Złamania kompresyjne są jednym z częstych problemów klinicznych dotyczących kręgosłupa. Polegają na zapadaniu się i obniżeniu wysokości trzonu kręgu o 15-20 %. Inna nazwa schorzenia to złamania zgnieceniowe. Są to zwykle złamania następujące w wyniku urazów. Przede wszystkim dotyczą dolnego odcinka kręgosłupa piersiowego, a także dwóch początkowych odcinków kręgosłupa w części lędźwiowej.
PRZYCZYNY POWSTAWANIA ZŁAMAŃ KOMPRESYJNYCH
Najczęstszymi przyczynami złamań kompresyjnych są urazy, w których działa duża siła nacisku na kręgi. Przede wszystkim są upadki np. z krzesła (pozycja siedząca, na pośladki z uderzeniem o kość ogonową) albo na wyprostowane nogi (np. podczas skoków do akwenów wodnych o nieznanej głębokości i podłożu). Również powstałe w czasie wypadków komunikacyjnych (samochodowych, ale także potrącenia pieszego). W tym przypadku deformacja trzonu kręgu (przybiera kształt klinowaty) jest następstwem działania dużej siły ściskającej, która działa wzdłuż osi kręgosłupa i powoduje nadmierne przodozgięcie, kompresję kręgosłupa.
Na tego typu złamania narażone są również osoby z osteoporozą (schorzenie, w którym stopniowo zmniejsza się mineralna gęstość kości, narażając je na większą podatność na pęknięcie). W tym przypadku nie musi dojść nawet do upadku, złamanie może nastąpić podczas gwałtownego ruchu lub dźwigania przedmiotu z podłogi przyjmując nieodpowiednią pozycję.
Problem złamań kompresyjnych, zwłaszcza w przypadku występowania osteoporozy, częściej dotyczy kobiet rasy białej, w podeszłym wieku, ponadto ważne są tu predyspozycje genetyczne, niedobór wapnia, witaminy D3, hormonów płciowych, jak również niektóre leki (z grupy glikokortykosteroidów, hormony tarczycy, heparyna czy leki stosowane w epilepsji).
Również inne choroby, w których następuje osłabienie tkanki kostnej (np. przerzuty nowotworowe do kręgosłupa, zwyrodnienia) są czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia złamania kompresyjnego.
Złamania kompresyjne – objawy
Złamania kompresyjne dają przede wszystkim natychmiastowe objawy bólowe. Pojawia się nagły, silny ból, którego następuje w pozycji stojącej, jak również podczas chodzenia (zmniejszający się w pozycji leżącej) jest sygnałem alarmującym do wizyty w szpitalu.
W przypadku złamań kompresyjnych spowodowanych zmianami osteoporozowymi zwykle ból ma mniejsze nasilenie, przebieg choroby jest wolniejszy i rozwija się stopniowo. Zdarzają się nawet przypadki, że ból w ogóle nie jest odczuwany, złamaniu towarzyszy dyskomfort często mylony z typowymi dla osteoporozy zmianami.
Czasami główne objawy złamania kompresyjnego to zmiana postawy ciała – przygarbienie, zwiększenie kifozy piersiowej, które są skutkiem zmiany wysokości trzonu kręgu na mniejszą.
Rzadziej występują dodatkowo zaburzenia neurologiczne (zaburzenia czucia lub niedowłady kończyn – w zależności od umiejscowienia w kręgosłupie obejmują dolne lub górne partie ciała). Mają miejsce zwykle wówczas, gdy przesunięty krąg uciska nerw lub następuje odłamanie fragmentu trzonu.
JAKIE JEST POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE W PRZYPADKU PODEJRZENIA ZŁAMANIA KOMPRESYJNEGO?
Lekarz rozpoczyna diagnozę od przeprowadzenia z pacjentem wywiadu na temat możliwych przyczyn. Jeżeli osoba jest nieprzytomna podejmowane są w pierwszej kolejności czynności restytucyjne w celu przywrócenia funkcji życiowych. Rozmowa odbywa się z ewentualnymi świadkami zdarzenia. Także badanie palpacyjne, a przede wszystkim diagnostyka obrazowa i badania neurologiczne pozwalają właściwie ocenić czy jest to złamanie kompresyjne.
LECZENIE ZŁAMAŃ KOMPRESYJNYCH
Podejmując decyzję o doborze sposobu leczenia, lekarz bierze pod uwagę wiele czynników. Czynniki te to: wiek, współwystępowanie innych chorób, objawy neurologiczne, a przede wszystkim charakter złamania.
Czasem przy lekkim złamaniu kompresyjnym wystarczającym leczeniem jest o charakterze objawowym. W tym przypadku stosowane są leki przeciwbólowe. Zalecany odpoczynek w odpowiedniej pozycji, odciążenie oraz stabilizacja kręgosłupa przez zastosowanie gorsetu ortopedycznego (Jevetta). Również odpowiednio dobrana fizjoterapia i rehabilitacja.
W przypadku poważniejszych typów złamania kompresyjnego, konieczne jest zastosowanie leczenia operacyjnego wykonywanego przez neurochirurgów oraz ortopedów. Stabilizacja za pomocną śrub, wertebroplastyka i kifoplastyka (wykonywana w znieczuleniu ogólnym, polega na odtworzeniu wysokości trzonu kręgu poprzez wykorzystanie balonu rozprężanego w kręgu). Są to zabiegi wykonywane pod kontrolą RTG, przy nieznacznym nacięciu skóry.
Po zabiegu powrót pacjenta do aktywności fizycznej jest dość szybki, a natężenie bólu jest znacznie minimalizowane.
