Wyprysk kontaktowy (łac. Contact dermatitis) nazywany jest także kontaktowym zapaleniem skóry i jest on często występującą postacią wyprysku. Należy pamiętać iż jest to choroba o podłożu alergicznym. Wywoływany jest między innymi przez IV typ reakcji nadwrażliwości wg Coombsa. U podstaw tworzenia się mechanizmów powstania choroby leży stymulacja limfocytów Rh1 poprzez komórki Langerhansa. Są one poddawane działaniu związków mających charakter haptenów, które to z kolei nabierają cech antygenowych ale tylko w bezpośrednim kontakcie z białkami.
Wyprysk kontaktowy jest skutkiem bezpośrednim kontaktu z alergenem.
Wyróżniamy dwie fazy wyprysku kontaktowego;
– faza indukcji
– faza pełnoobjawowa.
Faza indukcji – w procesie tym następuje prezentacja przez komórki Langerhansa limfocytom pomocniczym Th1 antygenów uruchamia stymulację cytokinową i doprowadza do ich uczulenia i proliferacji.
Faza pełnoobjawowa – jest to ten etap choroby który prowadzi do powstania odczynu który ma charakter wyprysku. W tym przypadku najistotniejszą rolę odgrywają aktywne limfocyty Th1. Odczyn zapalny osiąga apogeum na około 48 godzin po ponownym kontakcie z antygenem.
Wyprysk kontaktowy powstaje w wyniku reakcji zapalnej oraz działania limfocytów cytotoksycznych. Wówczas to dochodzi do powstania obrzęku naskórka. Bardzo istotne jest iż wystąpienie wyprysku kontaktowego zachodzi tylko i wyłącznie wówczas gdy występuje prawidłowa ilość sprawnie działających komórek Langerhansa które znajdują się w naskórku.
Objawy wyprysku kontaktowego
Postacie choroby alergicznej zwanej wypryskiem kontaktowym jest wiele. Do najczęściej spotykanych możemy zaliczyć występowanie grudek wysiękowych oraz pęcherzyków. Nie zawsze też zmienione ogniska skórne oddzielone są w sposób szczególny od reszty zdrowej skóry. Często wypryskowi kontaktowemu i jego objawom towarzyszy bardzo nieprzyjemny oraz uciążliwy świąd a niejednokrotnie także obrzęk skórny.
Najczęstsze objawy wyprysku kontaktowego to;
– świąt fragmentu skóry,
– pieczenie, bolesność,
– wysypka,
– wypryski o guzowatej postaci,
– pogrubienia i ściemnianie skóry,
– pokrzywka,
– łuszczenie,
– pękanie skóry.
Przyczyny wyprysku kontaktowego
Do najczęstszych przyczyn występowania tej choroby możemy dopatrywać się w chromie, kobalcie oraz niklu ale także gumie oraz niektóre kosmetyki.
Przebieg zachorowania jest bardzo nieprzyjemny i następuje w skutek kontaktu skóry z substancją powodującą podrażnienie co w konsekwencji powoduje zniszczenie naturalnej bariery ochronnej naskórka. Warstwa lipidów oraz kwaśny odczyn pH zostają zaburzone. Dochodzi wówczas do uwalniania cytokin z komórek naskórka.
Jednym z najbardziej znanych chorób skórnych jest wyprysk zwany popularnie enzemą. Enzema może mieć charakter alergiczny lub wywołany z kontaktem z substancjami drażniącymi. Istotne jest iż nie jest ona spowodowana przez drobnoustroje chorobotwórcze takie jak bakterie.
Wyprysk kontaktowy jest to stan zapalny występujący na wierzchniej warstwie skóry. Warstwę tą stanowi naskórek oraz warstwa brodawkowata skóry właściwej.
Wyprysk kontaktowy alergiczny to bardzo specyficzna forma wyprysku powstała w skutek zetknięcia się skór z materiałem uczulającym.
Główną i najczęstszą przyczyną wywołującą wyprysk kontaktowy są zaburzenia układu krwionośnego. Przebieg choroby jest długotrwały, przewlekły i najczęściej spotykany wśród osób w podeszłym wieku i osłabioną odpornością organizmu.
Wyprysk kontaktowy – rodzaje
Wyprysk krwiopochodny – mówimy o nim wówczas gdy dany alergen przemieszcza się po cały układzie krwionośnym. Często spotykanym terminem określającym ten stan jest tzw. syndrom pawiana charakteryzujący się zaczerwienieniem w części pośladkowej.
Alergiczny wyprysk kontaktowy – następuje on dopiero po bliżej nieokreślonym upływie czasy po kontakcie alergenem, następuje opóźniona reakcja. Objawy mogą nastąpić nagle, pomimo iż kontakt z alergenem był długotrwały a nawet wieloletni.
Niealergiczne kontaktowe zapalenie skóry – występuje tylko i wyłącznie w miejscu gdzie nastąpił bezpośredni kontakt z substancją uczulającą.
Wyprysk potnicowy – o charakterze spontanicznym. Występuje wyłącznie na powierzchni skóry dłoni przy czym jego pojawieniu towarzyszy bardzo duży świąt, uciążliwy dla chorego.
Wyprysk łojotokowy – inaczej łojotokowe zapalenie skóry. Pojawia się zazwyczaj u osób z tzw. łojotokiem, czyli nadmierną produkcją wydzieliny przez gruczoły łojowe. Schorzenie, w którym pojawiają się zmiany skórne rumieniowo- złuszczające z wysiękiem, głównie w obrębie owłosionej skóry głowy (podobnie jak łupież pstry) oraz w innych okolicach bogatych w gruczoły łojowe.
Wyprysk opryszczkowy – najczęściej spotykana jest forma wyprysku wargowego zwanego opryszczką, ale wirus pojawia się także w jamie ustnej. W zależności od stopnia nasilenia choroby zmiany skórne mogą pojawiać się także na skórze twarzy a nawet rozprzestrzeniać się na całe ciało. Choroba przybiera zazwyczaj postać wrzodowatych zmian oraz tworzących się szczelin.
Leczenie wyprysku kontaktowego
Do podstawowych środków wykorzystywanych do leczenia wyprysku kontaktowego zaliczamy m.in.;
– kortykosterydy,
– leki keratolityczne,
– nawilżanie,
– produkty dziekciowe,
– glikokortykosterydy,
– immunomodulatory.
Leczenie tego rodzaju schorzenia jest skomplikowane i wymaga szczegółowej analizy organizmu w oddziaływaniu na dany lek. Ważne jest dobranie leków w taki sposób iż stosowanie ich wielości nie będzie negatywnie odbijało się na zdrowiu człowieka.
