Śpiączka hipoglikemiczna być może nie jest współcześnie częstym zjawiskiem wśród osób chorych na cukrzycę, ale dobrze jest mieć na uwadze, że u cukrzyka zawsze może wystąpić w przypadku nieprawidłowego leczenia. Najważniejszym ograniczeniem uzyskania prawidłowego wyrównania metabolicznego, koniecznych w zapobieganiu patologicznym stanom cukrzycowym, jest strach przed niedocukrzeniem i śpiączką hipoglikemiczną. Śmiertelność z powodu hipoglikemii, wśród osób chorych, szacuje się na ok. 2-4%. Do takowego stanu może dojść w przypadku źle leczonej lub nieleczonej cukrzycy.
Istotne jest to, że insulina stanowi hormon, którego zadaniem jest otwarcie komórek tak, by cząstki glukozy mogły przejść z krwi do ich wnętrza. Taki stan jest prawidłowy – komórki docukrzone, odżywione, mogą sprawnie wykonywać swoje funkcje, we krwi brak jst glukozy, która w patologicznych stanach może odkładać się np. w nerkach powodując odmiedniczkowe zapalenie nerek, bądź w naczyniach – prowadząc do angiopatii.
Cukrzyca to nieprawidłowy stan, gdy brakuje insuliny, wobec czego, komórki są zamknięte, nie dostają życiodajnego pokarmu, a glukoza odkłada się w miejscach, które nie są jej pisane. Do śpiączki hipoglikemicznej dochodzi wtedy, gdy komórki są na głodzie, a więc zbyt wielka ilość glukozy została zredukowana przez podaną insulinę, niewielką jej ilość komórki gwałtownie wchłonęły i nagle spotkały się z brakiem glukozy we krwi. Sam stan niedocukrzenia nie jest groźny, wystarczy uzupełnić niedobór węglowodanów – np. przez podanie roztworu wody z cukrem, ale w sytuacji, gdy dochodzi do niedocukrzenia mózgu, sytuacja staje się o wiele bardziej skomplikowana. Taki stan przyczynia się do wystąpienia śpiączki hipoglikemicznej.
Przyczyny śpiączki hipoglikemicznej
Najczęstszą przyczyną jej wystąpienia jest bezwzględne przedawkowanie insuliny. Dzieje się tak np. wtedy, gdy podana ilość insuliny jest zbyt duża w porównaniu do przyjętej ilości węglowodanów. Może pojawiać się również wtedy, gdy diabetyk wykona ciężką pracę fizyczną i nie uzupełni posiłku o dodatkową ilość węglowodanów. Dobrze wiedzieć, że niedocukrzenie bardzo często występuje w porze nocnej, na którą przypada szczytowanie w działaniu insuliny.
Bardzo często pojawia się wówczas mechanizm obronny organizmu, polegający na wytwarzaniu innych hormonów, które mają uwolnić „zapasy” organizmu, tak, by poziom cukru nie spadł niżej. Pierwszym objawem działania takiego mechanizmu obronnego, jest wysoka glikemia na czczo. Gdy pojawia się znienacka u cukrzyca, a rankiem pojawia się ból brzucha, biegunka, ból głowy, może świadczyć to o nocnym niedocukrzeniu.
Warto zwrócić na to uwagę, ponieważ są to objawy zwiastujące w przyszłości głęboką hipoglikemię, prowadzącą do śpiączki hipoglikemicznej. Przyczynami śpiączki hipoglikemicznej mogą być też doustnie przyjmowane środki przeciwcukrzycowe, salicylany, sulfafenazol, butazolidyna. Czasami śpiączka hipoglikemiczna może wystąpić na skutek wystąpienia przyczyn endogennych np. gruczolaka.
Objawy niedocukrzenia, prowadzące do śpiączki hipoglikemicznej
Nim pojawi się śpiączka hipoglikemiczna, mogąca być przyczyną zgonu (glikemia).
Człowiek w śpiączce hipoglikemicznej…
Objawy somatyczne sugerujące spadek cukru to: zblednięcie, zmęczenie, zaburzona mowa, brak koordynacji ruchowej, tętno jest przyspieszone, a źrenice poszerzają się. Pojawia się też zimne poty, lekka skóra, strach, lęk, niepokój. Pacjent często też zachowuje się agresywnie. Im większy jest spadek cukru, tym większe jest nasilenie objawów. Rozwijają się także inne objawy, związane z depresyjnym działaniem niedocukrzenia na OUN. Mają prawo pojawić się: utrata świadomości, niepamięć, splątanie, dziwaczne zachowanie, bełkotliwa mowa, drgawki.
Diabetyk przypomina wówczas osobę w stanie upojenia alkoholowego. Oddech przyspieszony i płytki, a akcja serca – zwolniona. Źrenice przestają też reagować na światło. Później występuje utrata przytomności oraz drgawki. Dobrze wiedzieć, że możliwe jest również nagłe wystąpienie utraty przytomności wraz z drgawkami, bez objawów uprzednich – ma to zwykle miejsce w sytuacji ciężkiego przedawkowania insuliny (również próby samobójcze). Śpiączkę hipoglikemiczną można przerwać przez podanie glukagonu, który działa antagonistycznie względem insuliny.
Śpiączka hipoglikemiczna – zapobieganie
Dobrze wiedzieć, że śpiączka hipoglikemiczna wcale nie musi zaistnieć. Wystarczy zareagować we właściwym momencie. Chory przed utratą przytomności odczuwa tzw. „wilczy głód”, poci mu się skóra, boli go głowa – na te objawy powinno się zareagować spożyciem 3 kostek cukru. Najlepiej unikać czekolady, gdyż zawiera tłuszcz, który utrudnia wchłanianie glukozy. Jeśli cukrzyk szybko nie otrzyma glukozy, traci przytomność.
Śpiączka hipoglikemiczna z punktu klinicznego
- miarowy, prawidłowy oddech
- prawidłowe ciśnienie krwi
- skóra wilgotna
- źrenice poszerzone
- wzmożone napięcie mięśni
- drgawki
Leczenie
Leczenie śpiączki hipoglikemicznej sprowadza się do podania glukagonu. Taka terapia odbywa się wyłącznie w warunkach ambulatoryjnych i pod okiem lekarza.
