Zapalenie oczodołu jest stanem zapalnym jamy, w której zlokalizowana jest gałka oczna. Oczodół podzielony jest za pomocą przegrody oczodołowej na dwie części: powierzchowne tkanki oczodołu oraz fragmenty umieszczone w głębi oczodołu. Biorąc pod uwagę powyższe, wyróżnić można: zapalenie tkanek miękkich oczodołu przedprzegrodowego, a także zapalenie tkanek miękkich oczodołu zaprzegrodowego (jamy oczodołu). Dodatkowo wyróżnia się grzybicze zapalenie tkanek oczodołu, czyli mukomyrozę oczodołową oraz promienicę oczodołową.
Zapalenie oczodołu – przyczyny
W sytuacji gdy pojawia się zapalenie przedprzegrodowe infekcja może wystąpić na skutek ukąszenia przez owada albo urazu skóry, a także lokalnej infekcji: zapalenia woreczka łzowego, zapalenia spojówek, gradówki, jęczmienia w oku. Wymienia się tutaj także bakteriemię. Najczęstszą przyczyną zaprzegrodowego jest zapalenie zatok przynosowych, a dokładnie przetransportowanie zakażenia bakteryjnego z zatok (w szczególności komórek sitowych). Może dojść do przeniesienia stanu zapalnego do oczodołu, z ucha środkowego, a nawet dróg oddechowych.
Wśród innych przyczyn prowadzących do powstania zapalenia oczodołu wymienia się urazy, takie jak złamanie kości oczodołu lub uszkodzenie oczodołu podczas zabiegów chirurgicznych na zatokach albo oczodole. Do zapalenia zaprzegrodowego może dojść w wyniku uogólnienia procesów zapalnych, które toczą się w obszarze oczodołu. Natomiast mukormykoza tkanek oczodołu wywołana przez grzyby dotyczy przede wszystkim osób charakteryzujących się obniżoną odpornością. W tej sytuacji zakażenie oczodołu jest skutkiem rozchodzącej się infekcji zatok albo jamy nosowej. Natomiast promienica oczodołu powiązana jest z piorunującym zapaleniem zatok.
Zapalenie oczodołu – objawy
Zapalenie przedprzegrodowe jest najłagodniejsze. W tej sytuacji w obszarze oczodołu pojawiają się takie symptomy jak bolesny obrzęk powiek (najczęściej jednostronny), a także zaczerwienienie okolicy oczodołu. Jeżeli do określonego zakażenia doszło w wyniku urazu albo ukąszenia owada, to w takiej sytuacji najczęściej pojawiają się symptomy choroby ogólnoustrojowej, takie jak na przykład gorączka. Określa się to u chorych, w przypadku których zakażenie tkanek oczodołu jest skutkiem bakteriemii.
W tej formie zapalenia oczodołu reagowanie źrenic na światło, ruchomość gałek ocznych oraz ostrość wzroku są prawidłowe. Nie ma także w tym przypadku bólu podczas ruchów gałki ocznej. W przypadku obecności formy zaprzegrodowej do określonych symptomów dołączają także takie objawy jak: ból podczas wykonywania ruchu gałką oczną, nieprawidłowa ruchomość gałki ocznej spowodowana obrzękiem, obniżenie ostrości wzroku, wytrzeszcz, brak reakcji źrenic na działanie światła. Dodatkowe objawy towarzyszące to złe samopoczucie, a także gorączka. W przypadku obecności promienicy dochodzi do bólu okolicy okołooczodołowej, a także gorsza ostrość wzroku i wytrzeszcz.
Mukormykoza objawia się pojawieniem się jednostronnego wytrzeszczu, obrzęku twarzy, obniżenia ostrości wzroku lub jego utratą, nieprawidłową reakcją źrenic na działanie światła, opadnięciem powieki oczodołu, który został zajęty, zaburzeniami czucia ruchu gałek ocznych i inne. Wyróżniające dla tego schorzenia jest powstawanie czarnych strupów na skórze powiek, małżowinach nosa, a ponadto podniebieniu.
Zapalenie oczodołu – diagnostyka
W przypadku zapalenia przedprzegrodowego, gdy wiadomym jest, że powodem stanu zapalnego jest ukąszenie owada lub uraz, diagnoza może być postawiona na podstawie testu okulistycznego (badanie ostrości wzroku, ruchomości gałki ocznej oraz dna oka). W sytuacji, gdy przyczyna choroby nie jest znana, koniecznie trzeba wykonać tomografię komputerową oczodołu i zatok, a także punkcję lędźwiową.
W odniesieniu do zapalenia jamy oczodołu wykonywana jest tomografia komputerowa okolicy oczodołowej oraz zatok. W przeważającej ilości przypadków choroba spowodowana jest infekcją od strony zatok, dlatego konieczna jest konsultacja laryngologiczna. Biorąc pod uwagę mukormykozę oczodołową diagnoza stawiana jest na podstawie wyników badania histopatologicznego tkanek, które zostały zakażone oraz badań obrazowych. Gdy podejrzewana jest promienica oczodołowa rozpoznanie ustalane jest na podstawie biopsji.
Zapalenie oczodołu – leczenie
Gdy leczenie dotyczy zapalenia przedprzegrodowego wykorzystywane są antybiotyki przeciwko bakteriom Gram-dodatnim. W sytuacji gdy do określonych symptomów dołączają także objawy o charakterze ogólnoustrojowym, które wskazują na ryzyko pojawienia się bakteriemii oraz zapalenia opon mózgowych, niezbędna jest hospitalizacja. Zapalenie prowadzące do powstania ropnia, związane jest z podjęciem konieczności polegającej na odprowadzeniu ropnej wydzieliny.
Gdy chory dotknięty został zapaleniem jamy oczodołu, to dzieciom podaje się antybiotyki wykazujące działanie przeciw bakteriom Gram-dodatnim, natomiast dorosłym antybiotyki mające szerokie działanie. Nieskuteczność leczenia wymaga przeprowadzenia chirurgicznego drenażu zatok przynosowych. W przypadku obecności mukormykozy niezbędny staje się zabieg o charakterze chirurgicznym, zmierzający do wycięcia zajętych przez stan zapalny tkanek. Ponadto podawana jest amfoterycyna B. Podobne działania podejmowane są w przypadku, gdy osoba chora cierpi na promienicę.
