Kręgosłup szyjny jest górną częścią kręgosłupa, zapewniającą ruchomość i stabilność czaszki. Zbudowany jest z siedmiu kręgów, które charakteryzują się największym zróżnicowaniem i najmniejszą masą w porównaniu do pozostałych kręgów.
Kręgosłup szyjny tworzy pierwszą krzywiznę kręgosłupa – lordozę szyjną.
Jak dokładnie zbudowany jest kręgosłup szyjny?
Budowa tej części kręgosłupa jest najbardziej różnorodna w porównaniu do pozostałych odcinków. Na szczególną uwagę zasługują kręg pierwszy i drugi, które stanowią pewnego rodzaju konstrukcję, zapewniającą ruchomość głowy.
Kręg pierwszy, inaczej zwany szczytowym, po łacinie określany jest jako „atlas”. Nazwa ta nawiązuje to greckiego tytana, który odpowiedzialny był za dźwiganie na swoich barkach naszej planety. Główną funkcją kręgu szczytowego jest także dźwiganie, tylko że w typ przypadku głowy. Łączy się on z czaszką za pomocą dwóch powierzchni stawowych górnych. Kształtem kręg szczytowy przypomina pierścień, gdyż zbudowany jest z dwóch łuków – przedniego, który zastępuje typowy trzon oraz tylnego.
Charakterystyczną cechą tego kręgu jest brak wyrostka kolczystego oraz bardzo dobry rozwój dwóch wyrostków poprzecznych. Umożliwia to przyczepienie się mięśni obracających głowę w tym miejscu i ich prawidłowe funkcjonowanie. Ważną strukturą na kręgu szczytowym jest także dołek zębowy, który stanowi powierzchnie stawową dla dens drugiego kręgu szyjnego. Rozciągnięte na łuku przednim więzadło poprzeczne kręgu szczytowego dociska wspomniany dens do powierzchni stawowej i chroni rdzeń kręgowy przed uszkodzeniem. Często określany zwrot „skręcenie karku” odnosi się do przerwana tego więzadła, co powoduje przesuniecie zębu do tyłu i przerwanie rdzenia kręgowego.
Krąg drugi, nazywany kręgiem obrotowym w głównej mierze odpowiada za ruchy obrotowe głowy. Z jego przedniej części wyrasta ku górze wspomniany wcześniej ząb (dens), który łączy się z dołkiem zębowym na pierwszym kręgu szczytowym. Axis, bo tak po łacinie brzmi nazwa drugiego kręgu, posiada już długi i rozdwojony wyrostek kolczysty, jednakże wyrostki poprzeczne są o wiele gorzej rozwinięte.
Wyróżniającym się kręgiem w kręgosłupie szyjnym jest także siódmy (ostatni kręg szyjny). Posiada on już cechy przejściowe, między odcinkiem szyjnym, a piersiowym kręgosłupa. Charakteryzuje się on długim wyrostkiem kolczystym, który wyczuwalny jest przez powłoki skórne i jest punktem topograficznym w badaniu kręgosłupa szyjnego i piersiowego.
Cała reszta kręgów, budująca kręgosłup szyjny charakteryzuje się małą masą, zwiększającą się wraz z przebiegiem ku dołowi. Wyrostki kolczyste są rozdwojone i zwiększają swoją długość w kierunku odcinka piersiowego.
Jakie funkcje spełnia kręgosłup szyjny?
Pierwszą i najważniejszą funkcją jest podparcie dla całej głowy oraz zapewnienie jej odpowiedniej ruchomości. Ze względu na złożoną budowę i niską masę kostną w porównaniu do innych odcinków, kręgosłup szyjny może poszczycić się największą mobilnością.
W drugiej kolejności należy wymienić charakterystyczne ukształtowanie kręgów, zapewniające miejsce do przyczepu wielu mięśnie głowy i szyi. Również wiele więzadeł w tym m.in. więzadło karkowe przyczepia się do kręgów szyjnych.
Kręgosłup szyjny, podobnie jak inne odcinki, zapewnia skuteczną ochronę dla rdzenia kręgowego, który w głównej mierze odpowiada za przewodzenie impulsów nerwowych z kończyn, tułowia oraz innych części ciała do mózgowia.
W części szyjnej rdzenia kręgowego początek swój maja nerwy splotu szyjnego, które wychodzą między kręgami szyjnymi. Odpowiadają one za czucie w obrębie szyi, dolnej części głowy oraz zapewniają unerwienie dla mięśni. Z dolnej części rdzenia szyjnego wychodzą również korzenie nerwowe uczestniczące w budowie splotu unerwiającego kończyny górne.
Kręgosłup szyjny stanowi również ochronę dla naczyń, odżywiających nasz mózg.
Mało znaną funkcją kręgosłupa szyjnego jest „podparcie” dla zwojów układu współczulnego, który odpowiada za takie mechanizmy w naszym organizmie, jak pocenie, wydzielanie śliny, przyśpieszenie czynności bicia serca itd.
Jakie schorzenia najczęściej dotykają kręgosłup szyjny?
Do najczęstszych chorób kręgosłupa szyjnego należy wymienić chorobę zwyrodnieniową kręgów. Jest to przewlekłe schorzenie, powstające w większości przypadków przez nieprawidłową pozycję ciała podczas pracy, chodzenia, siedzenia, czy spania. Doprowadza to do wystąpienia bolesnych narośli na trzonach – osteofitów oraz zniesienia prawidłowej lordozy szyjnej.
Dodatkowo może dochodzić do wpuklania się krążków międzykręgowych w obręb rdzenia kręgowego lub miejsce wyjścia korzeni nerwów splotu szyjnego. Poza silnymi dolegliwościami bólowym, paraliżującymi jak przepływ prądu, pojawiać się mogą nieprzyjemne doznania w obrębie kończyn górnych – jak mrowienia, uczucia drętwienia, czy nawet osłabienie siły mięśniowej.
Ze względu na małą masę kostną, kręgosłup szyjny jest szczególnie narażony na urazy. Do najczęstszych należy wymienić złamania (zazwyczaj na tle osteoporozy) oraz naderwania więzadeł i mięśni
