Ostry zespół wieńcowy w skrócie OZW lub ACS (od ang. Acute Coronary Syndrome) jest zespołem, który jest wywołany gwałtownym upośledzeniem w przepływie krwi w tętnicach wieńcowych. Ich zadaniem jest zaopatrywanie serca w tlen oraz inne składniki odżywcze. W przypadku tej choroby następuje zaburzenie w ich normalnym funkcjonowaniu.
CZYM JEST OSTRY ZESPÓŁ WIEŃCOWY?
Ostry zespół wieńcowy to jeden z objawów w chorobie niedokrwiennej serca. W 98 % u jego podstaw leżą zmiany miażdżycowe. OZW jest związany ze zmianami patologicznymi występującymi w tętnicach serca (w przebiegu choroby wieńcowej). Są dwa rodzaje stanów w chorobie wieńcowej w zależności od intensywności przebiegu – ostre i stabilne.
PRZYCZYNY OSTREGO ZESPOŁU WIEŃCOWEGO
Do głównych przyczyn ostrego zespołu wieńcowego należą:
- pęknięcie blaszki miażdżycowej;
- nagłe zatkanie tętnicy wieńcowej;
- tzw. blaszki niestabilne.
Przepływ krwi w naczyniu może być spowodowany pękniętą blaszką, której części tworzy zator lub zakrzepicę. Może zamknąć całkowicie światło tętnicy albo tylko częściowo je ograniczyć. Powstaje ona na podłożu tego pęknięcia.
W przypadku blaszek niestabilnych (które są pokryte cienką pokrywą i mają dość duży rdzeń, co powoduje ich zwiększenie podatności na pęknięcie) może, ale nie musi pojawiać się dławica.
Ostry zespół wieńcowy występuje z jednakową częstotliwością u osób, które wcześniej miały jakiekolwiek dolegliwości wieńcowe, jak i u osób, u których jest to jedyny lub początkowy zwiastun choroby niedokrwiennej serca.
Dodatkowo przyczynami zawału serca mogą być inne stany pozamiażdżycowe, które burzą równowagę między zapotrzebowaniem serca na tlen lub w inny sposób ograniczają prawidłowy przepływ krwi w naczyniach wieńcowych. Do tego rodzaju przyczyn należą między innymi:
- stenoza lub niedomykalność aortalna (uwarunkowane genetycznie lub wtórne wady serca);
- zatrucie czadem;
- sepsa;
- znaczna niedokrwistość (anemia);
- przełom nadciśnieniowy lub tarczycowy;
- przedłużający się stan niedociśnienia;
- zaburzenia rytmu serca;
- zator;
- zażycie kokainy lub innych substancji powodujących nieprawidłową pracę serca.
RODZAJE OSTREGO ZESPOŁU WIEŃCOWEGO
W zależności od skutków, jakie powoduje w organizmie ostry zespół wieńcowy można wyróżnić następujące postaci:
- niestabilna dławica piersiowa (w skrócie UA od ang. unstable angina), która polega na uszkodzeniu blaszki wywołującej niewłaściwy przepływ krwi w tętnicy wieńcowej. W tym przypadku światło naczynia jest tylko częściowo zamknięte;
- zawał serca bez uniesienia odcinka ST (NSTEMI) – może pojawić się w następstwie UA; dochodzi tu do znaczącego uszkodzenia komórek mięśnia sercowego, co jest skutkiem niedokrwienia;
- zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI) – pojawiający się na pękniętej blaszce tętnicy zakrzep może doprowadzić do całkowitego zamknięcia światła naczynia, co w konsekwencji skutkuje martwicą mięśnia sercowego.
OSTRY ZESPÓŁ WIEŃCOWY – OBJAWY
Pierwszym objawem, który zwiastuje pojawienie się ostrego zapalenia wieńcowego jest nagły ból w klatce piersiowej o charakter gniotącym lub ściskającym. Czasem może być odczuwany jako tzw. kłucie za mostkiem. Może pojawiać się typowe promieniowanie – najczęściej w kierunku żuchwy, lewego barku oraz ramienia. Ból w ostrym zapaleniu wieńcowym zwykle trwa dłużej niż 20 minut.
