Pryszczyca, brzmi groźnie, jednak o ile dla zwierząt jest niebezpieczna, to dla ludzi nie jest groźna. Należy do chorób zakaźnych i atakuje zwierzęta parzystokopytne, zwłaszcza kozy, owce, świnie, jak i krowy. Na ludzi przenoszona jest bardzo rzadko.
Przyczyny i objawy pryszczycy u zwierząt
Niepokojącym objawem jest gorączka, jak również tworzenie się pęcherzyków na racicach, oraz w obszarze pyska, od czego pochodzi nazwa angielska choroby – foot and mouth disease. Zarazę pyska i racic wywołuje wirus Picornavirus aphtae z grupy Coxsackie. Jest on wrażliwy na działanie wysokiej temperatury i promieni słonecznych. Zarazić się nią mogą zarówno zwierzęta hodowlane jak i dziko żyjące przeżuwacze jak dziki, renifery czy wielbłądy.
Choroba ma potężne skutki dla handlu, bowiem błyskawicznie się przenosi i zagraża hodowlom, a w konsekwencji czego przynosi bardzo duże straty ekonomiczne. Wykwitem pierwotnym jest pęcherz surowiczo – ropny, który umiejscawia się na zmienionej zapalnie skórze w kilka dni po kontakcie z patogenem. Zmianom skórnym towarzyszy duży ból i ślinotok.
Obserwuje się gwałtowny spadek produkcji mleka zwierzęcia. Przebieg pryszczycy w zależności od gatunku jest nieco inny, może być złośliwy lub łagodny. Co ważne jeżeli zwierze zostanie wyleczone, przebędzie chorobę to i tak przez okres trzech lat jest nosicielem wirusa.
Swoje siedlisko ma on w gardle i w każdej chwili może zostać uaktywniony. W przypadku złośliwego przebiegu choroby pryszczyca prowadzi bezpośrednio do śmierci zwierzęcia, nie rzadko zanim zostanie rozpoznana. Dotyczy to w szczególności młodych zwierząt, kiedy nagle pryszczyca atakuje mięsień serca i zwierze pada. Mimo iż po kilkunastu dniach u większości zwierząt objawy ustają samoistnie, to zwierzęta eliminuje się by nie zwiększać ogniska zapalnego.
Pryszczyca – zarażenie człowieka
Do zarażenia pryszczycą przez człowieka dochodzi bardzo rzadko,a le jednak jest to możliwe. Zakazić się można poprzez kontakt z chorym zwierzęciem, a w szczególności z wydalinami i innymi wydzielinami. Do zakażenia może dojść także poprzez spożycie mleka, mięsa zakażonego zwierzęcia.
Przebieg pryszczycy u człowieka
Pryszczyca jak wiele innych chorób zakaźnych objawia się gorączką, dreszczami, bólami głowy i mięśni, spadkiem ciśnienia tętniczego, suchością w ustach, potem ślinotokiem. W przeciągu kilku dni na błonie śluzowej w jamie ustnej, jak też nosowo-gardłwoej i spojówkach oczu pojawiają się pęcherzyki ropiejące.
Bolesne pęcherzyki mogą pojawić się także na skórze rąk i nóg, co jednak nie stanowi zagrożenia dla życia. Zmiany leczy się miejscowo środkami odkażającymi w maściach lub płukankach oraz ogólnie podaje się antybiotyki. Objawy utrzymują się u człowieka około dwóch tygodni. W ostatnich pięćdziesięciu latach zaraziło się pryszczycą na świecie zaledwie kilkadziesiąt osób.
Objawy dotyczyły tylko niewielkiej wysypki pęcherzykowej w jamie ustnej i złego samopoczucia chorego. Najczęściej byli do weterynarze i właściciele zwierząt. Profilaktyka pryszczycy to przede wszystkim czystość, dezynfekcja. Co ważne należy odróżnić pryszczyce od popularnych aft. Te drugie nie powodują gorączki.
Walka z pryszczycą
Zwierzęta zarażają się drogą kropelkową. Patogen wydalany jest na zewnątrz wraz ze śliną, mlekiem i kałem już kilka godzin po zakażeniu. Ogniska choroby muszą być bezwzględnie i szybko eliminowane, czemu służy ubój chorych zwierząt. Wirus rozprzestrzenia się również przez wiatr, jest przenoszony na obuwiu jak i ubraniach osób mogących mieć kontakt z zakażonymi zwierzętami. Stąd w sytuacji stwierdzenia epidemii konieczne są radykalne środki ostrożności.
W 2001 r. w Wielkiej Brytanii miała miejsce epidemia pryszczycy. By zapobiec jej rozprzestrzenianiu się wybito 4 miliony zwierząt, a starty ekonomiczne sięgnęły niemalże czternastu miliardów dolarów.
