Makrofagi, czyli komórki fagocytujące, mają dla organizmu człowieka istotne znaczenie. Swoją główną rolę odgrywają one w mechanizmach obronnych. Jako pierwsze podejmują walkę z drobnoustrojami, kiedy te zaatakują. Z tego powodu zaliczane są do grona komórek żernych.
Posiadają zdolność pochłaniania i niszczenia tego, co w organizmie niepożądane, a więc mikroorganizmów i wspomnianych już drobnoustrojów. Ponadto pozwalają pozbyć się komórek, które z różnych powodów zostały uszkodzone lub obumierają, a także tych, które z powodu swoich nieprawidłowości mogą stanowić dla organizmu zagrożenie (zwłaszcza komórek nowotworowych).
Makrofagi przyczyniają się również do regeneracji tkanek, inicjując cały ten proces. Jak więc widać, te mało znane większości z nas komórki, każdego dnia wykonują dla człowieka wiele ważnych zadań, chroniąc jego zdrowie i broniąc, kiedy wystąpi taka potrzeba. Warto więc dowiedzieć się o makrofagach czegoś więcej.
Skąd biorą się makrofagi?
Komórki żerne, o których w tym miejscu mowa, wywodzą się z monocytów. Te ostatnie tworzą się zaś z macierzystej komórki progenitorowej, zwanej w skrócie CFU-M. Monocyty powstają w szpiku kostnym. W ludzkim organizmie występuje on pod postacią czerwoną i żółtą, jednak tylko ta pierwsza pozwala na powstanie monocytów.
Ilość szpiku kostnego zależy od wieku człowieka. Dzieci posiadają go zdecydowanie więcej, ponieważ wypełnia on wszystkie ich kości. U dorosłych szpik czerwony zlokalizowany jest zaś w kościach płaskich. Monocyty przeistaczają się w makrofagi dopiero wtedy, gdy za pośrednictwem naczyń krwionośnych dostaną się do tkanek. Etapy przechodzenia komórki CFU-M w monocyt zobrazować można w następujących krokach:
- komórka CFU-M;
- monoblast;
- promonocyt;
- monocyt.
Makrofagi i ich rodzaje
Populację makrofagów podzielić można na dwa zasadnicze rodzaje. Pierwsza z nich, subpopulacja M1, pośredniczy w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Pełni również ważną funkcję w jego reakcjach o charakterze przeciwnowotworowym. Drugim rodzajem populacji jest subpopulacja M2. Makrofagi tego rodzaju posiadają tak zwane właściwości supresyjne, które przejawiają się zwłaszcza w obniżeniu stopnia odporności antynowotworowej.
Warto zaznaczyć, że podział makrofagów, o którym w tym miejscu mowa, cechuje się pewnym stopniem uproszczenia, ponieważ komórki te mogą również występować w formie zbliżonej do wcześniej przedstawionych, a nawet zmieniać postać swojego immunofenotypu, który raz może być charakterystyczny dla subpopulacji M1, a innym razem dla subpopulacji M2. Na tego typu zmiany znaczący wpływ mają zwłaszcza czynniki mikrośrodowiskowe, które dla makrofagów nie są obojętne i cały czas wpływają na ich immunofenotyp.
Wygląd makrofagów
Na wygląd makrofagów zasadniczy wpływ ma to, czy przynależą do komórek wędrujących czy też nieruchomych. Te ostatnie charakteryzują się okrągłym kształtem, a ich błona komórkowa posiada niski stopień pofałdowania. Odróżnia je od makrofagów migrujących, które również posiadają okrągły kształt, jednak ich błona wyposażona została w liczne fałdy. Są one niezbędne, ponieważ umożliwiają makrofagom wędrującym ruch poprzez falowanie. Jeżeli chodzi o wielkość omawianych komórek, to należy wspomnieć, że występują one w różnych rozmiarach, choć najbardziej dla nich typowy i najczęściej spotykany to rozmiar od 30 – 40 µm średnicy.
Makrofagi w walce z nowotworami
W ostatnim czasie wzrasta zainteresowanie omawianymi komórkami pod kątem możliwości wykorzystania ich w zwalczaniu komórek nowotworowych. Jak już zostało wspomniane, makrofagi należące do subpopulacji M1. Posiadają zdolność do pochłaniania i niszczenia komórek, które dla organizmu nie są już przydatne lub nawet mu zagrażają. W tym więc i komórek nowotworowych. Jednak do tej pory wadą makrofagów było to, że te przynależne do subpopulacji M2 są na działanie komórek nowotworu wysoce podatne.
Wszystko dlatego, że te ostatnie wytwarzają białko, które stanowi sygnał dla komórek żernych, aby te ich nie pochłaniały. W wyniku tego makrofagi z populacji M2 nie tylko często rezygnują z obrony organizmu, ale też niejako przechodzą na stronę wroga, i przyczyniają się do wzrostu nowotworu. Od wielu już lat naukowcy głowią się, jak rozwiązać ten problem i sprawić, aby wzrosła liczba komórek zwalczających wroga.
Dzięki temu w ostatnich latach opracowana została metoda, która rzuca nowe światło na pracę makrofagów. Daje szansę na ich swoiste przeprogramowanie. Makrofagi stają się więc nową nadzieją chorych na raka, a wyniki badań prezentują się obiecująco. Zdaniem specjalistów, jeśli wszystko pójdzie, jak należy, zyskamy nowe narzędzie do walki z komórkami nowotworowymi. Nowa metoda oddziaływania na makrofagi pozwoli wesprzeć inne rodzaje terapii.
Obecnie konieczne jest jeszcze wykonanie wielu badań i testów, mających na celu wykazanie, czy omawiana metoda na pewno będzie w praktyce skuteczna. Należy zbadać w jaki sposób wpłynie na różnego rodzaju nowotwory, a przy tym czy jest bezpieczna dla ludzkiego organizmu. Niezbędne jest również precyzyjne ustalenie wymaganej dawki.