Mimo podania nitrogliceryny pod język dolegliwości nadal pozostają, co jest czynnikiem odróżniającym dławicę od bólu zawałowego. Ból w zespole wieńcowym o charakterze stabilnym jest natomiast spowodowany dużym wysiłkiem fizycznym lub nasilonym stresem. Trwa zwykle kilka minut i mija podczas odpoczynku albo po podaniu nitrogliceryny.
Dodatkowo mogą pojawić się objawy towarzyszące takiej jak na przykład:
- osłabienie;
- bladość skóry;
- zwiększona potliwość;
- uczucie kołatania serca, które jest spowodowane tachykardią zatokową lub arytmią z powodu niedokrwienia;
- duszność, która może wynikać z upośledzonego funkcjonowania lewej komory serca oraz obrzęku płuc; czasem jest wyłącznym objawem w ostrym zespole wieńcowym (przez to ból może być zamaskowany); dodatkowo może pojawić się krwioplucie pienistej wydzieliny;
- dolegliwości podobne do związanych z układem pokarmowym jak: bóle w okolicy nadbrzusza, nudności czy wymioty (szczególnie w przypadku zawału dolnej ściany serca);
mocno nasilony stan lęku oraz niepokoju.
JAK WYGLĄDA PROCES DIAGNOSTYCZNY OSTREGO ZESPOŁU WIEŃCOWEGO?
Podstawą do rozpoczęcia postępowania diagnostycznego w kierunku ostrego zespołu wieńcowego są dolegliwości zgłaszane przez pacjenta. Dodatkowo zlecane są następujące badania:
- elektrokardiografia (EKG) rutynowo wykonywana przez wezwany zespół ratownictwa medycznego (w przypadku OZW pojawia się tzw. fala Pardeego, czyli uniesienie odcinka ST w przypadku
- zawału STEMI, co odróżnia go od UA lub zawału NSTEMI); czasem konieczne jest kilkukrotne powtórzenie badania w określonych odstępach czasu;
- echo serce, czyli ultrasonografia serca (w celu ewentualnego zobrazowania zaburzeń skurczu mięśnia sercowego spowodowanego niedokrwieniem lub martwicą);
- laboratoryjne oznaczanie ze krwi troponin sercowych (białka wchodzące w skład komórek mięśnia sercowego odpowiedzialne za skurcze); w przypadku martwicy niedokrwiennej obserwowany jest znaczący wzrost ich poziomu; konieczne jest wykonanie przynajmniej dwóch oznaczeń w odstępie około 3 godzin w celu określenia dynamiki wzrostu poziomu troponin.
OSTRY ZESPÓŁ WIEŃCOWY – LECZENIE
Do głównych metod leczenia ostrego zespołu wieńcowego należy koronarografii (inaczej angiografia wieńcowa) z przeprowadzeniem PCI (z ang. percutaneous coronary intervention). Jest to przezskórna interwencja wieńcowa. Poprzez tętnicę udową lub promieniową wprowadzane są specjalne cewniki, które podają środek kontrastowy to tętnic wieńcowych. Dzięki możliwości obserwowania serca za pomocą promieni rentgenowskich można uzyskać dynamiczny obraz krążenia wieńcowego. Pozwala to na jak najbardziej dokładne zlokalizowanie występujących zwężeń oraz niedrożności.
Przeprowadza się kilka zabiegów PCI w celu dokładnego oczyszczenia naczyń i przywrócenia prawidłowego przepływu krwi. Należą do nich:
- przezskórna angioplastyka wieńcowa (PTCA) ze wszczepieniem stentu lub bez niego;
- aterektomię tnąca z rotaablacją oraz brachyterapia śródnaczyniowa – stosowane znacznie rzadziej.
