Bluszcz pospolity (Hedera helix) to dość popularne pnącze w naszych ogrodach i parkach. Bluszcz pospolity nie posiada szczególnych wymogów co do gleby a jednocześnie jest bardzo efektowny dzięki swoim zimozielonym liściom. Jest rośliną pnąca dlatego najbardziej lubi wspinać się po ogrodzeniach, murkach czy pniach starych drzew, a także być wykorzystywany jako roślina okrywowa.
Bluszcz pospolity w starożytnym Egipcie uznawany był uznawany za „drzewo Ozyrysa”, czczony w Grecji i otaczany kultem w starożytnym Egipcie. W Polsce występuje praktycznie w całym kraju: w parkach, ogrodach, na cmentarzach, a czasami porasta ściany budynków.
W medycynie ludowej bluszcz pospolity służy przede wszystkim w bólach reumatycznych i u chorych cierpiących na gościec stawowy. Stosowany jest również w postaci okładów, obmywań, kąpieli oraz do płukania w bolesnych chorobach jamy ustnej i gardła oraz zewnętrznie na trudno gojące się rany.
Bluszcz pospolity – zastosowanie
Bluszcz pospolity posiada szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie głównie z uwagi na swój charakterystyczny skład do którego zaliczamy miedzy innymi; saponiny triterpenowe typu oleananu (5%), pochodne aglikonów hederageniny i kwasu oleanolowego oraz ich glikozydy – monodesmozydy, a-hederyna i ß-hederyna, bidesmozydy, hederakozyd C i hederakozyd B.
W wosku pokrywającym liście przy pomocy GC-MS stwierdzono obecność alkanów, kwasów jednokarboksylowych, triterpenów oraz estry woskowe określone mianem alkiloalkanów i alkilokumaryn, flawonoidy kwercetyna i kemferol oraz ich 3-0 rutynozydy i 3-0 glukozydy (izokwercetyna i astragalina), 3-rutynozyd kwercetyny i 3-rutozyd kemferolu, poliacetyleny: faklarinol, farkarinon i dihydrofalkarinol, kumaryna skopolina, kwasy: chlorogenowy, kawowy i dihydroksy-benzoesowy, sterole: stigmasterol, cholesterol, kampestrol, -spinasterol.
Do związków czynnych bluszczu pospolitego zaliczamy miedzy innymi saponiny surowca, głównie hederyna, warunkują jego działanie rozkurczające, sekretolityczne oraz wykrztuśne.
Nadaje się do obsadzania północnych ścian, murów, pni drzew i wszelkich powierzchni o chropowatej fakturze. Szczelna warstwa liści pokrywająca ściany ogranicza parowanie ciepła w czasie zimy i nie pozwala na nadmierne nagrzanie się ocienionego budynku latem. Bluszcz pospolity ma liście zimozielone 3-5-klapowe, choć liście u nasady pędów są bez klap, sercowate. Roślina ta rzadko kwitnie – pędy kwitnące mają jeszcze inne liście: jajowate, całobrzegie i zaostrzone. Zielonawe kwiaty pojawiają się w sierpniu i wrześniu. Owocem jest trująca czarna jagoda.
Bluszcz pospolity – właściwości lecznicze
Bluszcz pospolity w postaci różnych preparatów jest stosowane w leczeniu nieżytów górnych dróg oddechowych, w uporczywym kaszlu, w stanach zapalnych oskrzeli, pomocniczo w astmie oskrzelowej i w krztuścu. Nie jest to jedyne jego wykorzystanie ponieważ znalazł on także zastosowanie drożdżaków, bakterii i wirusów. Łagodzi kaszel, zapobiega infekcjom grzybowym w przebiegu nieżytu układu oddechowego. Działają immunostymulująco. W kosmetykach zapobiega powstawaniu cellulitis. Ze względu na swoje właściwości stosowany jest przy zaburzeniach miesiączkowania, przy schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, przy bólach migrenowych.
Posiada silne działanie wykrztuśne, przeciwobrzękowe, rozkurczowe i przeciwzapalne. Wyciągi z bluszczu pospolitego stosuje się głównie jako dodatki do syropów w schorzeniach i zapaleniach dróg oddechowych. Przy zapaleniu oskrzeli działa rozluźniająco na mięśnie gładkie drzewa oskrzelowego.
Wymienione właściwości bluszczu pospolitego są pomocne szczególnie w męczącym i uciążliwym kaszlu i przy chorobach płuc. Bluszcz pospolity zmniejsza częstotliwość oraz bolesność ataków kaszlu. Rozrzedza i zmniejsza ilość zalegającej w drogach oddechowych gęstej wydzieliny. Pomaga w jej odkrztuszaniu i łagodzi odruch kaszlowy, co łagodzi objawy choroby i zmniejsza dyskomfort chorego.
Natomiast zewnętrznie jest stosowany w leczeniu trudno gojących się ran i w dolegliwościach stawowych. Wyciągi z bluszczu pospolitego są składnikiem kremów i lotionów, poprawiają ukrwienie skóry i wzmagają spalanie tłuszczu, dlatego często bluszcz pospolity jest stosowany w terapii antycellulitowej.
Wyciągi z bluszczu pospolitego mają również zastosowanie przy regulacji układu krwionośnego. Wpływają na pracę serca i przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych (żył) – w małej dawce rozszerzają naczynia krwionośne. W dużej – mają zdolność ich zwężania, zwalniając tym samym rytm serca. Znane jest wykorzystanie bluszczu pospolitego przy regulacji zaburzeń miesiączkowania u kobiet z towarzyszącymi bólami i objawami wegetatywnymi, gdyż preparaty mają zdolność pobudzania krwawień. Dodatkowo ma słabe właściwości amitotyczne, przez co uważa się, że bluszcz pospolity ma właściwości przeciwnowotworowe.
Bluszcz pospolity – sposób użycia
Bluszcz pospolity – napar
Przepis; należy dokładnie wysuszone i rozdrobnione liście bluszczu pospolitego. Około jednej łyżeczki zaleca się zalać gorącą wodą, a następnie podgrzać 10 minut – utrzymując stan delikatnego wrzenia. Następnie odcedzić i gotowe – pijemy 1 szklankę 1 raz dziennie.
Spożycie dużej ilości bluszczu pospolitego może spowodować zatrucie. Trzeba uważać, by go nie przedawkować – zarówno w lekach aptecznych, jak i domowych. Dzieciom lepiej podawać wyłącznie apteczne preparaty z bluszczu.
Bluszcz pospolity – nalewka
Przepis; należy 30 g grubo pokrojonych liści bluszczu pospolitego i drugie tyle kwiatów podbiału zalej czystą wódką tak, by pokryła zioła. Zamknij szczelnie naczynie i codziennie nim wstrząsaj. Po miesiącu przecedź i przechowuj w butelce z ciemnego szkła. Zażywaj raz dziennie po pół łyżeczki w razie kaszlu, zapalenia oskrzeli i krtani
