Eozynofilia jest to stan, w którym liczba krążących we krwi eozynofilów wzrasta powyżej 500 milionów na litr osocza. Wyróżniamy eozynofilię łagodną, umiarkowaną i ciężką.
Pomimo, że ilość eozynofili jest zbyt mała we krwi, aby mogła sama wywołać objaw leukocytozy (podwyższone stężenie białych krwinek) jest to ważny wskaźnik, który może świadczyć o groźnych dla zdrowia procesach chorobowych, toczących się w organizmie.
Czym są eozynofile i do czego są nam potrzebne?
Eozynofile są to granulocyty kwasochłonne, posiadające charakterystyczne okularowate jądro i ceglastoczerwone ziarnistości, które zawierają m.in. główne białko zasadowe (MBP), kationowe białka eozynofilowe (ECP), neurotoksynę eozynofilową (EDN). Występują one we krwi obwodowej stosunkowo krótko – około 36 godzin, po czym wędrują do narządów i tkanek, które mają kontakt z światem zewnętrznym. Fizjologicznie w szpiku zdrowego człowieka powinno znajdować się około 3% eozynofilów.
Główna funkcja eozynofilów to obrona przed pasożytami. Białka wydzielane z ziarnistości są niezwykle toksyczne dla pasożytów i dodatkowo powodują uwalnianie histaminy z bazofilów, co nasila odpowiedź zapalną organizmu. Kolejna funkcja eozynofilów to udział w odpowiedzi immunologicznej – powodują ekspansję limfocytów. Pełnią również rolę w regeneracji i remodelingu uszkodzonych tkanek.
Eozynofilia – wtórne przyczyny
Stężenie eozynofilów może wzrastać pod wpływem określonych bodźców z zewnątrz i wewnątrz. Najczęstszym powodem eozynofilii jest infekcja pasożytnicza (tasiemiec, węgorek jelitowy, bąblowiec itd.). Drugą w kolejności przyczyną są wszelkie choroby alergiczne, jak:
- alergiczny nieżyt nosa
- atopowe zapalenie skóry (AZS)
- pokrzywka
- astma oskrzelowa
- eozynofilowe zapalenie płuc
- zespół Churg-Straussa
- obrzęk naczynioruchowy Quinckiego
- zespół Lofflera
- sarkoidoza
Podwyższone stężenie eozynofilów zazwyczaj można wykryć w momencie zaostrzenia choroby alergicznej i wystąpieniu ataku lub wysiewu na skórze. Mimo, że eozynofilia nie jest czynnikiem decydującym w postawieniu ostatecznej diagnozy to jest cennym wskaźnikiem terapeutycznym.
Stężenie granulocytów kwasochłonnych może również wzrastać w takich chorobach, jak:
- chłonniak Hodgkina – 30% pacjentów
- guzy lite w przerzutach nowotworowych
- choroby tkanki łącznej – guzkowe zapalenie tętnic, choroba posurowicza, eozynofilowe zapalenie powięzi
- niedoczynność kory nadnerczy – choroba Addisona; polekowa niedoczynność kory nadnerczy
- zaburzenia immunologiczne – reumatoidalne zapalenie stawów, niedobór IgA, zespół Wiskott-Aldricha
Eozynofilia może również występować przejściowo po przyjmowaniu leków – zwłaszcza sulfonoamidów oraz karbamazepiny.
W niektórych przypadkach eozynofilia może być odpowiedzią na niepasożytnicze infekcje. Do najczęstszych drobnoustrojów zwiększających stężenie granulocytów kwasochłonnych zaliczamy:
- Coccidiomycosis
- Cryptococcus
- Aspergilus
Często eozynofilia występuje również w okresie zdrowienia po ostrej infekcji oraz w chorobie kociego pazura.
Pierwotne przyczyny eozynofilii
Zdecydowanie groźniejszymi dla zdrowia należy określić wszystkie choroby, w których pierwotnie występuje nadmiar eozynofilów we krwi obwodowej. Możemy podzieli je podzielić na eozynofilię pierwotną klonalną oraz idiopatyczną.
Eozynofilia idiopatyczna jest rozpoznawana w przypadku wykluczenia pochodzenia klonalnego oraz wtórnego. Do najbardziej znanej choroby w tej kategorii należy zaliczyć zespół hipereozynofilowy (HES). Jest to niezwykle rzadko występująca przypadłość, która charakteryzuje się stale podwyższonym stężeniem eozynofilów w osoczu przez przynajmniej 6 miesięcy, przy braku innej wykrywalnej przyczyny.
Charakterystyczne w zespole hipereozynofilowym jest fakt, że granulocyty kwasochłonne mogą stanowić od 30-70% wszystkich leukocytów, co jest rzadko spotykane w innych chorobach. Dodatkowo HES powoduje liczne uszkodzenia narządów z powodu infiltracji eozynofilowej. W chorobie tej nie występują klonalne zaburzenia genetyczne. Częstym objawem, występującym w HES jest splenomegalia (powiększenie śledziony) oraz hepatomegalia (powiększenie wątroby).
Eozynofilia pierwotna klonalna związana jest ze współistniejącą jedną z niżej wymienionych chorób:
- ostra białaczka szpikowa (AML)
- ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
- inne zespoły mieloproliferacyjne (MPS), jak czerwienica prawdziwa, nadpłytkowość samoistna, mastocytoza, przewlekła bialaczka szpikowa, oraz jej atypowa odmiana, mielofibroza, przewlekła białaczka neutrofilowa
W badaniu krwi obecne są limfocyty T o nietypowym obrazie receptorów na powierzchni. Często również wzrasta stężenie IL-5 i przeciwciał klasy IgE przy braku objawów alergii. Co ciekawe w niektórych przypadkach eozynofilia może być spowodowana mieloproliferacją, przy podwyższonym stężeniu witaminy B12 (kobalaminy) i tryptazy.
Głównym badaniem decydującym o stwierdzeniu eozynofilii klonalnej jest badanie genetyczne na obecność charakterystycznych rearanżacji chromosomów. Do najczęściej występującego można zaliczyć gen fuzyjny FIP1L1-PDGRF alfa.
