Kortyzol (łac.cortex), potocznie najczęściej przez ludzi nazwany hormonem stresu będzie tematem owego artykułu. Inaczej zwany też hydrokortyzonem, pełni ogromnie ważne funkcje dla Naszego organizmu. Kortyzol jest uważany za hormon kortykosteroidowy. Skąd w ludzkim organizmie jednak się on bierze? Dlaczego hormon ten okazuje się być tak ważnym dla naszego organizmu, jakie mogą być efekty jego nieprawidłowego funkcjonowania? Na te wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w Naszym krótkim tekście.
W wytwarzaniu tego hormonu główną rolę odgrywają nerki, jednak najważniejszy wpływ ma warstwa pasmowata nadnerczy. Jednak z wydzielaniem kortyzolu powiązany jest też inny hormon, który wytwarzany jest przy pomocy przysadki mózgowej, nazywany jest ACTH, czyli hormonem adrenokortykotropowym. Zarówno jeden jak i drugi hormon mają ze sobą bardzo wiele wspólnego.
Jeśli w organizmie ludzkim dojdzie do wzrostu stężenia hormonu ACTH, wtedy automatycznie następuje wzrost wydzielania kortyzolu. Natomiast jeśli w organizmie pojawi się wzrost stężenia kortyzolu, wtedy automatycznie wcześniejszy hormon czyli ACTH i jego wytwarzanie zostają wstrzymane. Wzajemny wpływ tych dwóch hormonów na siebie jest niezbędny do tego ażeby ludzki organizm działał na zasadzie równowagi.
Jakie funkcje w Naszych organizmach spełnia kortyzol?
- Kortyzol ma bardzo duży wpływ na inne hormony stresu, do których zaliczyć możemy adrenalinę oraz noradrenalinę
- W znacznym stopniu podwyższa stężenie glukozy w naszych organizmach, co może okazać się kluczowe w momentach kiedy potrzebujemy większej siły i energii do działania
- Jest hormonem bardzo pomocnym w momentach pojawiającego się stresu, kiedy to po prostu „pomaga Nam” sobie z owym stresem poradzić
- Okazuje się, że kortyzol jest pomocny w różnego rodzaju stanach zapalnych a także przy alergii, pomaga w złagodzeniu różnego rodzaju zapaleń
- Kortyzol podnosi ciśnienie tętnicze krwi, co powodowane jest głównie przez wydalanie z organizmu potasu a zatrzymywanie w Naszym organizmie sodu
- Kortyzol powoduje też, iż wapno które każdy z Nas posiada w kościach zostaje uwolnione
- Kortyzol w różnych przypadkach stosuje się również jako lek, do głównych chorób w których często się go wykorzystuje należy astma oskrzelowa, ale często też jest lekiem, któy może uratować życie i jest podawany na przykład w momencie stanu astmatycznego, który może poważnie zagrażać życiu.
- Hormon ten odpowiedzialny jest za rozpad białka w organizmie ludzkim
- Duży wpływ kortyzol wywiera także na gospodarkę: tłuszczową, wodno – elektrolitową, oraz węglowodanową
Kiedy powinniśmy zbadać poziom hormonu stresu?
Istnieje kilka, a być może nawet kilkanaście powodów, które powinny zaleźć się na liście dotyczącej tego kiedy powinniśmy zbadać poziom kortyzolu w swoim organizmie. Poniżej odniesiemy się do tych najbardziej znanych i najczęściej występujących objawów, które należy brać pod uwagę w momencie badania poziomu kortyzolu. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na rozróżnienie tego które objawy mogą świadczyć o zwiększonym, a które o zmniejszonym poziomie kortyzolu
Nadmiar kortyzolu we krwi – objawy
- depresja, zaburzenia nastroju a także problemy ze snem
- zaburzenia cyklu miesiączkowego, nieregularne krwawienia
- problemy z potencją w przypadku osób płci męskiej
- wysokie ciśnienie tętnicze
- problemy z oddawaniem moczu, głównie zwiększona chęć oddawania moczu
- słabsza odporność organizmu, tutaj mogą pojawić się problemy z leczeniem na przykład różnego rodzaju zakażeniami
- podejrzenie choroby Zespołu Cushinga – wynika ona głównie z nadmiaru kortyzolu w organizmie
Niedobór kortyzolu we krwi – objawy
- tutaj mamy odwrotność – pojawia się niskie ciśnienie tętnicze
- osoby z małym stężeniem kortyzolu we krwi mają duże problemy w radzeniem sobie w sytuacjach stresujących
- ochota na słone przekąski oraz na słone potrawy
- szybko pojawiające się uczucie zmęczenia, nawet bez szczególnego wysiłku fizycznego
- ogólne osłabienie organizmu, mogące prowadzić do częstych omdleń i utraty świadomości
- problemy z perystaltyką jelit – częste biegunki
Powyżej podzieliliśmy dość jasno i wyraźnie objawy, które mogą być potwierdzeniem problemów z hormonem stresu. Niezależnie jednak od tego czy w Naszym organizmie będzie kortyzolu za mało czy za dużo to i tak jest to sytuacja nieprawidłowa. Oczywiście jak wszystko tak i ten problem ma swoje przyczyny i uwarunkowania, które po krótce przytoczymy. Postaramy się tutaj zawrzeć te czynniki, które mają największy wpływ na poziom kortyzolu w Naszym organizmie, a co za tym idzie nie pozwalają na zachowanie odpowiedniej równowagi w organizmie.
Czynniki wpływające na wysoki poziom kortyzolu:
- duża ilość sytuacji stresowych pojawiających się na codzień
- nieodpowiednia ilość snu
- zbyt duża zawartość kofeiny w codziennej diecie – za duża ilość wypijanej kawy
- duża ilość ćwiczeń aerobowych
- zbyt duży wysiłek fizyczny
- przebywanie na diecie, na której wciąż funkcjonujemy według ujemnego bilansu kalorycznego
Czynniki wpływające na zbyt niski poziom kortyzolu:
- niedoczynność kory nadnerczy – choroba Addisona
- gruźlica
- nowotwory
- czynniki uboczne różnej farmakoterapii
- choroby na tle immunoloicznym
Prawidłowe stężenie kortyzolu we krwi:
Jak zauważyliśmy głównym problemem z kortyzolem może być jego niedobór albo nadmiar, ale jaka jest jego norma? To wszystko zależne jest od pory dnia, najwyższe stężenie występuje zwykle do dwóch godzin po przebudzeniu, natomiast najniższe występuje zwykle w nocy między godziną 00:00 a 04:00. Norma kortyzolu to zazwyczaj 80 – 120 µg/24h.
