Choroba posurowicza (łac. Morbus postsericus) jest to ogólnoustrojowy odczyn alergiczny, występujący po upływie około 8 do 12 dni po pozajelitowym wprowadzeniu obcogatunkowej surowicy.
Co to jest surowica?
Termin ten jest na ogół znany nie do końca większość wie co on oznacza. Serum lub powszechnie nazywana surowica to osocze krwi które jest pozbawione całkowicie białka włóknika, fibrynogenu, ale także brak w nim innych czynników mających wpływ na krzepnie krwi.
Surowicę składa się głównie z;
-albumin,
-globulin.
Pierwsze z wyżej wymienionych są to białka które odgrywają bardzo dużą rolę w procesach metabolicznych wyższego ustroju. Ich najważniejszą cechą wyróżniającą jest bardzo duża aktywność antygenowa.
Drugie, globuliny –białka, ich działanie ma za zadanie zapewnić odporność humoralną ustroju.
Odporność humoralna ustroju to odpowiedź immunologiczna z udziałem przeciwciał. Antygen wnika do organizmu i jest prezentowany przez komórkę prezentującą antygen. Daje to jednocześnie sygnał do proliferacji limfocytów pomocniczych Th. W wyniku czego część z tych limfocytów stanie się komórkami pamięci, druga zaś część weźmie udział w odpowiedzi immunologicznej. Limfocyt B, który rozpoznał wcześniej antygen, jest aktywowany przez limfocyt Th – prowadzi to do powstania komórek plazmatycznych która uwalnia specyficzne przeciwciała. Wówczas przeciwciała uruchamiają układ dopełniacza zabijający antygen albo opuszczają antygen uniemożliwiając jego wejście do komórki docelowej.
Choroba posurowicza niejednokrotnie określana jest mianem wstrząsu anafilaktycznego.
Występowanie choroby posurowiczej
Choroba posurowicza najczęściej występuje po podaniu danemu pacjentowi końskiej surowicy przeciwtężcowej lub przeciwbłoniczej. Obie te surowice pełnią rolę surowic leczniczych. Odnotowuje się także iż wystąpienie choroby posurowiczej może powstać na skutek podania pacjentowi np. penicyliny, sulfamidów lub preparatów jodowych. Choroba posurowicza nazywana jest chorobą kompleksów spowodowanych nadmiarem antygenu oraz reakcji immunologicznej typy III.
W zależności od rozpuszczalnych kompleksów antygenu z przeciwciałem krążących naczyniach tak dynamicznie następuje rozwój choroby posurowiczej. Uszkodzenia śródbłonka naczynia a także miejscowe zmiany zapalne wywołane przez kompleksy powodują ból w okolicy wstrzyknięcia.
Diagnostyka choroby posurowiczej
Bardzo istotną rolę w diagnostyce choroby posurowiczej ma wskazanie na mierną leukocytozę a także przyśpieszenie OB.
Efektem choroby posurowiczej może być;
– eozynofilię,
– albuminurię.
Eozynofilia występuje najczęściej w przebiegu różnych chorób alergicznych takich jak; płonica, choroby pasożytnicze lub nowotworów. Eozynofilia opiera się na zwiększeniu liczby eozynofilów w rozmazie krwi powyżej 4% ogólnej liczby leukocytów. Aby skutecznie określić wskaźnik opadania erytrocytów konieczne jest wykonanie badania OB. Badanie to polega na pomiarze drogi opadania czerwonych krwinek w niekrzepnącej krwi na przestrzeni czasu ok. 1 godziny.
Albuminuria choroba ta charakteryzuje się występowaniem drobnocząsteczkowych albumin w moczu. Stężenie oznaczane jest w przygodnej próbce lub określa wydalanie w zbiórce dobowej moczu. Ogólnie przyjęta norma to stężenie poniżej 20 mg/I lub wydalanie do 30 mg/24H.
Symptomy choroby posurowiczej
Pierwsze z objawów mogą wystąpić od tygodnia do dwóch po podaniu białka obcogatunkowego. Zdarza się iż ok.24h przed wystąpieniem gorączki w miejscu podania surowicy skóra staje się zaczerwieniona i może powodować jej obrzęk. Kolejnym objawem jest złe samopoczucie oraz zazwyczaj podwyższona temperatura ciała. W wyniku takich objawów może wystąpić pokrzywka lub odczyn alergiczny. Powiększenie węzłów chłonnych, biegunka, bóle brzucha lub obrzęk stawów wówczas niezbędna jest dokładna konsultacja lekarska.
Leczenie i powikłania choroby posurowiczej
Zazwyczaj w leczeniu choroby posurowiczej stosuje się takie leki jak;
– adrenalina- jest ona zaliczana do grupy amin aktecholowych,
– leki przeciwhistaminowe – maja one za zadanie blokowanie receptorów histaminy. Ta ostatnia odpowiedzialna jest za wystąpienie objawów alergii, zwana jest także mediatorem reakcji alergicznej. Antagoniści receptorów histaminy stosowane są w leczeniu chorób o podłożu alergicznym. Występują w formie doustnej lub miejscowej. Pełnią one różne funkcje m.in. blokują receptory histaminy, zmniejszają też napływ komórek zapalnych do miejsca reakcji alergicznej, przez co niwelują objawy stanu zapalnego, jakim jest alergia.
– glikokortykosteroidy – zaliczamy do nich hormony kory nadnerczy o budowie steroidowej. Ich główną cechą jest zdolność zmniejszania nasilenia odczynów zapalnych.
Choroba posurowicza – powikłania
W chorobie posurowiczej powikłania występują wprawdzie dość rzadko, jednak mogą być groźne w skutkach. Do najczęściej występujących zaliczamy:
– kłębuszkowe zapalenie nerek – spowodowane jest odkładaniem się w kłębuszku nerkowym kompleksów immunologicznych i zapoczątkowania kaskady stanu zapalnego. W efekcie może to prowadzić do uszkodzenia nerek, a w konsekwencji nawet do ich niewydolności
– zapalenie nerwu wzrokowego,
– zapalenie naczyń – wywołane w wyniku uszkodzenia śródbłonka naczyniowego. Skutkiem może być niedokrwienie narządów przez nie zaopatrywanych.
