Rdzeń kręgowy jest to niezwykle ważny element ośrodkowego układu nerwowego. Rdzeń kręgowy składa się z 31 neuromerów, czyli odcinków. Znajduje się w kanale kręgowym. Jest to strefa w kształcie długiej rury umiejscowiona wewnątrz kręgosłupa. Przebiega praktycznie przez jego cały obszar.
Kręgi stanowią ochronę dla tej delikatnej struktury. Dodatkowo rdzeń kręgowy otoczony jest trzema oponami (podobnie jak mózg). Są to opony twarda, miękka i pajęczówka. Przed wystąpieniem uszkodzeń spowodowanych naciskiem przez inne struktury chroni również płyn mózgowo- rdzeniowy.
BUDOWA I UMIEJSCOWIENIE RDZENIA KRĘGOWEGO
Rdzeń kręgowy ma długość od 40 do 45 cm i średnicę 8 – 14 mm. Jego waga to około 30 g. Zbudowany jest z dwóch rodzajów struktur – istoty białej i szarej. Jest bardzo elastyczny, dzięki czemu dopasowuje się do ruchów ciała, nawet bardzo dynamicznych i wymagających dużego wygięcia kręgosłupa (np. przewroty w przód czy w tył).
Istota biała to substancja składająca się z pęczków pojedynczych aksonów (komórek nerwowych). Należą do niej trzy sznury: przedni, boczny i tylny (łac. funiculus anterior, lateralis et posterior). Sznury są oddzielone od siebie bruzdami. Sznury przednie z obu stron są połączone sobą poprzez strukturę zwaną spoidłem białym (łac. commissura alba). Umiejscowione są między spoidłem szarym przednim a dnem szczeliny pośrodkowej przedniej.
Istota szara natomiast tworzy charakterystyczny układ litery H. Jest otoczona istotą białą. Jej podstawowym składnikiem są pekariony i dendryty (ciała komórek nerwowych).
Odcinki rdzenia kręgowego, czyli neuromery, odpowiadają swojej liczbie parom nerwów. Jest ich 31. Oznacza to, że w organizmie ludzkim występują następujące segmenty rdzenia kręgowego:
- 12 piersiowych,
- 8 szyjnych,
- po 5 lędźwiowych i krzyżowych,
- 1 guziczny.
Rdzeń kręgowy łączy się z nerwami poprzez korzenie nerwowe brzuszne i korzenie grzbietowe. Każdy z nich składa się z 5 do 10 nici korzeniowych, czyli pęczków nerwowych.
Górna część rdzenia kręgowego kończy się tzw. rdzeniem przedłużonym przechodzącym w dolną część mózgowia. Natomiast w dolnej części rdzenia kręgowego (na wysokości 1 – 2 kręgu lędźwiowego) znajduje się tzw. stożek przechodzący w tzw. nić końcową, która stanowi zakończenie struktury.
O rdzenia kręgowego odchodzą nerwy, których jest 31 par. Parzyste nerwy tworzą tzw. koński ogon.
W rdzeniu kręgowym przebiegają drogi czucia głębokiego oraz temperatury.
JAKIE FUNKCJE SPEŁNIA RDZEŃ KRĘGOWY?
Najważniejszą funkcją rdzenia kręgowego jest przekazywanie bodźców z każdej części ciała (tzw. układ obwodowy) do mózgu. Jest to element ludzkiego ciała odpowiedzialny za regulowanie ruchowych i czuciowych funkcji organizmu. Najprościej rzecz ujmując, jest to przewodziciel impulsów z mózgu do ciała i odwrotnie.
RDZEŃ KRĘGOWY – CHOROBY
W wyniku postępujących zwyrodnień kręgosłupa może dochodzić do ucisku elementu przez objęte schorzeniem kręgi. Przejawia się to silnym , zwykle gwałtownym bólem. W przypadku poważniejszych uszkodzeń kręgosłupa może dochodzić nawet do zaburzeń czucia głębokiego i powierzchniowego, a także temperatury (tzw. parestezje). Mogą także nastąpić objawy całościowe kończyn dolnych lub górnych (zależnie od uciskanego fragmentu rdzenia). Pojawiają się drętwienia, mrowienia czy zaburzenia przewodzenia impulsów.
Jeżeli takie objawy utrzymują się przez dłuższy czas a ból uniemożliwia wykonywanie wielu czynności, konieczna jest wizyta u specjalisty. Lekarz na podstawie zleconych badań z zakresu diagnostyki obrazowej (RTG i/lub rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa) ocenia miejsce oraz możliwe konsekwencje. Pozwala to zastosować stosowne metody leczenia. Najczęściej konieczne jest leczenie odcinka kręgosłupa.
RODZAJE, PRZYCZYNY I OBJAWY USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO
Ponieważ rdzeń kręgowy jest niezwykle delikatną strukturą, jego uszkodzenie ma poważne konsekwencje dla funkcjonowania ciała. Jego urazy związane są nieodłącznie z poważnymi urazami kręgosłupa. Do głównych przyczyn uszkodzeń rdzenia kręgowego należą:
- naciągnięcia,
- przecięcia,
- rozerwania,
- stłuczenia,
- ucisku,
- złamania.
Najczęściej występują u sportowców uprawiających dyscypliny wyczynowe, podczas upadków, wypadków komunikacyjnych lub w przypadku powikłań pooperacyjnych. Do całkowitego przerwania rdzenia kręgowego dochodzi w bardzo sporadycznych przypadkach. Jest to wówczas niezwykle poważny problem.
Główne objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego są następujące:
- problemyz samodzielnym oddychaniem,
- silny ból i ucisk w okolicach kręgosłupa, klatki piersiowej i/lub głowy (w zależności od umiejscowienia urazu),
- paraliż części ciała,
- trudności lub niemożność utrzymania równowagi i chodzenia,
- nietrzymanie moczu i stolca.
RDZEŃ KRĘGOWY – LECZENIE USZKODZEŃ
Ze względu na brak możliwości regeneracyjnych, raz naruszony rdzeń kręgowy pozostaje uszkodzony do końca życia. Mimo prowadzenia intensywnych prac nad metodami leczenia, które będą jak najbardziej skuteczne, w większości przypadków rdzenia kręgowego, nie da się doprowadzić do stanu sprzed urazu.
Dobór metody leczenia i rehabilitacji uszkodzeń rdzenia kręgowego są dobierane do rodzaju urazu. W przypadku lżejszych urazów czasem wystarczy jedynie odpoczynek i właściwie dobrana rehabilitacja. Bardziej poważne uszkodzenia mogą wymagać nawet interwencji chirurgicznej. Ze względu na bliskie położenie nerwów są to poważne i trudne zarówno dla pacjenta, jak i lekarzy zabiegi.
