Bakteryjne zapalenie opon mózgowych to poważna choroba wywołana przez bakterie które za główną lokalizacje swego patologicznego działania obrały właśnie opony mózgowe człowieka. Na przestrzeni lat zachorowalność na tę postać zapalenia opon jest w Polsce coraz większa. Szacuje się iż corocznie choruje ok. 3000 osób. Wśród grupy społecznej szczególnie podanej na zachorowanie na bakteryjne zapalenie opon mózgowych wymienia się dzieci do 4 roku życia.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – przyczyny
U przyczyn powodujących bakteryjne zapalenie opon mózgowych nie interpretujemy tylko jednej charakterystycznej bakterii która ponosi odpowiedzialność za zachorowanie.
Wśród najbardziej popularnych szczepów bakterii prowadzących do zakażenia wymienia się miedzy innymi:
– zakażenia ropne: meningokoki (Neisseria meningitidis), pneumokoki (Streptococcus pneumoniae), pałeczki Haemophilus influenzae, pałeczki Escherichia coli, paciorkowce grupy B (Streptococcus agalactiae), gronkowce złociste (Staphylococcus aureus),
– zakażenia nieropne: prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis), pałeczki Listeria monocytogenes, krętki Borrelia (przenoszone przez kleszcze).
Mózg to główne centrum dowodzenia całego organizmu człowieka, dlatego bakteryjne zapalenie opon mózgowych może stanowić na niego bardzo poważne zagrożenie. Warto wiedzieć iż mózg oddzielony jest od czaszki trzema błonami – tzw. oponami.
Pierwsza z nich która bezpośrednio przylega do tkanki mózgowej to tak zwana opona miękka, następną warstwę stanowi tzw. Pajęczynówka. Trzecią ostatnią stanowi tak zwana warstwa zewnętrzna opona twarda.
Jak więc przebiega i które warstwy atakuje bakteryjne zapalenie opon mózgowych? Otóż w wyniku zakażenia opon mózgowych wirusami lub bakteriami – wytwarza się stan zapalny opony miękkiej i pajęczynowej oraz zmiany chorobowe w komorach mózgu. Zakażenie bakteryjne częściej dotyka dzieci niż dorosłych i jest szczególnie niebezpieczne dla ich zdrowia i życia. Przebieg choroby oraz jej forma bardzo często zależą od rodzaj bakterii która wywołuje zapalenie opon.
Wśród przyczyn sprzyjających bakteryjnemu zapaleniu opon mózgowych wskazuje się w dużej mierze na stan układu odpornościowego. Jednym z czynników wpływających na rodzaj bakterii powodujących zakażenia opon jest także wiek. Dlatego właśnie wśród noworodków zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych najczęściej jest wynikiem zakażenia Gram-ujemnymi pałeczkami Escherichia coli lub paciorkowcami z grupy B.
U niemowląt w przedziale wiekowym od 2 miesiąca życia aż do 5 lat zapalenie opon są wynikiem zakażenia pałeczkami Haemophilus influenzae, a u dzieci starszych, młodzieży i u dorosłych z bakterii powodujących zapalenia opon dominują meningokoki oraz pneumokoki.
Wśród przyczyn które zwiększają ryzyko zachorowania na bakteryjne zapalenie opon mózgowo wymienia się:
– znaczny spadek odporności organizmu,
– nieustanne przebywanie w dużych skupiskach ludzi takich jak przedszkola, szkoły, internaty,
– poważne urazy czaszki,
– alkoholizm,
– narkomania,
– choroba nowotworowa,
– cukrzyca,
– marskość wątroby,
– liczne zabiegi neurochirurgiczne.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – objawy
Objawy towarzyszące bakteryjnemu zapaleniu opon mózgowych są zależne od tego jakiej grupy wiekowej one dotyczą dlatego zapalenie odmiennie przebiega u noworodkowi a inaczej u osób dorosłych.
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów towarzyszących osobom dorosłym chorującym na bakteryjne zapalenie opon mózgowych wymienia się:
– bardzo wysoka gorączka,
– silne bóle głowy,
– objawy zakażenia dróg oddechowych,
– sztywność karku,
– torsje,
– nudności,
– duża nadwrażliwość na dźwięk i światło,
– zaburzenia świadomości,
– drgawki.
W przypadku zachorowania najmłodszych czyli noworodków oraz wcześniaków bardzo często spotykany objawem zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych jest napad drgawkowy, a także sporadycznie występuje objaw tętniącego, powiększonego ciemiączka. W wyniku nieleczonego trwającego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych dochodzić może do szybkiego powiększania się obwodu głowy noworodka w wyniku narastania wodogłowia pozapalnego lub ropogłowia.
Szczególnie niebezpieczny jest fakt iż objawy kliniczne zapalenia u noworodków są mało charakterystyczne. W większości potwierdzonych przypadków szczególnie w okresie poporodowym obserwuje się tachykardię powyżej 180/min a także obniżenie wskaźnika Apgar poniżej 7 punktów, niekiedy objawy niewydolności krążeniowej i oddechowej.
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów u dzieci które powinny wzbudzić niepokój rodziców są:
– stany apatyczne,
– senność,
– rozdrażnienie,
– zaburzenia łaknienia,
– biegunka,
– dysfunkcje rytmu oddychania,
– długotrwała żółtaczka,
– zaburzenia świadomości,
– oczopląs,
– wzmożone napięcie mięśniowe itp.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – leczenie
W większości przypadków leczenie jest dość trudne i wymaga specjalistycznej opieki. Osoba chora na bakteryjne zapalenie opon mózgowych powinna przebywać w szpitalu oraz izolowana do 24 godzin po włączeniu leczenia antybiotykiem. Dzięki temu zwiększają się jej szanse na wyzdrowienie.
W praktyce wykorzystywana jest antybiotykoterapia. U noworodków stosuje się ampicylinę i aminoglikozyd. U niemowląt (1.-3. miesiąc życia) ampicylinę i aminoglikozyd lub cefalosporynę III generacji. U dzieci powyżej 3. miesiąca życia oraz u dorosłych stosuje się cefalosporynę III generacji.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych jest chorobą wysoce zakaźną dlatego kontakt z pacjentem powinien być ograniczony.
