Układ oddechowy jest to zespół narządów, których zadaniem jest pobieranie tlenu, a wydalanie dwutlenku węgla. Dzięki takiej wymianie wszystkie komórki naszego organizmu są zaopatrywane w tlen. Drogi oddechowe stanowią naturalna barierę, która ma za zadanie zapobieganie przedostaniu się zanieczyszczeń do organizmu. Pokrywa je nabłonek wytwarzający śluz, który zatrzymuje i usuwa drobinki kurzu oraz zarazki z naszego organizmu. Układ oddechowy bierze również udział w tworzeniu mowy oraz pomaga przy odbieraniu zapachów.
Budowa układu oddechowego.
Układ oddechowy jest z budowany z :
- górnych dróg oddechowych
- dolnych dróg oddechowych
Do górnych dróg oddechowych zaliczamy:
- jamę nosową, która dzieli się na przedsionek nosa, cześć oddechową i część węchową
- zatoki przynosowe, dzielą się na zatoki czołowe, klinowe, sitowe i szczękowe
- podniebienie, składa się z podniebienia twardego i miękkiego
- gardło, dzieli się na część nosową, ustną i krtaniową
- krtań, zbudowana jest z dziewięciu chrząstek
Do dolnych dróg oddechowych należy:
- tchawica, jest przedłużeniem krtani
- oskrzela, dzielą się na oskrzela górne lewe i prawe
- oskrzeliki, są końcowym elementem układu oddechowego
- płuca, zbudowane są z bogato rozgałęzionego drzewa oskrzelowo-oskrzelikowego
- przepona, jest to cienki mięsień oddechowy, który oddziela jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej.
Model oddychania
W oddychaniu wyróżniamy dwie fazy : wdech i wydech. Oddychanie jest procesem polegającym na wciąganiu powietrza do płuc i wypuszczaniu go z powrotem, przy czym wdech jest czynnością czynną, a wydech bierną. Wdychając powietrze mięśnie międzyżebrowe ulegają skurczeniu, powodując ruch żeber na zewnątrz i w górę. Natomiast przy wydechu nasze mięśnie międzyżebrowe oraz przepona uleją rozkurczeniu, a co za tym idzie żebra opadają w dół. Oddychanie jest procesem automatycznym, który nie ma nic wspólnego z naszą wolą.
Pojemność płuc:
- objętość oddechowa – jest to spokojny wdech i wydech – 0,5 dm3
- uzupełniająca objętość – czyli pogłębienie wdechu – 2,5 dm3
- objętość zapasowa – polegająca na pogłębieniu wydechu – 1,2 dm3
- pojemność życiowa – jest stanem między największym wdechem, a największym wydechem, inaczej mówiąc jest to suma objętości oddechowej, uzupełniającej i zapasowej – 4,2 dm3
- objętość zalegająca – jest to objętość powietrza, która pozostaje w płucach po maksymalnym wydechu – 1,2 dm3
- całkowita pojemność płuc – jest to objętość powietrza jaką mogą pomieścić płuca dorosłego człowieka, jest to suma objętości zalegającej i pojemności życiowej, która wynosi 5,4 dm3.
Choroby układu oddechowego:
- choroby infekcyjne, do których zaliczamy: nieżyt nosa, zapalenie oskrzeli, gruźlica, angina
- nowotworowe choroby – rak jamy ustnej, rak płuc, rak krtani
- choroby zawodowe typu pylica płuc, azbestoza
- choroby genetyczne – mukowiscydoza
- inne takie jak : alergie, astma oskrzelowa, zespół bezdechu śródsennego.
Najczęstsze objawy:
- katar
- kaszel
- chrypka
- problemy z oddychaniem
- duszność
- ból w klatce piersiowej
- pocenie się i gorączka.
Lekarze zajmujący się leczeniem układu oddechowego:
- pulmonolog – choroby płuc
- laryngolog – choroby gardła i krtani
- otolaryngolog – choroby uszu, krtani i gardła
- ftyzjatra – gruźlica
- alergolog – wszelkiego rodzaju uczulenia
- torakochirurg – zajmuje się operowaniem chorób w klatce piersiowej
Dostępne badania w celu stwierdzenia choroby:
- badanie fizykalne – polega na osłuchaniu pacjenta stetoskopem
- badanie radiologiczne – polegające na zrobieniu prześwietlenia płuc oraz zdjęcia płuc
- tomografia komputerowa – jest badaniem, które daje najwięcej informacji na temat choroby.
Można również spotkać się z innymi badaniami radiologicznymi takimi jak:
- bronchografia – jest to badanie oskrzeli, które jest wykonane dopiero po wypełnieniu oskrzeli kontrastem
- odma śródpiersiowa – polega na badaniu radiologicznym po wypełnieniu śródpiersia powietrzem
- badanie scyntygraficzne płuc – polega na podaniu do krwioobiegu znacznika wychwytywanego przez płuca, po którym wykonuje się zdjęcia
- badanie ultrasonograficzne (USG) – w badaniu wykorzystuje się ultrakrótkie fale dźwiękowe, może być stosowane do badania gardła, klatki piersiowej
- biopsje – są to nakłucia robione w celu pobrania próbki do badania, najczęściej próbki zostają pobierane z gardła, oskrzeli, czy też płuc.
Leczenie
- antybiotyki, są stosowane przy leczeniu infekcji
- chemioterapia, stosowana głównie w skrajnych chorobach układu oddechowego takich jak rak.
Mniej inwazyjnym leczeniem stosowanym w chorobach układu oddechowego jest:
- drenaż ułożeniowy polegający na oklepywaniu
- stosowanie aerozoli ze środkami przeciwzapalnymi, lub rozrzedzającymi wydzielinę
- drenaż chirurgiczny stosowany przy ropniach płuc
- szczepienia ochronne.
Profilaktyka:
- zdrowy tryb życia, czyli zdrowe odżywianie i uprawianie sportu
- unikanie palenia tytoniu
- unikanie przebywania z osobami chorymi
- zażywanie większej ilości witaminy C
- dostosowanie ubioru do pory roku
- odpowiednia higiena jamy ustnej
- profilaktyczne badania lekarskie.