Kisspeptyna to hormon białkowy produkowany w podwzgórzu, regulujący procesy płciowe. Nazwa hormonu pochodzi od nazwy popularnych cukierków (Kiss) produkowanych w miejscowości, w której hormon ten został odkryty. Początkowo badania na kisspeptyną koncentrowały się wokół jej zdolności do blokowania metastazy, a więc upatrywano jej potencjalnego w zastosowania w onkologii.
W późniejszych latach badania potwierdziły blokowanie powstawania przerzutów po podaniu kisspeptyny jednak były to głównie badania przedkliniczne. W badaniach nad zastosowaniem kisspeptyny w onkologii dowiedziono między innymi że zwiększona ekspresja genu dla kisspeptyny występuje w komórkach czerniaka złośliwego. Z biegiem lat odkryto więcej właściwości kisspeptyny. Kisspeptyna może oddziaływać na gonady poprzez wpływ na oś podwzgórze-przysadka-gonady (PPG).
Działanie osi PPG polega na aktywacji neuronów podwzgórza (neurony GnRH), które z kolei oddziałują na przysadkę mózgową. Przysadka mózgowa stymulowana jest do produkcji gonadotropin, hormonu luteinizującego oraz hormonu folikulotropowego. Gonadotropiny natomiast pobudzają gonady do wydzielania hormonów płciowych. Kisspeptyna działa na najwyższym piętrze osi PPG i stymuluje neurony GnRH. Działanie kisspeptyny pośrednio wpływa na zwiększenie sekrecji gonadotropin.
W badaniach na szczurach wykazano że podawanie kisspeptyny przyspiesza otwarcie kanału pochwy (zewnętrznym znak dojrzewania płciowego) u samic szczurów przed okresem dojrzewania płciowego. Badania na ludziach wykazały zwiększone wydzielania hormonu luteinizującego oraz testosteronu. Wykazano również lekki wzrost wydzielania hormonu folikulotropowego.
Kisspeptyna a dojrzewanie i procesy płciowe
Oś PPG reguluje procesy dojrzewania płciowego oraz rozmnażania, a więc kisspeptyna w sposób pośredni będzie wpływać na procesy dojrzewania płciowego. Od dawna wiadomo było iż proces dojrzewania płciowego ssaków wymaga aktywacji podwzgórzowych neuronów GnRH (z ang. Gonadotropin realesing hormone) a kisspeptyna ma w któym procesie kluczowe znaczenie.
Wykazano, że kisspeptyna może stymulować neurony GnRH i doprowadzić do ich aktywacji a w ten sposób przyczynić się do inicjacji procesu dojrzewania. Badania na myszach wykazały również dymorfizm płciowy mózgów pod względem rozmieszczenia neuronów kisspeptynowych. U samic gryzoni jądro około komorowe jest większe i wykazuje większą koncentrację neuronów kisspeptynowych. Zjawisko to tłumaczy się faktem występowania u samic pozytywnego sprzężenia zwrotnego związanego z estradiolem i owulacją.
Wpływ kisspeptyny na procesy dojrzewania płciowego zaobserwowano również w ciekawym badaniu, w którym samice szczurów poddane restrykcjom w przyjmowaniu pożywienia (zmniejszenie dziennej racji pokarmowej o 50 %) podczas późnej ciąży i laktacji. Wykazano że restrykcja kaloryczna u matki powodowała wyraźną redukcję zawartości tłuszczu oraz stężeniu leptyny a także opóźnione dojrzewanie płciowe u potomstwa.
Kisspeptyna
Kisspeptyna jest neuropeptydem produkowanym w podwzgórzu, a dokładniej w jądrze około komorowym oraz jądrze łukowatym. Znajomość budowy anatomicznej mózgu i lokalizację w mózgu poszczególnych ośrodków kontroli od razu nasuwa wniosek że kisspeptyna znajdować się będzie obok ośrodków kontrolujących uczucie głodu i sytości. Ponadto wykazano że jądro łukowate jest również miejscem kontroli procesów metabolicznych organizmu.
Można więc przypuszczać że kisspeptyna może mieć wpływ na regulację metabolizmu oraz a zaburzenie w zakresie jej wydzielania mogą potencjalnie przyczyniać się do powstawania chorób metabolicznych takich jak cukrzyca czy też otyłość. Warto również zauważyć że istnienie chorób metabolicznych również może wpływać na wydzielanie kisspeptyny tak jak wpływa na gospodarkę hormonalną w osi podwzgórze-przysadka-gonady.
Konieczne są dalsze badania nad wpływem otyłości czy zespołu metabolicznego aby dokładnie określić mechanizmy procesów zachodzących w organizmie i wydaję się, że w kisspeptynie można upatrywać środka wspomagającego leczenie tych chorób cywilizacyjnych.
Istotnym aspektem działania kisspeptyny mogą być również zaburzeniu snu oraz popędu płciowego. Kisspeptyna może wpływać na oś PPG i pośrednio wpływać na wydzielanie hormonów płciowych. Hormony płciowe mają natomiast znamienny wpływ na wiele funkcji życiowych , nie tylko tych związanych z rozrodem. Wykazano bowiem że androgeny czyli męskie hormony płciowe mogę w znaczący sposób wpływać na jakoś snu oraz na postrzeganie swojej seksualności. Zauważono również zależność pomiędzy stężeniem żeńskich hormonów płciowych i występowaniem histerii w okresie menopauzalnym u kobiet a stężeniem kisspeptyn w ustroju.
Działanie kisspeptyn jest wielokierunkowe i nie ogranicza się jedynie do regulacji pracy gonad. Obecnie uważa się iż kisspeptyna może odgrywać kluczową role w procesie inicjacji procesu dojrzewania płciowego. Warto również pamiętać że terapie hormonalne mogą mieć bezpośredni wpływ na metabolizm poprzez wpływ na stężenie kisspeptyny. Podanie jednego z hormonów może spowodować zmiany w całej gospodarce hormonalnej i nie tylko.
