Onchocerkoza, czyli inaczej ślepota rzeczna jest chorobą typową dla klimatu Afryki. Występuje ona w strefie równikowej, także w Ameryce Południowej i na Półwyspie Arabskim. Nazwa choroby wywodzi się od konsekwencji, bowiem może powodować całkowita utratę wzroku.
Onchocerkoza – przyczyny
Przyczyną zachorowania na ślepotę rzeczną są pasożyty należące do nicieni onchocerca volvulus. Przenoszone są one za pośrednictwem czarnej meszki – similium. Meszka występuje w rzekach strefy równikowej. Zarazić się choroba można poprzez ugryzienie meszki, gdyż owad ten żywi się krwią, do której automatycznie przenikają nicienie atakując organizm ludzki.
Czas wzrostu nicieni to aż rok, dopiero po tym czasie nicienie uzyskują postać dorosłą mierząca do kilkudziesięciu centymetrów długości. Dorosły osobnik jest wówczas zdolny do namnażania się poprzez składanie larw rozwijających się w ludzkich tkankach. Chcąc uniknąć zachorowania ważne jest stronienie od miejsc w których mogą występować meszki, jak też stosownie ubierać się zasłaniając ciało przed ukąszeniami.
Objawy ślepoty rzecznej
Fakt, iż nicienie rozwijają się przez około rok w ciele ludzkim nie przeszkadza, aby rozpoznać zakażenie wcześniej, gdyż objawy zarażenia się nicieniami onchocerca volvulus są dostrzegalne na skórze. Niepokojąco zaczyna ona swędzieć, zwykle obszaru tułowia, ud oraz pośladków. Towarzyszy świądowi zmiana skórna w postaci grudek podskórnych przypominających pokrzywkę z rumieniowo-obrzękniętymi zmianami.
Z czasem w przebiegu choroby zauważa się liszajowaciejące zanikowe zapalenie skóry umiejscowione na koniczynach oraz tułowiu. Są to zmiany rogowaciejącego naskórka, mocno swędzące i występujące asymetrycznie. Dodatkowo cechą charakterystyczną jest zanik owłosienia oraz gruczołów potowych wraz z powiększeniem się okolicznych węzłów chłonnych. Czasem stan ten określany jest też jako wiszące pachwiny. W wyniku tych zmian skóra staje się wiotka i szybko ulega starzeniu się. Nicienie przyczyniają się do niszczenia kolagenu i elastyny, dzięki którym skóra zyskuje jędrność.
Onchocerkoza – zaawansowane stadium choroby
Gdy można wyczuć grudki pod skórą to znak iż nicienie uzyskały stan dorosły. Układ limfatyczny nie działając prawidłowo prowadzi do wielu przebarwień i wrzodów skórnych, a także obrzęków. Dodatkowo otrzymują się powiększone węzły chłonne, gdyż organizm nieustannie nawet przez kilka lat prowadzi walkę z pasożytem. W organizmie występuje nieustanny stan zapalny, a gdy nie podejmie się na czas stosownego leczenia dochodzi do postępującego zakażenia.
Konsekwencją ślepoty rzecznej jest zapalenie spojówek oraz tęczówki, a także zmiany w gałce ocznej, zmętnienie rogówki i jej twardnienie. Obumarłe nicienie jak się okazuje są jeszcze bardziej niebezpiecznie niżeli żywe. Wokół tych osobników występuje stan zapalny co powoduje nieodwracalne zmiany w zakresie wzroku. Efektem tych zmian jest ostatecznie ślepota, czasem zaledwie częściowa.
Diagnostyka onchocerkozy
Aby rozpoznać chorobę należy wykonać szereg badań diagnostycznych. Niezbędna i pomocna zarazem jest biopsja skóry. Czasem bada się również chirurgicznie usunięte guzy podskórne. Nicienie znaleźć można również w dnie oka, stad też wykonuje się alternatywne badanie dna oka i przedniego odcinka. Jeżeli pacjent trafia do lekarza z zaawansowana choroba badania są zaledwie potwierdzeniem diagnozy.
Ślepotę rzeczną leczy się iwermektyną. Kuracja jest czasochłonna bowiem trwać może 15 lat (to okres życia pasożyta dorosłego). Lek zabija larwy, stad warto jest przyjmować go do końca życia. Leczenie należy zacząć jak najszybciej, jeszcze przed zaatakowaniem wzroku oraz węzłów chłonnych. Aktualnie w fazie opracowań jest szczepionka przeciwko ślepocie rzecznej.
