Piodermia zgorzelinowa, odmiennie definiowana jako zgorzelinowe zapalenie skóry, to relatywnie rzadka dolegliwość, cechująca się występowaniem owrzodzeń na przestrzeni skóry. Chociaż podstawy jej występowania nie są niepodważalne, utrzymuje się, iż jej wystąpienie może mieć związek z pewnymi dolegliwościami układowymi, pomiędzy innymi zaburzeniami wątroby, chorobą Leśniowskiego-Crohna, białaczką lub nieswoistym zapaleniem jelit.
Piodermia zgorzelinowa (pyoderma gangrenosum – PG) jest rzadką dolegliwością kwalifikowaną do dermatoz neutrofilowych. Częstą zmianą jest szybko szerzące się owrzodzenie o podminowanym brzegu, jakiemu towarzyszy spora bolesność. Część przypadków PG współistnieje z dolegliwościami układowymi – nieswoistymi zapaleniami jelit, schorzeniami hematologicznymi lub zapaleniem stawów. Jeszcze powszechniej obserwuje się też połączenie PG z nadciśnieniem arterialnym, cukrzycą oraz nadwagą. Diagnostyka PG opiera się zwłaszcza na specjalnym objawie klinicznym dermatozy. Podstawą kuracji jest leczenie pełne w formie glikokortykosteroidów i pozostałych środków immunomodulujących. Leczenie miejscowe stanowi istotne dopełnienie kuracji.
Jakie są symptomy piodermii zgorzelinowej?
Pierwsza zmiana w piodermii zgorzelinowej to newralgiczny czerwony guzek bądź plama, niejednokrotnie źle rozpoznawalna jako czyrak. Pacjenci niejednokrotnie podają w wywiadzie mały uraz przed pojawieniem się zmian skórnych. Na następnym kroku zmiana podlega owrzodzeniu oraz błyskawicznie rozprzestrzenia się obwodowo, powodując wielkie, lecz powierzchowne owrzodzenie o napuchniętym martwiczym dnie oraz wielkich bordowych brzegach. Brzegi są zwykle podminowane. Owrzodzenia są nieprzyjemne. Przebieg dolegliwości może być natychmiastowi oraz w wypadkach nieleczonych może odsłaniać mięśnie, nerwy, powięź, i chociażby kość.
Piodermia zgorzelinowa: typy
Typizacja obejmuje cztery podstawowe formy piodermii:
1. piodermia wrzodziejąca – może towarzyszyć dolegliwościom zapalnym jelit i gammapatiom monoklonalym, obejmuje przede wszystkim tułowie oraz stopy, co nie oznacza, iż nie wystąpi na na głowie (także pod włoskami) lub na szyi bądź prąciu, zmiany przybierają formę owrzodzeń o wywiniętych, sinych brzegach, dookoła których rozwija się pierścień zapalny
2. piodermia krostkowa – niejednokrotnie pojawia się w natężeniach wrzodzejącego zapalenia jelita grubego, małe krosty pojawiają się na niezmienionej skórze części wyprostnych kończyn oraz na górnej części tułowia, prrzy czym objęte są rumieniem zapalnym
3. piodermia pęcherzowa – przeważnie towarzyszy dolegliwościom mieloproliferacyjnym, kiedy pojawi się w czasie białaczki, zdecydowanie osłabia rokowania; przybiera formę powierzchownych, zbolałych odcisków z rumieniową obwódką, sukcesywnie zmieniających się w nadżerki oraz owrzodzenia
4. piodermia bujająca – forma ograniczona o długotrwałym przebiegu, zazwyczaj występuje samotnie (nie towarzyszy dolegliwościom układowym), powierzchowne, płytkie, niebolesne owrzodzenia o powolnej progresji zazwyczaj pojawiają się na tułowiu
Zgorzelinowe zapalenie skóry – jak stwierdzić?
Podczas rozpoznawania piodermii zgorzelinowej bierze się pod uwagę parę elementów. Po pierwsze specyficzny przebieg owego zaburzenia – niespodziewanie występujące, szybko rozprzestrzeniające się, głębokie owrzodzenia na skórze. Po drugie należy zgromadzić szczegółowy wywiad, aby określić, czy chory cierpi na jedną spośród dolegliwości niejednokrotnie współwystępujących ze zgorzelinowym zapaleniem skóry. Dodatkowo należy wyeliminować chorobę bakteryjną, mechanizm nowotworowy skóry, i też zapalenia naczyń. Należy wyeliminować także schorzenia metaboliczne (cukrzycowe) jako element sprawczy zmian na skórze. W sytuacji kiedy we wczesnej fazie choroby przeważają zmiany o profilu pęcherzowym, w poznaniu różnicowym należy zawrzeć także niesztowicę. Owrzodzenia mogą się umieścić też w ranie pooperacyjnej. Należy pamiętać także, iż są pozostałe, mniej znane formy piodermii, tj. forma powierzchowna.
Piodermia zgorzelinowa – leczenie
Leczenie piodermii zgorzelinowej opiera się na dwóch modelach:
1.Likwidacji przyczyny dolegliwości (więc zbytniej reaktywności systemu odpornościowego),
2. pielęgnacji powstałych owrzodzeń w celu ich wygojenia.
Pierwszy system leczenia piodermii potrzebuje ograniczenia pracy systemu immunologicznego. Wykorzystuje się w tymże celu środki immunosupresyjne (np. cyklosporynę, cyklofosfamid, azatioprynę, mineralokortykosteroidy) i właściwe, określone antyglobuliny. Pozwoli to na opanowanie nasilenia dolegliwości, niedopuszczenie do występowania kolejnych owrzodzeń oraz zapewnia gojenie już występujących. Leczenie miejscowe obejmuje używanie sterylnych gazików, robienie łagodnych kompresów bądź kąpieli z substancjami dezynfekującymi. Należy zwracać uwagę na to, aby w jak najmniejszym stopniu drażnić ranę oraz miejscową skórę, ponieważ może to spowodować natężenie zmian patologicznych. Z owego samego względu nie poleca się operacyjnego opracowania owrzodzenia (wyczyszczenia z tkanek martwiczych, łyżeczkowania, odświeżenia brzegów) we przedwczesnym stadium leczenia. Zabiegi owego rodzaju winno się zrobić później, kiedy środki cytostatyczne zapobiegną pojawienie się wtórnego owrzodzenia.
