Marsz atopowy – powszechnie nazywany marszem alergicznym to charakterystyczny rozwój alergii u dziecka. Atopia stanowi podłoże alergiczne u dzieci. W marszu atopowym wyróżniamy trzy fazy rozwoju, począwszy od alergii pokarmowej, przez atopowe zapalenie skory, astmę oskrzelową do alergicznego nieżytu nosa. Fazy te następują jedna po drugiej w różnym stopniu nasilenia w zależności od uwarunkowań genetycznych oraz czynników środowiskowych.
Przyczyny – Marsz atopowy
Podstawą rozwoju wszelkich chorób alergicznych jest zjawisko atopii. Co to takiego? Otóż jest to reakcja o podłożu genetycznym powstająca w skutek nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej na małe dawki antygenów. W skutek tej reakcji powstaje nadmierna ilość przeciwciał IgE ukierunkowanych wyłącznie przeciw tym alergenom.
Każdy rodzaj manifestacji klinicznej w marszu alergicznym może ujawnić się w każdym wieku. W przebiegu marszu alergicznego proces zapalny spowodowany reakcją alergiczną zmienia swoją lokalizację.
Objawy – Marsz atopowy
Przedziały wiekowe oraz charakterystyczne dla nich objawy kliniczne można podzielić według schematu wiekowego:
– do 6 miesiąca życia – objawy żołądkowo-jelitowe, czyli alergia pokarmowa,
– od 7 do 12 miesiąca życia – objawy wyprysku,
– od 2 do 3 roku życia – astma wczesnodziecięca,
– od 4 do 7 roku życia – alergiczny nieżyt nosa,
– od 8 do 14 roku – astmą oskrzelowa, a także objawami alergicznego nieżytu nosa u dziecka.
Pierwsze alergeny które przenikają przez łożysko do płodu trafiają już w 11 tygodniu ciąży, wówczas to właśnie dziecko zaczyna produkować własne przeciwciała w klasie IgE. Przyjmuje się iż w tym okresie mogą wytwarzać się pierwsze zalążki alergii. Niemnie jednak pierwsze widoczne objawy możliwe są do zaobserwowania dopiero po kilku miesiącach życia.
Alergia pokarmowa u dzieci – Objawy
To pierwsza forma manifestacji marszu alergicznego u dziecka. Ma miejsce po pierwszych kontaktach kilkumiesięcznych dzieci z alergenami pokarmowymi.
Do najczęściej spotykanych alergenów należą:
– białka mleka krowiego,
– jaja kurze,
– gluten,
– soja.
Podstawowe objawy alergii pokarmowej to:
– wstręt do jedzenia,
– biegunki,
– zaparcia,
– kolki jelitowe,
– wymioty.
Istotne iż w większości przypadków alergia pokarmowa przemija a z upływem czasu dziecko nabywa tolerancji na pokarm.
Atopowe zapalenie skóry u dziecka – Objawy
Marsz atopowy i jego kolejny etap to atopowe zapalenie skóry. Zmiany skórne są bardzo charakterystyczne i mają postać wysypkową. Do najczęściej spotykanych zaliczamy występowanie grudek wysiękowych oraz pęcherzyków o podłożu rumieniowym a także niekiedy nadżerki. Niestety powyższym objawom towarzyszy także uciążliwy świat skórny.
Objawy atopowego zapalenia skóry dzielimy na trzy fazy:
– pierwsza faza do 2 roku życia – zmiany skórne twarzy, nasady płatków usznych, tułów i owłosioną skórę głowy,
– druga faza do 12 roku życia – zmiany obejmujące stawy zgięciowe takie jak kolana, łokcie, nadgarstki,
– trzecia faza – wiek młodzieńczy i u osób dorosłych- zmiany lokalizują się na skórze twarzy, na skórze górnej części ciała, na kończynach górnych.
Marsz atopowy – astma oskrzelowa u dziecka
Kolejny etap marszu atopowego to astma oskrzelowa gdzie w przebiegu wyprysku atopowego, mamy do czynienia z uszkodzeniem powierzchni naskórka. Efektem tego jest przenikanie przez skórę alergenów, które indukują zawarte w niej komórki odpowiedzi immunologicznej. Namnażają się one i wędrują po całym organizmie docierając również do dróg oddechowych. Wówczas w drogach oddechowych dziecka dochodzi do odpowiedzi zapalnej, wzrasta liczba produkowanych przeciwciał, dochodzi do aktywacji komórek nabłonka, wzmożonego wydzielania śluzu i przerostu mięśniówki gładkiej.
Astma i katar sienny- Marsz atopowy
Konsekwencją kolejnego etapu marszu atopowego jest astma oskrzelowa która to stanowi zapalną dróg oddechowych. Charakterystyczne dla niej jest przewlekłe zapalenie z nadreaktywnością oskrzeli. Cechuje ją świszczący oddech, silny kaszel u dziecka szczególnie w godzinach nocnych, duszności.
Zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek to kolejny etap marszu atopowego. Do najczęstszych objawów zaliczamy:
– nasilony świąd,
– uczucie zatkania nosa,
– zaczerwienienie spojówek,
– napadowe kichnięcia,
– wodnista wydzielina z nosa,
– łzawienie,
Leczenie – Marsz atopowy
Niestety ze względu na uwarunkowanie genetyczne nie wynaleziono metody skutecznego przeciwdziałania marszu atopowego. Istnieją jednak sposoby zminimalizowania oddziaływania szkodliwych czynników środowiskowych poprzez:
– wyeliminowanie czynników drażniących,
– ograniczenie ekspozycji na alergeny pokarmowe i wziewne,
– zapobieganie infekcjom wirusowym, bakteryjnym i grzybicznym,
– karmienie mlekiem matki do 6 miesiąca życia,
– stopniowe wprowadzenie produktów o właściwościach silnych alergenów pokarmowych nie wcześniej niż przed ukończeniem przez dziecko 13 miesiąca życia,
– eliminowanie ze środowiska, w którym przebywa dziecko, alergenów roztoczy i naskórków zwierząt.
W 60% marsz atopowy jest uwarunkowany przez czynniki genetyczne a pozostałą część stanowią czynniki środowiskowe na które w większej mierze oddziaływać. Skuteczne zapobieganie pierwszym etapom marszu alergicznego przyczynia się do zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia jego kolejnych stopni.
