Czyściec lekarski to dziś nieco zapomniana bylina, która swój wysokością dochodzi nawet do 60 cm. Posiada charakterystyczna owłosioną łodygę nieco wzniesiona ku górze. Liście podłużnie jajowate, tępo zakończone, u nasady sercowate, karbowane, krótkoogonowe lub siedzące.
Czyściec lekarski był stosowana już od starożytności, nie tylko w medycynie ludowej, ale również oficjalniej. Często zalecany był przy schorzeniach układu oddechowego, padaczce, bólu głowy czy zaburzeniach trawiennych. Dawniej uważano, ze posadzona wokół domu, chroni mieszkańców przez złymi mocami i czarami. Swoje zastosowanie znalazła również w kuchni staropolskiej, jako przyprawa ziołowa do potraw.
Najczęściej czyściec lekarski można spotkać w Europie, oraz w północnej Afryce. W Polsce natomiast występuje na całym obszarze. Rośnie w świetlistych lasach, zaroślach, na miedzach, łąkach. Posiada charakterystyczne kwiaty w kolorze purpurowym, zebrane w gęste wierzchołkowe kłosy pozorne.
Czyściec lekarski ze względu na swoje właściwości lekarskie uznawany jest jako roślina lecznicza.
Czas kwitnienia tej rośliny przypada na okres od czerwca do końca września.
Czyściec lekarski – astosowanie
Czyściec lekarski posiada bardzo szerokie zastosowanie z uwagi na swój niepowtarzalny skład. Składniki czynne ziela czyśćca to w szczególności; irydoidy , terpeny (germakren C, kubebol), flawonoidy, alkany (tetracosane = tetrakozan), związki aminowe i alkaloidowe (betaina, cholina, stachydryna, betonicyna, trygonelina), alantoina, fenolokwasy (kwas cynamonowy, kawowy, rozmarynowy, p-kumarowy, chlorogenowy, izochlorogenowy, neochlorogenowy, protokatechowy), garbniki, alfa-amyryna, beta-sitosterol, labdanowe i kauranowe diterpeny, kwas ursolowy, oleanolowy.
Olejek eteryczny Stachys sylvatica zawiera felandren, ocymen, kariofilen, kadinen, bicyklogermakren, pinokamfen, spatulenol, humulen, karen, kopaen, kubebol, linalol, muurolen.
Czyściec lekarski nie ma specjalnych wymagań. Może rosnąć na stanowisku słonecznym lub półcienistym. Nie posiada także szczególnych wymagań co do uprawy. Zalecane jest stosowanie gleby przeciętnie żyznej, przepuszczalnej, średnio wilgotnej, posiadającej odczyn obojętny.
Czyściec lekarski – właściwości lecznicze
Czyściec lekarski działa przeciwskurczowo i przeciwbiegunkowo, ma więc zastosowanie w terapii nieżytów żołądka i jelit, wzdęć czy lekkich biegunek. Doustnie jest podawana w formie odwaru przy biegunkach mających mniejszy lub większy stopień nasilenia. Roślina jest stosowana również w nieżycie żołądka oraz jelit. Jest składnikiem mieszanek ziołowych, które łagodzą zgagę. Ze względu na swój skład, działa przeciwzapalnie i ściągająco, może być pomocny we wspomaganiu leczenia reumatyzmu lub stanów zapalnych mięśni i stawów. Bywa pomocna podczas wystąpienia objawów lekkich zatruć pokarmowych oraz bólów brzucha. Znajduje zastosowanie także w leczeniu letnich biegunek dziecięcych i przy wzdęciach.
To jednak nadal nie wszystkie zalety czyśćca lekarskiego, gdyż może on być również pomocny w nieżytach układu oddechowego – zapalenia błon śluzowych jamy ustnej i gardła, działa przeciwbakteryjnie, ściągająco, poprawia proces gojenia. Przy zastosowaniu zbyt dużych dawek tej rośliny, mogą wystąpić zaparcia lub podrażnienia przewodu pokarmowego.
Czyściec lekarski to środek regulujący proces trawienia, zalecany pomocniczo w leczeniu żółtaczki, a także i innych dolegliwości, m.in.: nadkwaśności, astmy, zapalenia płuc i oskrzeli, nieżytów górnych dróg oddechowych, a nawet gruźlicy. Ten sam napar uważany jest za skuteczny specyfik w kuracji gośćca, padaczki, nerwic wegetatywnych i uporczywych bólów głowy na tle reumatycznym, ale również i migrenowym. Wreszcie także chorób pęcherza moczowego i moczowodów, paraliżu, podagry, Działanie: odwar z kłącza to dobry środek wymiotny, mający również zastosowanie w leczeniu zaburzeń trawienia i biegunek.
Zastosowanie zewnętrzne to przede wszystkim skuteczne wspomaganie leczenia czyraków, wrzodów oraz trudno gojących się ran. Jest wykorzystywana przy zakażeniach skóry przez bakterie ropotwórcze i drożdżaki oraz grzyby pasożytnicze. W doskonały sposób sprawdza się w formie okładu na owrzodzenia żylakowate nóg. Jest wykorzystywana do obmywania stóp podczas występowania zbyt dużej potliwości.
Stosowany jako środek ogólnie wzmacniający, odtruwający, wspomagający czynności układu pokarmowego. Zewnętrznie na skórę przy wypryskach, stanach zapalnych, owrzodzeniach, ranach (okłady, przemywanie). W formie lodu do okładów na stłuczenia, opuchnięcia, oparzenia.
Czyściec lekarski – sposób użycia
Napar
Przepis; należy wymieszać 1 łyżeczkę do herbaty suszu z czyśćca lekarskiego zalać 1 szklanką wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 15 – 20 minut, przecedzić i pić w razie potrzeby 3 razy dziennie po 1/2 szklanki.
Macerat
Przepis; należy 1 część świeżego rozdrobnionego surowca zalać 1 cz. zimnej wody, najlepiej zdrojowej, np. Słotwinka, Wielka Pieniawa, Jan, Józef, Henryk, Celestynka, Helena, Wysowianka, przykryć i pozostawić na 6-8 godzin. Następnie przecedzić. Macerat można zamrozić w woreczkach na lód na okres zimowy. Doustnie przyjmować 30-60 ml 1-2 razy dziennie.
Nalewka
Przepis; należy – łyżkę suszu zalać wódką 40% i odstawić w ciemne miejsce na około 3 tygodnie. Po tym czasie alkohol przecedzić i dosłodzić miodem wedle uznania. Po dwóch tygodniach nalewkę przefiltrować i rozlać do butelek.
Czy można stosować czyściec, jeżeli ma się alergię na byliny?
to nie sa wszystkie zalety czyśca, polecam strone dr Rózańskiego w tym temacie
Zdjęcie nie pokazuje czyśćca leśnego, niestety w najlepszym wypadku jest to czyściec błotny ale kolor kwiatów jest chyba za mocny. Ten czyściec na zdjęciu ma lancetowate liście a takie ma właśnie ten cz. błotny. Natomiast liście czyśćca leśnego mają kształt sercowaty.