i nie towarzyszą mu żadne inne objawy, konieczna będzie dalsza diagnostyka. Przeważnie lekarz zleca badania krwi takie jak morfologia z rozmazem i CRP oraz badanie moczu. Niekiedy badania należy poszerzyć.
