Pokrzywka kontaktowa – rozpoznanie, przyczyny, objawy, leczenie

Pokrzywka kontaktowa to schorzenie mające podłoże zarówno alergiczne jak i niealergiczne. Odmiana alergiczna to efekt uboczny kontaktu z sierścią zwierząt, a także z alergenami pochodzenia roślinnego czy pokarmowego. Na skutek bezpośredniego kontaktu pojawia się reakcja skórna i wszelkie dodatkowe objawy towarzyszące tej odmianie pokrzywki.

Z kolei odmiana niealergiczna to efekt styczności z roślinami, ze zwierzętami morskimi czy też lekami. Specyficznym rodzajem pokrzywki kontaktowej jest również ta, która pojawia się jako reakcja na ukąszenie przez owady. Mimo, że pozornie przyczyną wystąpienia reakcji może być uczulenie to w gruncie rzeczy ważniejsze są tutaj mechanizmy niealergiczne (chociaż w przypadku uczulenia na jad owadów także może pokrzywka wystąpić). Przykładem takiego działania jest np. ukąszenie komara.

Jako ciekawostkę, można dodać tutaj fakt, że jeszcze do początku lat 80. Pokrzywka kontaktowa była uznawana za jedną z najrzadziej występujących. Jak się okazało, wraz z postępem technologicznym, przypadków było znacznie więcej tylko były one niewłaściwie diagnozowane. Na chwilę obecną dostępnych jest wiele, zróżnicowanych metod pozwalających na odpowiednie różnicowanie pokrzywek. Dzięki temu, odpowiednio szybko można ustalić również strategię leczenia.

Rozpoznanie pokrzywki kontaktowej

Pokrzywka kontaktowa charakteryzuje się przede wszystkim wystąpieniem przemijającego obrzęku skóry. Zwykle pojawia się on niemal natychmiast po spotkaniu z drażniącym środkiem czy substancją.

Ważne jest, aby rozróżnić pokrzywkę kontaktową od alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. W przypadku tego drugiego schorzenia, reakcja rozwija się przez kilka godzin i nie pojawia się tuż po zetknięciu z niebezpieczną substancją.

Przyczyny pokrzywki kontaktowej

Substancjami, które najczęściej odpowiadają za powstanie pokrzywki kontaktowej są: aldehyd cynamonowy, kwas sorbowy, kwas benzoesowy, monomery akrylowe, glikol polietylenowy, polisorbat czy też parabeny. Reakcję alergiczną mogą wywołać: wspomniana tutaj wcześniej sierść zwierząt i niektóre pokarmy jak również lateks czy kauczuk.

Czynniki wywołujące pokrzywkę można podzielić na cztery grupy: I – owoce, warzywa, przyprawy, rośliny; II – białka pochodzenia zwierzęcego; III – ziarno; IV – enzymy.

Objawy pokrzywki kontaktowej

Wszystkie objawy występują najczęściej po kilku minutach (max do godziny) od ekspozycji na alergen. W miejscach, w których skóra miała kontakt z niebezpiecznym czynnikiem występują wykwity skórne. W niektórych przypadkach, zmiany te mogą pojawić się w innych miejscach – wszystko uzależnione jest od rodzaju alergenu.

Najważniejszymi objawami pokrzywki kontaktowej są: lokalne pieczenie i mrowienie albo swędzenie, a także obrzęk różnych części ciała. Często pojawia się także mocne, wręcz ogniste zaczerwienienie skóry, bąble i wysypka, która mija po około dobie od chwili jej pojawienia się.

Co ciekawe, w przypadku tego schorzenia objawy mogą wystąpić również w organach wewnętrznych. Do najczęściej pojawiających się zaliczyć należy: astmę oskrzelową, katar, łzawienie oczu, obrzęk warg, trudności z przełykaniem, nudności, wymioty, biegunka, a także wstrząs anafilaktyczny (najniebezpieczniejszy ponieważ może zagrażać życiu, jeśli w porę nie podejmie się odpowiednich działań ratowniczych).

Pokrzywka kontaktowa – metody leczenia

W przypadku pokrzywki kontaktowej samo rozpoznanie najczęściej nie sprawia problemów. Podobnie jest z leczeniem. Występującą wysypkę czy część objawów można wyeliminować dzięki usunięciu alergenu. Jest to jednocześnie jeden z najważniejszych celów podejmowania leczenia.

Celem dodatkowego potwierdzenia pokrzywki alergicznej należ wykonać odpowiednie testy RAST (wykonywane przy pomocy badania krwi), w których wykrywa się przeciwciała sIgE. Potwierdzenie można uzyskać również za pomocą testów skórnych oraz płatkowych, za pomocą których także można rozpoznać pokrzywkę kontaktową.

W leczeniu mogą być również wykorzystywane leki przeciwhistaminowe, które przyjmuje się w postaci maści, aerozoli czy roztworów aplikowanych bezpośrednio na skórę. W przypadku kiedy pojawiają się również objawy ogólne można stosować także leki doustne. Jeśli objawy się nasilają i znacznie utrudniają funkcjonowanie (oraz zagrażają bezpieczeństwu pacjenta) można stosować także kortykosteroidy.

Ostateczną metodą jest podawanie adrenaliny. Jest ona jednak wykorzystywana wyłącznie w przypadku wstrząsu anafilaktycznego. Podana w odpowiednim czasie pozwala pacjentowi wrócić do zdrowia i pozbyć się nieprzyjemnych objawów.

W przypadku wstrząsu anafilaktycznego należy niezwłocznie podać pacjentowi adrenalinę. Jeśli nie jej nie ma konieczne jest zawiadomienie pogotowia lub odwiezienie pacjenta do szpitala. Jednak każda osoba zdiagnozowana powinna mieć przy sobie na wszelki wypadek. Jest to szczególnie ważne w miejscach, w których nie ma dostępu do szpitala czy nie można zamówić pogotowia (np. wycieczki i przebywanie na łonie natury).

Skonsultuj się …

Pokrzywka kontaktowa jest dolegliwością niezwykle dokuczliwą i przeszkadzającą w codziennym życiu. Dlatego też, jeśli zauważy się u siebie pierwsze objawy, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, który rozpocznie odpowiednie leczenie pokrzywki kontaktowej i pomoże nam radzić sobie z tym problemem. Jest to o tyle ważne, że nieleczona można wpłynąć na znaczne pogorszenie naszego stanu zdrowia, a nawet doprowadzić do śmierci (jeśli dojdzie do wstrząsu anafilaktycznego). Z tego też względu, lepiej jest nie lekceważyć nawet najdrobniejszych sygnałów i odpowiednio szybko im zaradzić.